Kurcz – polski herb szlachecki.

Herb występował w kilku wariantach:

Kurcz (właśnie): W polu czerwonym srebrna litera T wywrócona, rozdarta i pod rozdarciem przekrzyżowana; z lewej jej strony półksiężyc złoty rogami w prawo, z prawej gwiazda złota sześciopromienna. Klejnot: trzy pióra strusie.

Kurcz odmienny Mazepy (cz. Kołodyn albo Mazepa II wedł. J. Ostrowskiego): W polu czerwonym między dwoma półksiężycami złotymi rogami do siebie srebrna litera T wywrócona, rozdarta i pod rozdarciem przekrzyżowana. Klejnot: trzy pióra strusie.

Według W. Wittyga istniały trzy odmieny herba Kurcz trzech gałęzi rodziny kniaziowskiej Kurcewiczów. Według J. Ostrowskiego istniały: kniaziowska odmiana herba Kurcz z Pogonią litewskią i z mitrą książęcą (cz. Koryatowicz-Kurcewicz książę albo Pogoń litewska odm.) i kniaziowska odmiana herbu hetmana Mazepy-Koledyńskiego z mitrą książęcą (cz. Mazepa I).

Kurcewicz (Koryatowicz-Kurcewicz), Bułyha (Bułyha-Kurcewicz), Bielski, Brzeski, Bułykabułat, Ganecki^[1], Kniaź, Kurcz, Kurczewicz, Mazepa-Koledyński (Mazepa-Kołodyński), Opnowicz (Opanowicz, Oponowicz), Taras.

• Kurcewicz Michał, książę, sędzią włodzimierski w 1554, w 1569 podpisał akt na wcielenie Wołynia do Korony.
• Kurcewicz-Bułyha Dymitr, książę, w 1569 podpisał akt na wcielenie Wołynia do Korony, w 1572 ma sprawę z kniazem Kurbskiem o zabójstwie służącego, podstarości białocerkiewski, zm. 1596.
• Kurcewicz Iwan (cz. Job), w zakonie Ezechiel, książę, podstarości czerkaski 1601, a białocerkiewski 1609, igumen trachtemirowski, a potem dermański, władyka (biskup) włodzimierski 1621, władyka (arcybiskup) suzdalski, kałuski i tarusski 1625 (patriarchat moskiewski), zm. 1642.
• Mazepa Stefan, podczaszy czernichowski 1629, ojciec hetmana.
• Mazepa Iwan, dworzanin królewski 1662, z generalnego esauła hetman kozaków ukraińskich 1687, zm. 1709.

• Herbarz

• K. Niesiecki: Herbarz Polski. Wydał J.-N. Bobrowicz. Lipsk: 1839-1849.
• S. Uruski: Rodzina: herbarz szlachty polskiej. Warszawa: 1911.
• J. Ostrowski: Księga Herbowa Rodów Polskich.
• W. Wittyg: Nieznana szlachta Polska i jej herby. Kraków: 1908.
• J. Wolff. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czeternastego wieku. Warszawa: 1895.
• Наталя Яковенко: Українська шляхта з кiнця XIV до середини XVII століття. Волинь i Центральна Україна. Київ: 2008. (ukr.). Brak numerów stron w książce

• Herb Kurcz z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
• Herb Mazepa z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla