Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bułgarii – lista miejsc w Bułgarii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowanej przez Bułgarię 7 marca 1974 roku^[2].

Obecnie (stan na 2022 rok) na liście znajduje się 10 obiektów: 7 dziedzictw kulturowych i 3 o charakterze przyrodniczym^[2].

Na bułgarskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Bułgaria zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 16 obiektów (stan na 2022 rok)^[2].

Cerkiew Bojańska w Sofii

Jeździec z Madary

Tracki grobowiec z Kazanłyku

Skalne cerkwie w Iwanowie

Rylski Monastyr

Starożytne miasto Nesebyr

Rezerwat Przyrody Srebyrna

Park Narodowy Pirynu

Grobowiec tracki w Swesztari

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Zobacz multimedia związane z tematem: Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bułgarii

Poniższa tabela przedstawia bułgarskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[3] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

• kulturowe (K)
• przyrodnicze (P)
• kulturowo–przyrodnicze (K,P)

Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
42	Cerkiew Bojańska w Sofii Boyana Church		Obwód miejski Sofia 42°38′40,7″N 23°15′58,2″E/42,644639 23,266167	K (ii)(iii)	1979	Cerkiew prawosławna jest zespołem trzech budynków. Pierwsza część została zbudowana w X wieku, druga w XIII, a trzecia na początku XIX wieku. W XXI wieku odrestaurowano malowidła znajdujące się w cerkwi. Za największą wartość artystyczną w kompleksie uważane są freski pochodzące z połowy XIII wieku[5].
43	Jeździec z Madary Madara Rider		Obwód Szumen 43°16′39″N 27°07′08″E/43,277500 27,118889	K (i)(iii)	1979	Jeździec z Madary to płaskorzeźba naskalna przedstawiająca rycerza na koniu. Pochodzi z początku VIII wieku. Została wyrzeźbiona w klifie na wysokości 23 m[6].
44	Grobowiec tracki w Kazanłyku Thracian Tomb of Kazanlak		Obwód Stara Zagora 42°37′33″N 25°23′57″E/42,625833 25,399167	K (i)(iii)(iv)	1979	Grobowiec pochodzi z okresu hellenistycznego z końca IV wieku p.n.e. Grobowiec jest częścią większej nekropolii, położonej w pobliżu starożytnego trackiego miasta Seuthopolis. Został odkryty 19 kwietnia 1944 roku[7].
45	Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie Rock-Hewn Churches of Ivanovo		Obwód Ruse 43°43′00″N 25°58′00″E/43,716667 25,966667	K (ii)(iii)	1979	Zespół cerkwi i klasztorów wykutych w wapiennych skałach tworzących brzeg rzeki Rusenski Łom. W ich wnętrzu zachowały się średniowieczne freski. Jaskinie były zamieszkane przez mnichów od XIII do XVII wieku[8].
216	Monastyr Rylski Rila Monastery		Kotlina masywu górskiego Riła 42°08′00″N 23°20′25″E/42,133333 23,340278	K (vi)	1983	Klasztor został założony w X wieku przez Jana Rylskiego. Jego współczesny wygląd został ukształtowany w XIX wieku. Klasztor został zniszczony w wyniku pożaru na początku XIX wieku i odbudowany w latach 1834–1862[9].
217	Zabytkowe miasto Nesebyr Ancient City of Nessebar		Obwód Burgas 42°39′34,2″N 27°43′29,0″E/42,659507 27,724724	K (iii)(iv)	1983	Nadmorskie miasto Nesebyr powstało w VI wieku p.n.e., jako osada tracka. W późniejszych latach stało się grecką kolonią. W Nesebyrze znajdują się 4 zabytkowe cerkwie: św. Szczepana, św. Paraskiewy, św. Jana Chrzciciela oraz Świętych Archaniołów Michała i Gabriela[10].
359	Grobowiec tracki w Swesztari Thracian Tomb of Sveshtari		Obwód Razgrad 43°44′42″N 26°45′59″E/43,745000 26,766389	K (i)(iii)	1985	Grobowiec tracki pochodzi z III wieku p.n.e. i został odkryty w 1982 roku. Jest przykładem architektury trackiej. Charakterystyczną cechą grobowca jest 10 kariatyd, które wskazują na wpływy sztuki hellenistycznej[11].
219bis	Rezerwat Przyrody „Srebyrna” Srebarna Nature Reserve		Obwód Silistra 44°06′40,0″N 27°04′23,7″E/44,111119 27,073250	P (x)	1983 (modyfikacja w 2008)	Rezerwat Przyrody Srebyrna obejmuje region słodkowodnego jeziora o tej samej nazwie. Teren chroniony zajmuje 600 ha. Rezerwat zamieszkuje 179 gatunków ptaków oraz 67 gatunków roślin[12].
225bis	Park Narodowy Pirynu Pirin National Park		Obwód Błagojewgrad 41°40′00,0″N 23°30′00,0″E/41,666670 23,500000	P (vii)(viii)(ix)	1983 (modyfikacja w 2010)	Park narodowy Pirynu obejmuje teren porośnięty najcenniejszymi gatunkami flory w górach Piryn. W rezerwacie znajduje się ok. 100 gatunków roślin. Znajduje się tutaj najstarsze drzewo w Bułgarii: Sosna Bajkuszewa[13].
1133	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe		49°00′00″N 15°00′00″E/49,000000 15,000000	P (ix)	2007 (modyfikacja w 2011, 2017 oraz 2021)	Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim jest możliwa, dzięki szerokiej tolerancji buka na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Austrią, Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą oraz Włochami[14].

