Lipusz

Lipusz
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Michała Archanioła w Lipuszu
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kościerski

Gmina

Lipusz

Wysokość

150 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

2689[2]

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

83-424[3]

Tablice rejestracyjne

GKS

SIMC

0166120

Położenie na mapie gminy Lipusz
Mapa konturowa gminy Lipusz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Mapa konturowa powiatu kościerskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°05′52″N 17°47′02″E/54,097778 17,783889[1]
Strona internetowa

Lipusz (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Lëpùsz; niem. Lippusch[4]) – wieś kaszubska o charakterze małomiasteczkowym położona w północnej Polsce w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Lipusz nad rzeką Wdą. Na północ od Lipusza znajduje się jezioro Lubiszewskie.

Miejscowość jest siedzibą gminy Lipusz.

Historia

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipusz. W latach 1975–1998 należała do ówczesnego województwa gdańskiego.

W dawnym kościele ewangelickim wybudowanym w 1865 roku od 2002 roku znajduje się Muzeum Gospodarstwa Wiejskiego, prezentujące ok. 320 eksponatów (wóz strażacki z 1913 roku, kierzonki, kopanka, kamienie do śrutownika itp.). Na Wdzie znajduje się młyn wodny pochodzący z początku XIX wieku.

15 października 1939 roku członkowie Selbstschutzu i niemieccy policjanci z Lipusza rozstrzelali kilkunastu Polaków (według różnych źródeł 17 lub 19[5][6][7]). Podczas akcji aresztowano 49 mężczyzn, których zaprowadzono do pobliskiego lasu w Karpnie. Wszyscy zatrzymani mieli wykopać duży grób. Po zakończeniu pracy zatrzymanych podzielono na dwie grupy. Mniejsza grupa została rozstrzelana. Pozostali mężczyźni musieli zakopać grób, po czym zostali wypuszczeni[6].

W 2017 roku lasy otaczające wieś zostały silnie zniszczone w wyniku przechodzącej tędy fali nawałnic (zniszczeniu uległo 4200 ha lasów zarządzanych przez Nadleśnictwo Lipusz). W 2018 roku w ramach restytucji lasu i w związku z obchodami 100-lecia niepodległości Polski z pomocą harcerzy i wolontariuszy (razem ok. 3 tys. osób) na powierzchni ponad 10 ha zasadzono nowe drzewa w taki sposób, aby utworzyły one wizerunek godła państwowego, widoczny z okien przelatujących samolotów[8][9]. Ponadto leśnicy pozostawili na obszarze 2 ha połamane drzewa, aby przypominały o tym, jak wyglądały okoliczne lasy po nawałnicy.

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[10]:

  • kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, 1866–1867, nr rej.: 968 z 26.08.1986. W wyposażeniu elementy wystroju z wcześniejszego kościoła, w tym m.in. figury, późnogotycka i barokowa. Na ścianach polichromie autorstwa Leona Drapiewskiego[11].
  • kaplica grobowa rodziny Żelewskich, 1880, nr rej.: j.w.
  • cmentarz grzebalny przy kościele, XIX w., nr rej.: j.w.
  • kościół ewangelicki, 1865, nr rej.: 957 z 14.03.1986
  • cmentarz rzymskokatolicki, 1922–1923, nr rej.: 969 z 26.08.1986.

Inne[12]:

  • drewniany młyn na Wdzie
  • kamienica Banku Ludowego z 1904
  • neogotyckie zabudowania nadleśnictwa

Transport

Transport drogowy

Transport kolejowy

Lipusz posiada kilka połączeń kolejowych z Kościerzyną i Chojnicami poprzez Brusy. Pasażerski ruch kolejowy na linii do Bytowa został zawieszony[13].

Turystyka

Miejscowość znajduje się na turystycznym Szlaku Kamiennych Kręgów i na szlaku kajakowym rzeki Wdy.

