PROFILPELAJAR.COM

Marian Dorotycz-Malewicz
„Hańcza”, „Ryszard Hańcza”, „Roch”, „Strzemię”, „Topór”
	podpułkownik łączności
Pełne imię i nazwisko	Marian Michał Dorotycz-Malewicz
Data i miejsce urodzenia	16 lipca 1895 ; Manhejm, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	10 października 1945 ; Rzym, Włochy
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1945
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie
Jednostki	13 Kresowa Dywizja Piechoty; 1 Batalion Telegraficzny; 2 Batalion Telegraficzny; 5 Batalion Telegraficzny; 28 Dywizja Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; II wojna światowa; Kampania wrześniowa
	Odznaczenia

Marian Michał Dorotycz-Malewicz, ps. „Hańcza”, „Ryszard Hańcza”, „Roch”, „Strzemię”, „Topór” (ur. 4 lipca^?/16 lipca 1895 w majątku Manhejm w Rosji, zm. 10 października 1945 w Rzymie) – podpułkownik łączności Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 16 lipca 1895 w majątku Manhejm, który znajdował się w Rosji. Po wybuchu I wojny światowej przerwał naukę w gimnazjum humanistycznym w Odessie i przeniósł się do szkoły oficerskiej, w której uczył się od sierpnia do grudnia 1914. W grudniu jako chorąży Armii Imperium Rosyjskiego służył w 136 batalionie zapasowym, w 149 pp i w 11 batalionie kolejowym na froncie rumuńskim^[1]^[2]. W październiku 1917 po zdemobilizowaniu pełnił służbę w formacjach polskich. Najpierw został adiutantem 1 pułku piechoty, który wchodził w skład Oddziału Polskiego w Odessie pod dowództwem kpt Stanisława Skrzyńskiego a następnie od listopada 1918 pełnił służbę w 4 Dywizji Strzelców Polskich, z którą w czerwcu 1919 przybył do Polski^[1]^[2].

W Wojsku Polskim służył od czerwca 1919 na stanowisku dowódcy plutonu i kompanii telegraficznej, a następnie jako szef łączności 13 Dywizji Piechoty. W 1921 został dowódcą kompanii w 1 batalionie telegraficznym. W następnym roku został wyznaczony na stanowisko komendanta Kadry 2 batalionu telegraficznego. W 1924 zajmował stanowisko kierownika Referatu Organizacyjno-Mobilizacyjnego i Wyszkoleniowego Szefostwa Łączności Dowództwa Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie^[1]^[2]. 18 lutego 1928 został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 6. lokatą w korpusie oficerów łączności^[3]^[4]. W 1929 został szefem łączności 28 Dywizji Piechoty w Warszawie, a w marcu 1932 zastępcą dowódcy 5 batalionu telegraficznego w Krakowie^[5]^[6]. W grudniu 1934 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego^[7]. W październiku 1935 został szefem łączności 19 Dywizji Piechoty w Wilnie. W marcu 1939 pełnił służbę w Inspektoracie Armii w Wilnie na stanowisku referenta łączności^[8].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 był oficerem dowództwa łączności Armii „Prusy”, a następnie Frontu Północnego^[9]^[2].

W lipcu 1940 rozpoczął działalność konspiracyjną wstępując do Związku Walki Zbrojnej. W lipcu 1941 został szefem sztabu Komendy Obszaru Armii Krajowej Białystok. W połowie 1942 został przeniesiony do Oddziału V Łączności Komendy Głównej Armii Krajowej na stanowisko szefa Wydziału Zrzutów. W tym samym roku został awansowany rozkazem L.65/BP z 11 listopada do stopnia podpułkownika^[2].

W nocy 15/16 kwietnia 1944 odleciał z okupowanej Polski do Wielkiej Brytanii, w operacji lotniczej SOE o kryptonimie „Wildhorn I” (polski kryptonim Most 1)^[2], wraz z gen. Stanisławem Tatarem, por Andrzejem Pomianem, wysłannikiem Delegata Rządu Zygmuntem Berezowskim oraz przedstawicielem Stronnictwa Ludowego Stanisławem Ołtarzewskim, po starcie z polowego lądowiska „Bąk” (N51°11′ E22°22′), w okolicach miejscowości Matczyn, 35 km od Lublina, samolotem Dakota FD-919 „I” z brytyjską załogą 267 Dywizjonu RAF, współpilotowanym przez Bolesława Koprowskiego z polskiej 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia^[10].

2 czerwca 1944 na wniosek gen. Tatara mianowany szefem dowództwa „Elba”, struktury nadzorującej włoskie placówki Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza: Główną Bazę Przerzutową (Bazę nr 11) w Latiano, ośrodek szkolenia cichociemnych (Bazę nr 10) w Ostuni, placówkę „Capri” w Bari oraz centralę łączności „Mewa” w Mesagne. Wymienione bazy i placówki znajdowały się nieopodal lotniska Campo Casale pod Brindisi we Włoszech, skąd startowały samoloty m.in. 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia w lotach specjalnych SOE m.in. ze zrzutami cichociemnych oraz zaopatrzenia dla Armii Krajowej^[11].