Magura

Nikopolis ad Istrum

Rzymski grobowiec w Silistrze

Monastyr Baczkowski

Melnik

Monaster Rożeński

Park Naturalny Rusenski Łom

Płowdiw

Tracki grobowiec w Aleksandrowie

Rezerwat Przyrody Wraczanski karst

Skały Bełogradczik

Park Narodowy Bałkanów Środkowych

Kamienny Las

Bazylika Biskupia

Obiekty wpisane na bułgarską listę informacyjną UNESCO<

Poniższa tabela przedstawia bułgarskie obiekty na liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście informacyjnej wraz z jej angielskim oryginałem

Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

• kulturowe (K)
• przyrodnicze (P)
• kulturowo–przyrodnicze (K,P)

Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
44	Dwa neolityczne mieszkania z całkowicie zachowanym wnętrzem, meblami i naczyniami Two neolithic dwellings with their interior and household furnishings and utensils completely preserved		Obwód Stara Zagora	K (iii)(iv)	1984	Wpis na listę informacyjną obejmuje dwa domostwa datowane na 6 tysiąclecie p.n.e. Znaleziono tutaj meble oraz ceramiczne naczynia. Znajduje się tutaj muzeum[15].
45	Jaskinia Magura z rysunkami z epoki brązu The Magoura cave with drawings from the bronze age		Obwód Widyń 43°43′40″N 22°34′58″E/43,727778 22,582778	K	1984	Jaskinia znajduje się w wapiennej skale. Jej długość wynosi 2,6 km. We wnętrzu znaleziono szczątki różnych gatunków zwierząt m.in. niedźwiedzia jaskiniowego oraz hieny jaskiniowej[16].
47	Starożytne miasto Nikopolis ad Istrum The ancient town of Nicopolis ad Istrum		Obwód Wielkie Tyrnowo 43°13′02″N 25°36′40″E/43,217222 25,611111	K (iii)(iv)	1984	Miasto zostało założone przez cesarza rzymskiego Trajana na początku II wieku n.e. Miasto było otoczone murami obronnymi. W okresie bizantyjskim było ośrodkiem biskupim, aż do ostatecznego zniszczenia przez Awarów pod koniec VI wieku[17].
48	Późnostarożytny grobowiec w Silistrze The late ancient tomb of Silistra		Obwód Silistra 44°06′36,4″N 27°16′15,2″E/44,110119 27,270892	K (i)(iii)	1984	Ten rzymski grobowiec, datowany na IV wiek n.e., znajduje się w mieście Silistra. Posiada pojedynczą komorę o wymiarach 3,30 na 2,60 metra[18].
49	Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Baczkowie The Bachkovo Monastery		Obwód Płowdiw 41°56′32″N 24°50′59″E/41,942222 24,849722	K (i)(iv)(vi)	1984	Monaster został założony w XI wieku i jest jednym z najstarszych klasztorów na Bałkanach. Reprezentuje unikalne połączenie trzech kultur średniowiecza: bułgarskiej, bizantyjskiej i gruzińskiej. W klasztorze zachowało się kilka malowideł ściennych z różnych okresów[19].
50	Miasto Melnik i Monaster Rożeński The town of Melnik and the Rozhen Monastery		Obwód Błagojewgrad 41°31′50″N 23°25′35″E/41,530556 23,426389 41°31′22,4″N 23°23′36,6″E/41,522900 23,393500	K (i)(iv)	1984	Wpis na listę obejmuje średniowieczne miasto Melnik, górującą nad nim twierdzę i pobliski monaster. Klasztor został założony w średniowieczu. Melnik jest najmniejszym miastem w Bułgarii[20].
54	Park Naturalny Rusenski Łom The Roussensky Lom National Park		Obwód Ruse 43°41′45″N 26°01′43″E/43,695833 26,028611	P	1984	Park ma za zadania chronić faunę zamieszkującą rzekę Rusenski Łom. Przez UNESCO został ogłoszony parkiem narodowym[21].
1948	Starożytne miasto Płowdiw The Ancient Plovdiv		Obwód Płowdiw 42°08′31,5″N 24°44′29,2″E/42,142086 24,741453	K (ii)(iv)(vi)	2004	Miasto Płowdiw było zamieszkałe od czasów starożytnych. Jednym z tutejszych zabytków jest teatr rzymski. W dzisiejszych czasach jest to drugie pod względem liczby mieszkańców miasto w Bułgarii[22].
