Mangusta brunatna

Mangusta brunatna
Urva fusca
(Waterhouse, 1838)
Ilustracja
Mangusta brunatna sfotografowana w Parku Narodowym Yala na Sri Lance
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Viverroidea

Rodzina

mangustowate

Podrodzina

Herpestinae

Rodzaj

Urva

Gatunek

mangusta brunatna

Podgatunki
  • U. f. fusca (Waterhouse, 1838)
  • U. f. phillipsi (O. Thomas, 1924)
  • U. f. rubidior (Pocock, 1937)
  • U. f. siccata (O. Thomas, 1924)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[16]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mangusta brunatna[17] (Urva fusca) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae), występujący w południowej Azji. Słabo poznany mały ssak drapieżny o długości ciała dochodzącej wraz z ogonem do 81 cm. Według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1838 roku brytyjski przyrodnik George Robert Waterhouse, nadając mu nazwę Herpestes fusca[1]. Opis ukazał się na łamach brytyjskiego rocznika „Proceedings of the Zoological Society of London”[1]. Holotyp pochodził z Indii[18]. Na holotyp składały się skóry zakupione na wysprzedaży okazów zoologicznych, z których większa część pochodziła z Madrasu (kilka z nich pochodziło z gór Nilgiri)[1].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[19]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
U. f. phillipsi Herpestes flavidens phillipsi O. Thomas, 1924 Mousakande Estate, na wysokości 3000 ft (914 m), Gammaduwa, Prowincja Środkowa, Cejlon[8][3] Dorosły samiec (BMNH 23.12.15.1)
U. f. rubidior Herpestes fuscus rubidior Pocock, 1937 Anasigalla, na wysokości 100 ft (30 m), Matugama, Prowincja Zachodnia, Cejlon[12][20] Dorosły samiec
U. f. siccata Herpestes flavidens siccatus O. Thomas, 1924 Prawdopodobnie Aripo, w pobliżu Mannaru, Prowincja Północna, Cejlon[3] Dorosły samiec (BMNH 72.4.17.1)

We wcześniejszych ujęciach systematycznych U. fusca uważany był za jeden gatunek z U. brachyura[14][21], jednak inni autorzy wykazali, że powinien pozostać odrębnym gatunkiem[22][23]. Często umieszczany w rodzaju Herpestes[3][18][16], jednak wyniki badań opartych o dane molekularne wykazały, że tradycyjnie rozumiany rodzaj Herpestes obejmujący wszystkie gatunki zawarte w Herpestes, Urva, Galerella i Xenogale jest parafiletyczny, dlatego gatunki azjatyckie zostały przeniesione do ponownie wskrzeszonego rodzaju Urva[24][19].

Etymologia

  • Urva: nepalska nazwa Arva dla mangusty krabożernej[25].
  • fusca: łac. fuscus „ciemny, czarny, brązowy”[26].
  • phillipsi: William Watt Addison Phillips (1892–1981), brytyjski plantator herbaty, zoolog z Cejlonu[8][27].
  • rubidior: łac. rubidior, rubidioris „bardziej czerwony”, stopień wyższy przymiotnika rubidus „rumiany”, od ruber „czerwony, rudy”[28].
  • siccata: łac. siccatus „wysuszony, suchy”, od siccare „wysuszyć”, od siccus „suchy”[29].

Zasięg występowania

Mangusta brunatna występuje w południowych Indiach i w Sri Lance[30][19][16]. W południowych Indiach występuje wzdłuż zachodniej granicy dystryktu Kodagu, w Virajpet w południowym Kodagu i Utakamand w górach Nilgiri; w Tiger Shola w górach Palni, w górach Meghamalai w dystrykcie Madurai, w Kalakkad Mundanthurai Tiger Reserve na górze Agastya Mala, na płaskowyżu Valparai w górach Anamalai w Tamilnadu oraz Parku Narodowym Erawikulam, Parambikulam Tiger Reserve i Peelamedu w Kerali[16]. Na wyspie Viti Levu na Fidżi odkryto dobrze rozwijającą się populację; jest to pierwsza znana introdukcja mangusty brunatnej i prawdopodobnie może pochodzić od pary przywiezionej z nieznanego źródła do prywatnego zoo pod koniec lat siedemdziesiątych[31].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[30][19]:

