Lepilemur brązowy

Lepilemur brązowy
Lepilemur seali
Louis, Engberg, Lei Runhua, Geng Huimin, Sommer, Randriamampionona, Randriamanana, Zaonarivelo, Andriantompohavana, Randria, Prosper, Ramaromilanto, Rakotoarisoa, Rooney & Brenneman, 2006[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Rodzina

lepilemurowate

Rodzaj

lepilemur

Gatunek

lepilemur brązowy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Lepilemur brązowy[3] (Lepilemur seali) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych, endemit Madagaskaru. Żyje na północnym wschodzie wyspy, obserwowany jedynie w rejonie Anjanaharibe-Sud. Liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża. IUCN klasyfikuje L. seali w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek narażony na wyginięcie (VU). Gatunek jest wymieniany w Załączniku I CITES.

Budowa

Głowa i tułów mierzą około 27 cm, ciało wieńczy ogon osiągający 26 cm. Zwierzę waży około 0,95 kg. Czyni to lepilemura brązowego średnim przedstawicielem swego rodzaju[4] bądź jednym z większych[5].

Wyróżnia się długim i gęstym futrem. Na grzbietowej stronie ciała futro jest jednolicie jasnoczekoladowobrązowe[4], niekiedy czerwonawobrązowe[5], na brzusznej przybiera jaśniejszą barwę szarobrązową, po bokach ciała zaś włosy mają kremowe końcówki. Jasno-brązowo-szara jest także twarz zwierzęcia, inaczej niż kołnierz na szyi, utrzymany w jasnych odcieniach, poczynając od barwy żółtej, a kończąc na białej. Kontrastuje z nimi brązowoszary ogon, niekiedy o białych końcówkach włosów. Dłonie lepimura są jasnobrązowoszare[4].

Systematyka

Nowy gatunek opisali w 2006 roku: Louis Jr., Engberg, Lei, Geng, Sommer, Randriamampionona, Randriamanana, Zaonarivelo, Andriantompohavana, Randria, Prosper, Ramaromilanto, Rakotoarisoa, Rooney i Brenneman[2]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Antsiranana, Rezerwat Specjalny Anjanaharibe-Sud. Badacze podali współrzędne miejsca typowego 14°47′S 47°28′E/-14,783333 47,466667[4]. Okazy typowe to seria syntypów bez wskazania holotypu: krew pełna konserwowana dorosłego samca (sygnatura TTU-M104456) i dwóch dorosłych samic (sygnatura TTU-M104457 i TTU-M104458); krew przechowywana jest w Museum of Texas Tech University w Lubbock[1]. Okazy typowe zebrano odpowiednio 19 lipca 2001 roku, 19 lipca 2001 roku i 21 lipca 2001 roku[1]. Rok później Tatersall uznał, że allopatryczne gatunki kreowane przez Louisa et al. na podstawie różnic genetycznych należy traktować ostrożnie. Niemniej gatunek został uznany, jego pewność potwierdziły analizy mitogenomiczne Lei et al. z 2016 roku[2].

Nie wyróżnia się podgatunków[4].

Louis et al. uznali za właściwe zaliczyć do tego samego gatunku lepilemura zamieszkującego Mananara-Nord na południe od rzeki Antainambalana, jednakże później formę tę wyodrębniono do osobnego gatunku L. hollandorum[4], lepilemura nakrapianego[4]. W 2017 roku Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następują drzewo, na którym lepilemur brązowy i lepilemur nakrapiany stanowią gatunki siostrzane[6] (uproszczono):



Loris tardrigradus, Nycticebus koukang



Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus




Daubentonia madagascariensis




Propithecus coquereli




Varecia variegata, Lemur katta, Eulemur






Lepilemur scottorum




Lepilemur hollandorum



Lepilemur seali






Lepilemur wrightae




Lepilemur fleuretae




Lepilemur mustelinus



Lepilemur betsileo, Lepilemur jamesorum









Lepilemur leucopus, Lepilemur putteri




Lepilemur hubbardorum, Lepilemur ruficaudatus



Lepilemur aeeclis, Lepilemur randrianasoloi








Lepilemur microdon




Lepilemur otto



Lepilemur edwardsi, Lepilemur grewcockorum







Lepilemur septentrionalis




Lepilemur ahmansonorum, Lepilemur sahalamazensis




Lepilemur dorsalis, Lepilemur mittermeieri




Lepilemur tymerlachsonorum




Lepilemur ankaranensis, Lepilemur milanoii













Etymologia

  • Lepilemur: łac. lepidus ‘czarujący, elegancki’, od lepos, leporis ‘czar, urok’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[7].
  • seali: dr. Ulysses „Ulie” S. Seal III (1929–2003), amerykański urzędnik Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, badacz nad ludzkim układem hormonalnym i jego wpływem na raka prostaty[8][9].

