Marian Spoida urodził się 4 stycznia 1901 w Poznaniu, w rodzinie Piotra i Jadwigi z Przybylskich. W niemieckiej metryce urodzenia zapisano jego nazwisko w brzmieniu Spoida. W aktach personalnych nr 1686 Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie figuruje jako Spojda[1]. W takim też brzmieniu widnieje jego nazwisko w Komunikacie Oficjalnym Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w Krakowie z 1926 (załączony skan dokumentu)[2] oraz w innych międzywojennych publikacjach (kilka dokumentów poniżej). Brak jest jednak jakichkolwiek dokumentów poświadczających sądową zmianę pierwotnej pisowni Spoida, a w takim przypadku pozostaje ona obowiązująca.
Spoida pracował jako urzędnik bankowy. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej[3]. Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie i Szkoły Podchorążych Wojsk Łączności w Zegrzu. Zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1921 w korpusie oficerów rezerwy łączności (jako Spojda). W 1934 roku posiadał przydział mobilizacyjny do 6 Batalionu Telegraficznego w Jarosławiu (jako Spojda)[4].
Rozpoczynał grać w piłkę w poznańskiej drużynie Chelsea, później był piłkarzem Posnani (1915–1916) oraz poznańskiej Warty (1916–1929). Z klubem tym brał udział w finałach mistrzostw Polski, a w 1929 został mistrzem kraju. W reprezentacji debiutował w 3 września 1922 w meczu z Rumunią, ostatni raz zagrał w 1928. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Łącznie w biało-czerwonych barwach rozegrał 14 oficjalnych spotkań (jeden mecz z jego udziałem uznano w 1997 za nieoficjalny). Występował na pozycji lewego, a później środkowego pomocnika. Mistrz Polski 1929 oraz wicemistrz 1922, 1925 i 1928.
Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem. Krótko prowadził kluby w rodzinnym mieście Legię Poznań (1930) i Wartę (1931–1932). Po ukończeniu kursu trenerskiego zatrudniony z dniem 1 maja 1932 jako trener objazdowy PZPN, gdzie pracował m.in. jako asystent selekcjonera Józefa Kałuży (1934–1939). Pełnił funkcję asystenta selekcjonera podczas finałów mistrzostw świata, rozgrywanych w 1938 r. we Francji. W jednym meczu – przegranym 1:2 z Łotwą – samodzielnie poprowadził kadrę (25 września 1938 w Rydze). Spotkanie z Łotyszami było jednym z dwóch meczów polskiej reprezentacji rozgrywanych tego dnia (25 września 1938). W drugim drużyna prowadzona przez Kałużę zremisowała z Jugosławią.
Jako podporucznik rezerwy 3 pułku lotniczego uczestniczył w kampanii wrześniowej i dostał się do radzieckiej niewoli. Został rozstrzelany przez NKWD w Lesie Katyńskim. W trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych w 1943 roku przez Niemców przy jego zwłokach (nr 3624) znaleziono dowód osobisty oraz legitymację KS Warta[5].
5 października 2007 minister obrony Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia porucznika[6]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Jarosław Owsiański, Tomasz Siwiński: Historia futbolu wielkopolskiego. WZPN Poznań, 2013. ISBN 978-83-64237-00-3. Brak numerów stron w książce
Wojciech Frączek, Mariusz Gudebski, Jarosław Owsiański: Encyklopedia ekstraklasy, statystyczny bilans 80 sezonów. Fundacja Dobrej Książki Warszawa, 2015. ISBN 978-83-86320-65-3. Brak numerów stron w książce
Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017
Przypisy
↑J. Owsiański, T. Siwiński – Historia futbolu wielkopolskiego, Poznań 2013, s. 173
↑Komunikat Oficjalny Zarządu PZPN w Krakowie z 1926 r.
↑Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 177, 700, tu także, jako Marian Spojda.
↑Amtliches Material zum Massenmord von Katy, zwłoki numer 3634
↑Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON. W decyzji figuruje jako Marian Spojda.
.svg){kind=small}