1949	Tracki grobowiec z malowidłami ściennymi obok wsi Aleksandrowo Thracian Tomb with Wall Paintings beside Alexandrovo village		Obwód Chaskowo 41°58′47″N 25°44′17″E/41,979722 25,738056	K (i)(ii)(iii)	2004	Tracki grobowiec we wsi Aleksandrowo powstał w drugiej połowie IV wieku p.n.e. Zarówno przedsionek, jak i komorę główną zdobią dobrze zachowane freski. Przedstawiają one sceny z polowania na dziki i jelenie[23].
5639	Rezerwat Przyrody Wraczanski karst Vratsa Karst Nature Reserve		Obwód Wraca 43°10′21,0″N 23°28′56,1″E/43,172508 23,482247	K (vii)(viii)(ix)(x)	2011	Rezerwat położony jest w zachodniej części Bałkanów. Znajdują się tutaj formacje krasowych takie jak jaskinie oraz wąwozy. Na terenie rezerwatu zidentyfikowano ok. 1100 gatunków roślin naczyniowych[24].
5640	Skały Bełogradczik Rocks of Belogradchik		Obwód Widyń 43°37′15″N 22°41′06″E/43,620833 22,685000	P (vii)(viii)	2011	Wpis na listę informacyjną obejmuje piaszczyste i wapienne formacje skalne w pobliżu miasta Bełogradczik. Niektóre z nich mają ponad 20 m wysokości. Zajmują łącznie powierzchnię 50 km²[25].
5641	Park Narodowy Bałkanu Środkowego Central Balkan National Park		Obwód Łowecz, Obwód Gabrowo, Obwód Sofia, Obwód Płowdiw, Obwód Stara Zagora 42°46′16,4″N 24°29′43,4″E/42,771208 24,495389	P (vii)(viii)(ix)(x)	2011	Park narodowy obejmuje 85–kilometrowy odcinek Gór Bałkańskich. Obejmuje różnorodne siedliska, w tym lasy, łąki, pastwiska górskie i skaliste szczyty o wysokości do 2376 m. Znajduje się tutaj kilka pierwotnych lasów bukowych[26].
5642	Pomnik Przyrody „Kamienny Las” Pobiti Kamani Natural Monument		Obwód Warna 43°13′35″N 27°42′24″E/43,226389 27,706667	P (vii)(viii)	2011	Wapienne formacje skalne odsłonięte w wyniku procesu erozji powierzchniowej. Położone są wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego, w krajobrazie przypominającym pustynię[27].
6085	Nekropolia królewska trackiego miasta Seuthopolis The royal necropolis of the Thracian city of Seuthopolis – a serial site, extension of the Kazanlak Thracian tomb		Obwód Stara Zagora	K (i)(ii)(iii)(iv)	2016	Wpis obejmuje osiem grobowców będących częścią nekropolii, położonej w pobliżu starożytnego trackiego miasta Seuthopolis. Pochodzą z IV i III wieku p.n.e., a ich budowa charakteryzuje się połączeniem stylu trackiego z hellenistycznym[28].
6287	Bazylika Biskupia i późnoantyczne mozaiki w Philippopolis, rzymska prowincja Tracja Bishop's Basilica and Late-Antique Mosaics of Philippopolis, Roman Province of Thrace		Obwód Płowdiw 42°08′38,8″N 24°45′09,8″E/42,144118 24,752732	K (ii)(iii)(iv)(vi)	2018	Bazylika Biskupia datowana jest na okres II–VI wieku. Jest znana z wczesnochrześcijańskich mozaik pokrywających nawy boczne. Została odkryta podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych w latach 1982–1986[29].
6474	Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski (Bułgaria) Frontiers of the Roman Empire – The Danube Limes (Bulgaria)		Obwód Widyń, Obwód Montana, Obwód Wraca, Obwód Plewen, Obwód Ruse, Obwód Silistra	K (ii)(iii)(iv)	2020	Wpis obejmuje rzymskie umocnienia graniczne wzdłuż Dunaju. Znajdują się one na terytorium Bułgarii, Chorwacji, Rumunii oraz Serbii[30].

• Lista światowego dziedzictwa UNESCO