Zobacz też

Młyn wodny

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 69195
  2. Lipusz w serwisie Polska w liczbach
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 666 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. F. Lorentz Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
  5. Macier Wajer: Uczcili pamięć pomordowanych w okolicach Karpna Polaków. koscierski.info. [dostęp 2023-01-28].
  6. a b Borchers 2011 ↓, s. 173.
  7. Ceran 2018 ↓, s. 23.
  8. Godło państwowe z kilkuset drzew. Nietypowa akcja harcerzy na stulecie odzyskania niepodległości
  9. Leśnicy musieli zamknąć las zniszczony w nawałnicy. Bo stał się turystyczną atrakcją
  10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49 [dostęp 2018-12-29].
  11. Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 325, ISBN 978-83-7495-133-3.
  12. Jarosław Ellwart „Powiat kościerski, mapa turystyczna” Wydawnictwo Region Gdynia 2012 ISBN 978-83-7591-281-4
  13. Andrzej Gurba: Do miasta po latach wróciły pociągi. 22 XI 2007. [dostęp 2009-06-13]. (pol.).

Bibliografia

  • Roland Borchers. Zbrodnie nazistowskie w powiecie kościerskim jesienią 1939 roku. „Acta Cassubiana”. 13, 2011. 
  • Monografia Lipusz-Dziemiany. Józef Borzyszkowski (red.). Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 1994.
  • Tomasz Ceran: Zbrodnia pomorska 1939. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-466-0.
  • Jarosław Ellwart: Lipusz i okolice. Gdynia: Wydawnictwo „Region”, 1994.
  • Marian Lemańczyk: Lipusz: Przeszłość wsi w pamięci jej mieszkańców. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 1989.
  • Aleksander Majkowski: Życie i przygody Remusa. Lech bądkowski (tłum.). Gdańsk: Oficyna Czec, 1997.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

High density non-explosive projectileThis article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Kinetic energy penetrator – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2007) (Learn how and when to remove this template message) French anti-tank round with its sabot A kinetic energy penetrator (KEP), also known ...

 

 

n-Butanol Rumus kerangkan n-butanol Model ruang n-butanol Nama Nama IUPAC (sistematis) Butan-1-ol[1] Nama lain Butalkohol Butanol 1-Butanol Butil alkohol Butil hidrat Butilat alkohol Butiralkohol Butirat alkohol Butiril alkohol n-Butil alkohol 1-Hidroksibutana n-Propilkarbinol Penanda Nomor CAS 71-36-3 Y Model 3D (JSmol) Gambar interaktif 3DMet {{{3DMet}}} Referensi Beilstein 969148 ChEBI CHEBI:28885 N ChEMBL ChEMBL14245 Y ChemSpider 258 Y DrugBank DB02145 N ...

 

 

Pour les articles homonymes, voir Brochard. Laurent BrochardLaurent Brochard vêtu du maillot de champion du monde au Paris-Tours 1998.InformationsNaissance 26 mars 1968 (56 ans)Le MansNationalité françaiseÉquipes amateurs 1988UC Cleder SHIMano 1989UC Mamers-Neufchâtel1990-1991Antony-Berny CyclisteÉquipes professionnelles 1992-1994Castorama1995-1999Festina-Lotus2000-2002Jean Delatour2003-2004AG2R Prévoyance2005-2007Bouygues TelecomPrincipales victoires 1 championnat Champion du mo...

Peta menunjukkan lokasi Alicia Data sensus penduduk di Antipolo City Tahun Populasi Persentase 19033.286—19186.0764.2%19396.1350.0%19487.6042.4%196021.5989.1%197026.5082.1%197540.9449.1%198068.91211.0%1990205.09611.5%1995345.51211.0%2000470.8666.87%2007633.9714.19% Antipolo City (bahasa Tagalog: Lungsod ng Antipolo; Inggris: Antipolo City) adalah kota yang terletak di provinsi Rizal, Filipina. Pada tahun 2010, munisipalitas ini memiliki populasi sebesar 789.781 jiwa dan 168.038 tempat tingg...

 

 

Questa voce o sezione sull'argomento premi cinematografici non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Massimo Troisi con la Coppa Volpi per la migliore interpretazione maschile vinta ad ex aequo con Marcello Mastroianni per il film Che ora è (1989) Jean Gabin, Toshirō Mifune, Sean Penn e Javier Bar...

