Lieven van Lathem

Święty Jerzy walczący ze smokiem (1471)karta z Godzinek Karola Śmiałego
Data i miejsce urodzenia	1430 Laethem-Sainte-Marie koło Gandawy
Data i miejsce śmierci	1493 Antwerpia
Dziedzina sztuki	malarstwo iluminator
Epoka	gotyk międzynarodowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Lieven van Lathem (Laethem) (ur. 1430 w Laethem-Sainte-Marie koło Gandawy, zm. 1493 w Antwerpii) – flamandzki miniaturzysta, ojciec malarza Jacoba van Lathena.

Pochodził z małej miejscowości Laethem-Sainte-Marie pod Gandawą. Według belgijskiego historyka sztuki Alphonsa Wautersa, jego ojcem był artysta Léon van Lathem^[1] Jego teść, pochodzący z Amsterdamu księgarz Jacob de Mayster, w 1457 roku wstąpił do gildii św. Łukasza w Antwerpii, natomiast jego syn również Jacob, służył u Filipa Pięknego jako kamerdyner (valet de chambre) i wraz z dworem wyjechał do Hiszpanii.

Lieven był uczniem Mistrza Girarta de Roussillon^[2]. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z dokumentów datowanych na rok 1454, dotyczących przyjęcia do cechu malarzy w Gandawie^[3]. Od 1456 roku pracował dla Filipa Dobrego, a następnie w latach 1457–1459 był na służbie u jego syna Karol Zuchwałego. Z tego okresu pochodzą m.in. takie prace jak miniatury w Godzinkach Filipa Dobrego czy Modlitewnika Karola Śmiałego (1459). Iluminacje w modlitewniku są jedynymi udokumentowanymi pracami artysty o pewnej atrybucji. Współpracował również przy ozdabianiu manuskryptów z kolekcji Louisa de Gruuthuse (Roman de Gillion de Trazegmies, Histoire de Jason, Secret des secrets), autorstwa Davida Auberta i Nicolasa Spierinca. W 1459 został wydalony z szeregów cechu malarzy za odmowę płacenia składek. W 1462 roku przebywał w północnej Holandii, gdzie pracował nad Godzinkami Katarzyny z Kleve, gdzie wykonał ozdobne drolerie (iluminacje do Godzinek wykonał Mistrz Katarzyny z Kleve) oraz pracował przy dekoracji starszej części Godzinek Marii Burgundzkiej (ok. 1475-1477), przypisywanej dawniej Philippe’owi de Mazerolles.

Na stałe osiadł w Antwerpii, gdzie w 1462 roku został członkiem gildii św. Łukasza. Jego działalność artystyczna nie ograniczała się tylko do miejsca zamieszkania. W roku 1468 pracował w Brugii, gdzie przygotowywał dekoracje na ślub Karola Śmiałego z Małgorzatą z Yorku, siostrą angielskiego króla Edwarda IV a córką księcia Yorku Ryszarda i Cecylii Neville. Rok później, w Hadze, pracował przy iluminacjach do Modlitewnika Karola Śmiałego. W latach 1487–1490 wykonywał zlecenia króla rzymskiego Maksymiliana I, a w ostatnim roku został odnotowany jako królewski malarz nadworny^[3].

Ożenił się z Antoinette Meyster (Smeesters lub Smeysters Antonine)^[4], córką amsterdamskiego iluminatora działającego we Flandrii Jacques’a Meystera. Miał dwóch synów: złotnika Lievena i malarza Jacoba. Obaj pracowali dla Filipa Pięknego

• Godzinki Filipa Dobrego – Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (ms.nouv.acq.fr. 16428)
• Modlitewnik Karola Śmiałego – Los Angeles, J. Paul Getty Museum (MS 37)
• Godzinki Katarzyny z Kleve – wraz z Mistrzem Katarzyny z Kleve, ok. 1460, Haga, Museum Meermanno (MMW, 10 F 50)
• Godziki Marii Burgundzkiej – wraz z Wiedeńskim Mistrzem Marii Burgundzkiej, Wiedeń, Austriacka Biblioteka Narodowa (cod. Ser. n.1857)
• Histoires de Gillion Trazegnies – Chatsworth House, Duke of Devonshire Collection (ms 7535)
• Histoires de la conquête Toison d’Or – Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (ms.fr. 331)
• Les secrets d’Aristote – Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (ms.fr. 562)
• Ordonnance touchant la conduite du premier équier d’équierie de monseigneur le duc de Bourgogne – Wiedeń, Austriacka Biblioteka Narodowa (cod Ser. n.2616)
• Loix et ordonnance ou statuz militaires – Londyn, Biblioteka Brytyjska (Add. Ms.36619)
• Modlitewnik Trivulzio – Haga, Biblioteka Królewska

• Robert Genaille: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
• Thomas Kren, Scot McKendrick: Illuminating the Renaissance: The Triumph of Flemish Manuscript Painting in Europe. Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0892367030.
• Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0443-6.