Morfologia

Czaszki gatunków z rodzaju Urva: mangusta mała (U. javanicus)
mangusta indyjska (U. edwardsii)
mangusta brunatna (U. fusca)

Długość ciała (bez ogona) 33–48 cm, długość ogona 19,8–33,6 cm, długość tylnej stopy 6,5–8,7 cm; masa ciała około 2,7 kg[30]. Duża mangusta o mocno zbudowanym ciele[30]. Futro jest czarno-brązowe, nakrapiane żółtymi lub płowymi plamkami, natomiast łapy są prawie czarne. Futro na brzuchu jest brązowawe, trochę jaśniejsze niż u góry i nie tak nakrapiane[10]. Włosy konturowe na zadzie są długości od około 40 do 60 mm[32]. Podszerstek oliwkowożółty na wierzchu, ciemnoszarobrązowy u nasady (u niektórych osobników może być ciemniejszy)[15]. Ogon krzaczasty i stożkowaty, stanowiący około 60–70% długości głowy i tułowia[30]. Tylna komora puszki słuchowej jest mniej płaska niż u mangusty jawajskiej i sięga znacznie poniżej kłykcia potylicznego[30]. Zęby lekkie i smukłe[15]. Wzór zębowy: I C P M = 40[30].

Ekologia

Para mangust brunatnych w okolicach Valparai w Ghatach Zachodnich

Mangusta brunatna zasiedla gęste lasy i przyległe do nich tereny[30]. W Sri Lance występuje w lasach nizinnych, w centralnej, górskiej części kraju oraz w strefie suchej[30]. W południowo-zachodnich Indiach występuje również na plantacjach herbaty i kawy na wysokości od 900 do 1400 m n.p.m.[30] oraz w wiecznie zielonych lasach na wysokości od 450 do 2000 m n.p.m.[16] Mangusta brunatna wydaje się, na podstawie kilku zdjęć z fotopułapek i obserwacji, prowadzić nocny tryb życia[30]. Przebywa głównie na ziemi; jest przeważnie samotnikiem (chociaż podawano rzadkie obserwacje w parach lub małych stadach)[30][16].

Nic nie wiadomo na temat składu pożywienia i techniki polowania mangusty brunatnej[30], chociaż w Anamalais obserwowano, jak zjada padlinę dużych ssaków, takich jak gaur indyjski (Bos gaurus)[16], natomiast Valparai widziano ją na wysypiskach śmieci[16].

Wedle pewnych doniesień rozmnaża się w norach pod skałami i korzeniami drzew, samica rodzi od trzech do czterech młodych[30].

Status zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern „najmniejszej troski”)[16]. Mangusta brunatna wydaje się, że jest dość przystosowana do zmienionych siedlisk i niezbyt wyspecjalizowana w swoich zwyczajach[16]. Mimo że nie ma terenowych danych szacunkowych dotyczących populacji mangusty brunatnej w jakiejkolwiek części jej zasięgu, aktualne dane wskazują, że jest ona stosunkowo tajemniczym gatunkiem, ale może być lokalnie pospolita, nawet w siedliskach zmodyfikowanych przez człowieka[16]. Zagrożenia dla mangusty brunatnej nie są dobrze poznane, ale pewien wpływ na jej populację może mieć utrata siedlisk, ich fragmentacja oraz degradacja[16]. Szerokie występowanie na gruntach rolnych sugeruje, że wykorzystanie agrochemikaliów może być zagrożeniem dla tej mangusty – prawdopodobnie nawet większym niż samo rolnictwo[16]. Istnieje pewien poziom przypadkowych odłowów i innych form polowań[16]. Dalsze badania terenowe i ekologiczne pozwoliłyby wyjaśnić wpływ różnych potencjalnych zagrożeń, na które narażona jest mangusta brunatna, jednak jako że obserwowano ją ostatnio przebywającą na plantacjach kawy i herbaty w krajobrazie silnie rozczłonkowanych lasów, względna stabilność siedlisk i brak polowań na tę mangustę sugerują, że ogólnie zagrożenia są niskie[16][30].