 

 

Liga 2Musim2024–2025Tanggal-Juara-Pertandingan perdana-Promosi-Jumlah pertandingan-Pencetak golterbanyak-Kemenangan tandangterbesar-Pertandingan terbanyak gol-Menang beruntun terpanjang-Tak kalahberuntun terpanjang-Tak menang beruntun terpanjang-Kalah beruntunterpanjang-Jumlah penontontertinggi-Jumlah penontonterendah-Jumlah penontonkeseluruhan-← 2023-2024 2025-2026 → Seluruh statistik akurat per -. Liga 2 2024–2025

Ritratto di Petrus Valkenier Abraham van der Wenne, o Abraham Meindertzoon van der Wenne (Amsterdam, 26 febbraio 1656 o 1657 – Amsterdam, 1694 (tra il 1684 e il 1694)), è stato un incisore olandese del secolo d'oro. Biografia Allievo di Abraham Bloteling, operò inizialmente ad Amsterdam dal 1670 al 1672[1]. Nel 1672 si trasferì a Londra, dove rimase fino al 1678[1]. Ritornò infine nella sua città natale, dove operò tra il 1680 e il 1681[1]. Il 4 gennaio...

 

 

Provincial Deputation of BarcelonaDiputació de BarcelonaDiputación de BarcelonaCoat of armsLogoProvincial Deputation overviewFormed1822JurisdictionProvince of BarcelonaHeadquartersCasa Serra. BarcelonaEmployees4500Annual budget1 billion EurosMinister responsibleLluïsa MoretWebsitehttps://www.diba.cat/ The Provincial Deputation of Barcelona (Catalan: Diputació de Barcelona; Spanish: Diputación de Barcelona) is the local government body charged with the government and administration of the...

 

 

American general in the American Revolutionary War For the Canadian businessman, see Horatio Gates (businessman). Horatio GatesGates in a c. 1794 portrait by Gilbert Stuart, on display at the Metropolitan Museum of ArtBorn(1727-07-26)July 26, 1727Maldon, Essex, Great BritainDiedApril 10, 1806(1806-04-10) (aged 78)New York City, U.S.BuriedTrinity Church graveyard in New York CityAllegiance Kingdom of Great Britain United StatesService/branch British Army Continental ArmyYea...

Florin Cîțu Ketua Senat RumaniaPetahanaMulai menjabat 23 November 2021PendahuluAnca DraguPenggantiPetahanaPerdana Menteri RumaniaMasa jabatan23 Desember 2020 – 25 November 2021PresidenKlaus IohannisWakilDan Barna Hunor KelemenPendahuluNicolae Ciucă (Penjabat)PenggantiNicolae CiucăMenteri Keuangan PublikMasa jabatan4 November 2019 – 23 Desember 2020Perdana MenteriLudovic Orban Nicolae Ciucă (Penjabat)PendahuluEugen TeodoroviciPenggantiAlexandru Nazare Informasi p...

 

 

Voce principale: Sportverein Wehen 1926 Taunusstein. Sportverein Wehen 1926 TaunussteinStagione 2019-2020Sport calcio Squadra Wehen Allenatore Rüdiger Rehm All. in seconda Mike Krannich 2. Bundesliga17º posto Coppa di GermaniaPrimo turno Maggiori presenzeCampionato: Mockenhaupt, Dittgen, Schäffler (32)Totale: Mockenhaupt, Dittgen (33) Miglior marcatoreCampionato: Schäffler (19)Totale: Schäffler (19) StadioBRITA-Arena Maggior numero di spettatori8 200 vs. Amburgo Minor numero d...

 

 

У этого термина существуют и другие значения, см. Западный округ. Западный внутригородской округ город Краснодар Дата основания 1936 год Дата упразднения 1994 Прежние имена Кагановичский, Ленинский районы Микрорайоны Дубинка, Черёмушки, Покровка Площадь 22[1]  км² Насе...

