Marcel Szary

Graffiti na skłocie Rozbrat poświęcone Marcelowi Szaremu.
Data i miejsce urodzenia	27 grudnia 1964 Śrem
Data i miejsce śmierci	30 marca 2010 Poznań
Miejsce spoczynku	Cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Marcel Szary (ur. 27 grudnia 1964 w Śremie^[1], zm. 30 marca 2010 w Poznaniu^[2]) – polski działacz związkowy, członek OZZ „Inicjatywa Pracownicza”^[3], robotnik w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego.

W czasach PRL-u należał do NSZZ „Solidarność”, przystąpił do niej jeszcze jako uczeń. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych był koordynatorem w działającej w podziemiu Solidarności w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu^[4]. Po 1989 odszedł ze związku ze względu na jego zdaniem ugodowy charakter działalności. W czerwcu 2004 stał się jednym z organizatorów komisji Inicjatywy Pracowniczej w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego. Był przedstawicielem załogi w zarządzie Zakładów.

W 2007 i 2008 w zakładach H. Cegielskiego wystąpił spór płacowy pomiędzy załogą a zarządem. Pracownicy zaczęli organizować wiece, w formie tzw. „płyt”. Wiece te są charakterystyczną dla poznańskiego zakładu od strajków w 1956 formą wyrażania niezadowolenia wśród pracowników. Nazwa pochodzi od płyt traserskich (wysokości ok. 1,5 m), na których przemawiano, dyskutowano i wokół których gromadziła się załoga^[5]. Marcel Szary był jednym z głównych przemawiających. Przeciwko niemu wszczęto proces karny oskarżając o zorganizowanie w 2008 trzech nielegalnych wieców pracowniczych. W 2009 sąd uznał go winnym i skazał go na karę grzywny. Zdaniem sądu, wiece miały charakter strajku, ponieważ, chociaż nie były długie (15-30 min), wiązały się z odejściem pracowników od maszyn^[6].

W 2007 zachorował na białaczkę. Pod koniec lutego 2010 z powrotem znalazł się w szpitalu, gdzie zaangażował się w obronę pielęgniarek. Zmarł 30 marca 2010^[7]. Został pochowany na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu^[8] (pole 51, kwatera 1).

• Marcel Szary był jednym z głównych bohaterów projektu teatralnego „Ceglorz” przygotowanego przez Teatr Ósmego Dnia i Inicjatywę Pracowniczą (premiera 25-26 czerwca 2013). Projekt był opisywany jako forma upamiętniania historii ruchu robotniczego w formie historii mówionej^[9].
• W Bytomiu 2013 w ramach projektu Metropolis Rafał Jakubowicz przygotował instalację „Płyta”, upamiętniającą Marcela Szarego i zorganizowane przez niego strajki^[10].
• Pamięci Marcela Szarego dedykowana jest książka Jarosława Urbańskiego Strajk. Historia buntów pracowniczych, Wydawnictwo RM, Warszawa 2024.

• Ryszard Konieczko, Marcel Szary 1964–2010, „Kurier Związkowy Sierpień '80”, nr 336, 14 kwietnia 2010, s. 6 (wersja elektroniczna, dostęp: 22 kwietnia 2012)
• Jarosław Urbański, Strajk. Historia buntów pracowniczych, Wydawnictwo RM, Warszawa 2024, ss. 226-235.