Tryb życia

Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze[4]. IUCN szacuje pokolenie na 7 lat[2].

Rozmieszczenie geograficzne

Lepilemur brązowy, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny[10], jest endemitem Madagaskaru. Żyje na północnym wschodzie wyspy, obserwowany jedynie w rejonie Anjanaharibe-Sud. Północnym jego ograniczeniem jest rzeka Antaimambalana, sięga przynajmniej do rzeki Fananehana, obejmując region Makira. Dokładniejsze określenie północnej i południowej granicy zasięgu występowania gatunku wymaga niemniej dalszych badań[4]. W 2008 roku Craul et al. wykazali, że osobniki po obu stronach rzek na południe od Antaimambalana nie wykazywały różnic genetycznych mogących świadczyć o tym, by duże rzeki miały być barierami ograniczającymi zasięg tych lemurów[5]. Zasięg występowania liczy 10 335 km²' Dolna granica wysokości wynosi 982 m, a górna 1047 m nad poziomem morza. Gatunek odnotowano w 10 miejscach[2].

Ekologia

Siedlisko lepilemura brązowego to wschodnie wilgotne lasy deszczowe Madagaskaru. Dieta gatunku nie została szczegółowo zbadana, ale prawdopodobnie jest on liściożercą[4], jak i inne lepilemurowate[10]. Zagęszczenie w Makira wynosi 30 osobników na km²[4].

Zagrożenia i ochrona

Liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża[2].

IUCN po raz pierwszy wspomniało o gatunku w 2008 roku, jednak wskazało brak danych pozwalających na bardziej konkretną klasyfikację (DD)[2]. W 2012 roku IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop uznało gatunek za zagrożony wyginięciem[4]. W 2014 roku lepilemurowi brązowemu przyznano status gatunku narażonego na wyginięcie (VU). Ten sam status IUCN przyznało mu w 2020 roku. IUCN wskazuje tutaj na wielkość zasięgu występowania, ale także na jego pofragmentowanie i postępujące niszczenie siedlisk. Całkowita liczebność gatunku musiała już spaść o przynajmniej 30%, a prognozuje się dalsze jej obniżenie. Szacuje się także, że do 2080 roku zasięg występowania gatunku zmaleje o 8% z powodu samej tylko zmiany klimatu. Gatunkowi zagraża postępująca deforestacja, m.in przez wypalanie lasów. W zamieszkiwanym przez niego regionie na lepilemury się poluje, a natężenie polowań zagraża stabilności populacji gatunku. Rocznie pojedyncze gospodarstwo domowe zabija 0,15 lepilemura brązowego, jednak szacowana liczba gospodarstw w regionie zamieszkiwanym przez gatunek wynosi 1155. Gatunkiem nie handluje się komercyjnie[2].

Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Zamieszkuje takie tereny oficjalnie chronione jak Rezerwat Specjalny Anjanaharibe-Sud i Makira Protected Area[2].

Przypisy

  1. ↑ a b c Louis i in. 2006 ↓, s. 26.
  2. ↑ a b c d e f g h i Louis, E.E., Bailey, C.A., Raharivololona, B., Schwitzer, C., Wilmet, L., Borgerson, C. & Golden, C. 2020, Lepilemur seali, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-02-11] (ang.).
  3. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31-32. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Seal's Sportive Lemur, s. 82-83 w: Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
  5. ↑ a b c Mathias Craul i inni, Large rivers do not always act as species barriers for Lepilemur sp., „Primates”, 49, 2008, s. 211-218 (ang.).
  6. ↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107-119 [dostęp 2023-02-09] (ang.).
  7. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.). 
  8. ↑ Louis i in. 2006 ↓, s. 27.
  9. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 370. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  10. ↑ a b Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

Bibliografia