Od początku stycznia 1945, w związku z likwidacją Oddziału VI (Specjalnego), szef niejawnej placówki „Niebo” (Rzym) w centrali konspiracyjnej „Hel” założonej przez gen. Tatara. Na jego polecenie przechowywał część tzw. funduszu „Drawa”, tj. ponad 1,1 mln USD w skrzynkach zawierających sześciokieszeniowe parciane pasy z paczkami banknotów, oklejone impregnowanym płótnem z okienkami, pozwalającymi sprawdzić zawartość bez otwierania. Paczki banknotów były opieczętowane, kieszenie przeszywano grubą, mocną, jedwabną nicią, której końce plombowano. Każdy pas posiadał numer; jeśli zawierał banknoty 10-dolarowe, jego wartość wynosiła 18 tys.; jeśli 20-dolarowe – 36 tys. USD. Jeśli w pasie były złote monety 10-dolarowe, mieścił 2,4 tys. USD; jeśli złote monety 20-dolarowe – 3,6 tys. USD. Pasy te były używane przez cichociemnych do przerzutu pieniędzy na potrzeby Armii Krajowej^[11].

W związku z prowadzeniem nielegalnej (wbrew brytyjskiemu zakazowi) łączności radiowej z Włoch, związanej z działalnością centrali konspiracyjnej „Hel”, po interwencji gen. Harolda Alexanda 2 października 1945 wezwany przez gen. Władysława Andersa do kwatery 2 Korpusu Polskiego w Porto San Giorgio, osadzony w areszcie domowym, po kilku dniach uciekł. Gen. Anders ściśle tajnym rozkazem L.dz. 5745 z 5 października 1945 powołał komisję do przejęcia przez 2 Korpus wszystkich aktywów i dokumentów dawnej Głównej Bazy Przerzutowej (Baza nr 11); wcześniej 29 września 1945 rozkazał mjr dypl. Janowi Jaźwińskiemu byłemu komendantowi Bazy nr 11 jednostronne przejęcie jej akt, szyfrów, radiostacji oraz wszelkich skrytek^[11]. 5 października 1945 komisja Jaźwińskiego znalazła skrytkę założoną przez ppłk Dorotycz-Malewicza na strychu szpitala i klasztoru Bonifratrów Fatebenefratelli na Wyspie Tyberyjskiej w Rzymie (Włochy). W skrzyni zamkniętej na dwie kłódki znajdowały się dwie skrzynki oznaczone numerami "4" oraz "5", a w nich walizki z tymi samymi numerami^[12]^[11]. Po komisyjnym otwarciu walizek okazało się, że znajdowały się w nich dolary papierowe (głównie w pasach, łącznie na kwotę 1.136.638 (milion sto trzydzieści sześć tysięcy sześćset trzydzieści osiem)^[13]^[11].

Poszukiwany po ucieczce przez wywiad 2 Korpusu Polskiego ppłk. „Hańcza” został odnaleziony 9 października 1945, o godz. 9:30 w wynajmowanym mieszkaniu w Rzymie, przy Fonte di Fauno. Według radiogramu rzymskiej placówki wywiadu 2 Korpusu, na widok trzyosobowego patrolu „Hańcza” strzelił sobie w głowę z pistoletu służbowego^[14], w nocy 9/10 października zmarł w 104 Brytyjskim Szpitalu Wojskowym w Rzymie. W jego mieszkaniu znaleziono dwa listy pożegnalne, w tym jeden z dyspozycją co do przeznaczenia poszczególnych rzeczy osobistych. W liście do swego adiutanta por. Czesława Micińskiego napisał, że "odchodzi na skutek zdrady i podpisania fałszywego oświadczenia wobec Dowódcy Korpusu"^[14]. W raporcie lekarskim o oględzinach pośmiertnych stwierdzono jedną ranę wlotową oraz jedną ranę wylotową w czaszce – "Kula przeszła przez obydwa czołowe płaty mózgu, wychodząc z lewego płata czołowego w punkcie położonym nieco wyżej i ku tulowi od rany wlotowej"^[15]. Po śmierci ppłk „Hańczy” wywiad 2 Korpusu w radiogramie z 11 października 1945 meldował, że "prasa włoska wczoraj i dzisiaj podała fantastyczne okoliczności sprawy, przekręcając nazwisko. Sprawę przedstawia jako szpiegowską. Anglicy obiecali interweniować, tłumacząc samobójstwo w związku z kontrolą i stwierdzeniem nadużycia władzy"^[16]. W 1963 roku Władysław Michniewicz w paryskiej „Kulturze”^[17] oskarżył wywiad 2 Korpusu o zamordowanie „Hańczy”^[11]^[11]. Jego śmierć stała się pretekstem do oskarżania gen. Andersa także później o domniemane wydanie rozkazu morderstwa^[18].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[19]^[20]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Buczek 1991 ↓, s. 10.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kunert 1987 ↓, s. 47.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 49.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 263, w marcu 1939 był jedynym majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 w korpusie oficerów łączności, grupa liniowa.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 240.
↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 268, 768.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 254.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 419.
↑ Głowacki 1986 ↓, s. 337.
↑ KajetanK. Bieniecki KajetanK., Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 203–206, ISBN 83-86225-10-6 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew S.Z.S. Siemaszko Zbigniew S.Z.S., Działalność generała Tatara, Lublin: Norbertinum, 2004, ISBN 83-7222-192-8 .
↑ Protokół (komisji Jaźwińskiego) znalezienia, odebrania i otwarcia zawartości skrytki, założonej przez płk. Hańcza Ryszarda i por. Miciński Czesława, w Ospedale dei Fatebenefratelli na wyspie Tiberina w Rzymie, spisanego w Kancelarii Placówki „R” dnia 5.X.1945, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 5 października 1945 .
↑ „Sprawozdanie końcowe” komisji mjr dypl. Jana Gorzko, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej”, sygn. SK 26/39, 12 października 1945 .
↑ ^a ^b Radiogram rzymskiej placówki wywiadu 2 Korpusu z godz. 15.50, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 9 października 1945 .
↑ Raport o oględzinach pośmiertnych, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 13 października 1945 .
↑ Radiogram rzymskiej placówki wywiadu 2 Korpusu z godz. 16.oo, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 11 października 1945 .
↑ WładysławW. Michniewicz WładysławW., Śmierć płk. Hańczy, „Kultura” (10/92), Paryż: Instytut Literacki, 1963, s. 87–103 .
↑ Andrzej Fedorowicz: Gen. Anders kazał zamordować polskiego oficera? W tle wielkie pieniądze
↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 263.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Roman Buczek: Rozgrywka o dolary. Kielce: 1991.
Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 47–48. ISBN 83-211-0758-3.
Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 431. ISBN 83-211-1055-X.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