2014 studio album by Bruce SpringsteenHigh HopesStudio album by Bruce SpringsteenReleasedJanuary 14, 2014 (2014-01-14)RecordedMarch–June 2013StudioThrill Hill; Thrill Hill West; Stone Hill Studio; Southern Tracks Recording Studio; Studios 301[1]GenreRockLength56:24LabelColumbiaProducerRon Aniello, Brendan O'Brien, Bruce SpringsteenBruce Springsteen chronology Collection: 1973–2012(2013) High Hopes(2014) American Beauty(2014) Bruce Springsteen and the E Stre...

 

 

Artikel ini perlu diwikifikasi agar memenuhi standar kualitas Wikipedia. Anda dapat memberikan bantuan berupa penambahan pranala dalam, atau dengan merapikan tata letak dari artikel ini. Untuk keterangan lebih lanjut, klik [tampil] di bagian kanan. Mengganti markah HTML dengan markah wiki bila dimungkinkan. Tambahkan pranala wiki. Bila dirasa perlu, buatlah pautan ke artikel wiki lainnya dengan cara menambahkan [[ dan ]] pada kata yang bersangkutan (lihat WP:LINK untuk keterangan lebih lanjut...

 

 

此條目没有列出任何参考或来源。 (2020年12月7日)維基百科所有的內容都應該可供查證。请协助補充可靠来源以改善这篇条目。无法查证的內容可能會因為異議提出而被移除。 桃園市立楊梅高級中等學校楊梅高中校景桃園市立楊梅高級中等學校地址326 桃園市楊梅區高獅路5號经纬度24°55′17″N 121°08′54″E / 24.921386°N 121.148215°E / 24.921386; 121.148215邮政编码326其...

Polynesian societies outside the main region Polynesia, Melanesia, and Micronesia in the Pacific Ocean Polynesian outliers are a number of culturally Polynesian societies that geographically lie outside the main region of Polynesian influence, known as the Polynesian Triangle; instead, Polynesian outliers are scattered in the two other Pacific subregions: Melanesia and Micronesia. Based on archaeological and linguistic analysis, these islands are considered to have been colonized by seafaring...

 

 

French fort in North America Fort Kaministiquiain northwestern Ontario, Canada TypeFortSite informationControlled byKingdom of FranceSite historyBuilt1717 (1717)In useuntil 1758 (1758) or 1760 (1760) Fort Kaministiquia (former spellings include Fort Camanistigoyan, Fort Kanastigoya, Fort Kamanastigoya and others), was a French fort in North America. It was located on the north shore of Lake Superior at the mouth of the Kaministiquia River, in modern-day Thunder Bay, O...

 

 

روبرت رينان   معلومات شخصية الميلاد 11 أكتوبر 2003 (21 سنة)  برازيليا  الطول 1.86 م (6 قدم 1 بوصة)[1][1] مركز اللعب مدافع الجنسية البرازيل  معلومات النادي النادي الحالي كورينثيانز الرقم 30 مسيرة الشباب سنوات فريق كورينثيانز المسيرة الاحترافية1 سنوات فريق م. (�...

الدوري الإيطالي الدرجة الثانيةSerie B الشعار تاريخ الإنشاء 1929 (منذ 95 سنة) الرياضة كرة القدم البلد  إيطاليا القارة أوروبا النسخة الأولى 1929 عدد الفرق 22 أحدث بطل باليرمو (اللقب 5) الأكثر فوزا جنوى أتالانتا (6 ألقاب) يتأهل إلى الدوري الإيطالي الدرجة الأولى الصعود الدوري الإيطالي...

 

 

Chinese chess player In this Chinese name, the family name is Shen. Shen YangCountry ChinaBorn (1989-01-23) January 23, 1989 (age 35)Nanjing, Jiangsu, ChinaTitleInternational Master (2013)Woman Grandmaster (2006)Peak rating2479 (September 2016) Shen Yang (simplified Chinese: 沈阳; traditional Chinese: 沈陽; pinyin: Shěn Yáng; born January 23, 1989[1] in Nanjing, Jiangsu) is a Chinese chess player who holds the titles of International master and Woman G...