Uwagi

  1. ↑ a b c d e f Kombinacja nazw.
  2. ↑ a b Miejsce typowe: Kandy, Cejlon[3].
  3. ↑ Miejsce typowe: Dżafna, północny punkt Cejlonu[3].
  4. ↑ Miejsce typowe: Trikunamalaja, Cejlon[3].
  5. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Herpestes ceylanicus Nevill, 1887.
  6. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Herpestes flavidens phillipsi O. Thomas, 1924.

Przypisy

  1. ↑ a b c d G.R. Waterhouse. On two New Species of Mammalia, from the Society’s Collection, belonging to the Genera Gerbillus and Herpestes. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 55, 1838. (ang.). 
  2. ↑ J.E. Gray. Descriptions of some new Genera and fifty unrecorded Species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 260, 1842. (ang.). 
  3. ↑ a b c d e f Ellerman i Morrison-Scott 1966 ↓, s. 297.
  4. ↑ E.F. Kelaart. Description of new species and varieties of mammals found in Ceylon. „Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society”. 2, s. 209, 1850. (ang.). 
  5. ↑ E. Blyth. Report on the Mammalia and more remarkable species of Birds inhabiting Ceylon. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 20, s. 162, 1851. (ang.). 
  6. ↑ J.E. Gray. Notice of two Viverridæ from Ceylon, lately living in the Gardens. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 19 (1), s. 131, 1851. (ang.). 
  7. ↑ H. Nevill. Species of Herpestes, &c., in Ceylon. „The Taprobanian, A Dravidian Journal of Oriental Studies in and around Ceylon, in Natural History, archaeology, Philology, Hostory, &c”. 1, s. 62, 1887. (ang.). 
  8. ↑ a b c Thomas 1924 ↓, s. 239.
  9. ↑ a b Thomas 1924 ↓, s. 240.
  10. ↑ a b Pocock 1937 ↓, s. 231.
  11. ↑ Pocock 1937 ↓, s. 232.
  12. ↑ a b Pocock 1937 ↓, s. 233.
  13. ↑ a b Pocock 1937 ↓, s. 234.
  14. ↑ a b Bechthold 1939 ↓, s. 142.
  15. ↑ a b c Bechthold 1939 ↓, s. 143.
  16. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o D. Mudappa & D. Jathanna, Herpestes fuscus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  17. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 145. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  18. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Herpestes fuscus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-25].
  19. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 418. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  20. ↑ Ellerman i Morrison-Scott 1966 ↓, s. 298.
  21. ↑ E. Wenzel & T. Haltenorth. System der Schleichkatzen (Viverridae). „Säugetierkundliche Mitteilungen”. 20 (1), s. 110–127, 1972. (niem.). 
  22. ↑ K. Fredga: Chromosome studies in mongooses (Carnivora, Viverridae). s. 1–11. (ang.).
  23. ↑ G.B. Corbet, J.E. Hill: Mammals of the Indomalayan region. A systematic review. Oxford: Oxford University Press, 1992, s. 1–488. ISBN 978-0198546931. (ang.).
  24. ↑ M.-L. Patou, P.A. Mclenachan, C.G. Morley, A. Couloux, A.P. Jennings & G. Veron. Molecular phylogeny of the Herpestidae (Mammalia, Carnivora) with a special emphasis on the Asian Herpestes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (1), s. 69–80, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.05.038. (ang.). 
  25. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 703, 1904. (ang.). 
  26. ↑ The Key to Scientific Names ↓, fusca [dostęp 2022-04-27].
  27. ↑ The Key to Scientific Names ↓, phillipsi [dostęp 2022-04-27].
  28. ↑ The Key to Scientific Names ↓, rubidior [dostęp 2022-04-27].
  29. ↑ The Key to Scientific Names ↓, siccata [dostęp 2022-04-27].
  30. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 310. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  31. ↑ G. Veron, M. Patou, D. Simberloff, P.A. McLenachan & C.G. Morley. The Indian Brown Mongoose, yet another invader in Fiji. „Biological Invasions”. 12 (7), s. 1947–1951, 2009. DOI: 10.1007/s10530-009-9616-z. (ang.). 
  32. ↑ Pocock 1937 ↓, s. 230.

Bibliografia