[CITEREFBuczek199110-1] Buczek 1991 ↓, s. 10.

[CITEREFKunert198747-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kunert 1987 ↓, s. 47.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_5_z_21_lutego_1928_roku,_s._49-3] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 49.

[CITEREFRybkaStepan2006263,_w_marcu_1939_był_jedynym_majorem_ze_starszeństwem_z_1_stycznia_1928_w_korpusie_oficerów_łączności,_grupa_liniowa-4] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 263, w marcu 1939 był jedynym majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 w korpusie oficerów łączności, grupa liniowa.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_23_marca_1932_roku,_s._240-5] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 240.

[CITEREFRocznik_Oficerski1932268,_768-6] Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 268, 768.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_14_z_22_grudnia_1934_roku,_s._254-7] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 254.

[CITEREFRybkaStepan2006419-8] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 419.

[CITEREFGłowacki1986337-9] Głowacki 1986 ↓, s. 337.

[10] KajetanK. Bieniecki KajetanK., Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 203–206, ISBN 83-86225-10-6 .

[:0-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zbigniew S.Z.S. Siemaszko Zbigniew S.Z.S., Działalność generała Tatara, Lublin: Norbertinum, 2004, ISBN 83-7222-192-8 .

[12] Protokół (komisji Jaźwińskiego) znalezienia, odebrania i otwarcia zawartości skrytki, założonej przez płk. Hańcza Ryszarda i por. Miciński Czesława, w Ospedale dei Fatebenefratelli na wyspie Tiberina w Rzymie, spisanego w Kancelarii Placówki „R” dnia 5.X.1945, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 5 października 1945 .

[13] „Sprawozdanie końcowe” komisji mjr dypl. Jana Gorzko, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej”, sygn. SK 26/39, 12 października 1945 .

[:1-14] Radiogram rzymskiej placówki wywiadu 2 Korpusu z godz. 15.50, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 9 października 1945 .

[15] Raport o oględzinach pośmiertnych, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 13 października 1945 .

[16] Radiogram rzymskiej placówki wywiadu 2 Korpusu z godz. 16.oo, Dokumenty z teczki „Sprawa ś.p. płk Hańcza – Studium Polski Podziemnej, sygn. SK 26/39, 11 października 1945 .

[17] WładysławW. Michniewicz WładysławW., Śmierć płk. Hańczy, „Kultura” (10/92), Paryż: Instytut Literacki, 1963, s. 87–103 .

[18] Andrzej Fedorowicz: Gen. Anders kazał zamordować polskiego oficera? W tle wielkie pieniądze

[19] M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.

[CITEREFRybkaStepan2006263-20] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 263.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

PROFILPELAJAR.COM

Marian Dorotycz-Malewicz

Życiorys

Ordery i odznaczenia

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Senangan Kecil, Ketungau Tengah, Sintang

Jang Do-yeon

Первородный грех

Distrik Ogachi, Akita

Chen Yun

J'ai de la chance

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

ISO/IEC 646

Supercoppa d'Islanda 2023

Hiperpiron

Brightwood, Springfield, Massachusetts

Bézu-le-Guéry

Stazione di Nozzano

Mahmud Ali Durrani

Франк, Анна

ジョージ・H・W・ブッシュ

荻野アンナ

Spirou et Fantasio

108

Villanova d'Ardenghi