Kuchnia węgierska – jedna z kuchniśrodkowoeuropejskich, wyróżniająca się spośród nich nietypowymi cechami. Tradycyjnie bazuje na mięsie, warzywach sezonowych, owocach i świeżym chlebie. Charakterystyczne jest szerokie użycie jako przyprawy sproszkowanej czerwonej papryki, współcześnie głównie słodkiej.
Kuchnia węgierska w tradycyjnej formie to potrawy podawane w gospodach (czardach) przy cygańskiej muzyce; stała się ona swoistą turystyczną wizytówką kraju.
Warunki naturalne
Umiarkowanie ciepły, dość suchy klimat i żyzność gleb Kotliny Panońskiej zapewnia Węgrom uprawę zbóż i innych produktów rolnych, ogrodniczych i sadowniczych. Wśród upraw owocowych należy zwrócić uwagę na winną latorośl, której owoce służą zarówno do bezpośredniej konsumpcji, jak i do produkcji wina. Przepływające przez Węgry rzeki Dunaj i Cisa wraz z dopływami oraz jezioro Balaton dostarczają ryb słodkowodnych; najbardziej swoistą jest balatońska odmiana sandacza, zwana fogas. Kuchnia węgierska to również potrawy z karpia (ponty), suma (harcsa), szczupaka (csuka) i ryb jesiotrowatych.
Podstawowe składniki kulinarne
Tę sekcję od 2020-09 należy dopracować:
wymaga ona dalszego rozwinięcia o inne ważne składniki (np. pomidory). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Jedno z charakterystycznych dań: paprykarz z kurczaka z makaronemPalinka brzoskwiniowa
Papryka (paprika) to główna przyprawa kuchni węgierskiej, jej stosowanie jest zależne od regionu. Potrawom nadaje smak, aromat i pikantność; służy również do ich zagęszczania. Do przyrządzania potraw wykorzystuje się 3 rodzaje:
sproszkowana papryka słodka i ostra
świeża papryka w strąkach
suszona papryka ostra, zwana czereśniową, pochodząca z dwóch regionów Węgier: z okolic Segedyna nad Cisą i z naddunajskiej Kalocsy.
Cebula (hagyma) jest drugim ważnym składnikiem wśród przypraw. W kuchni węgierskiej istotny jest sposób jej pokrojenia oraz przysmażenia. Do ryb i delikatnych mięs – drobiu czy cielęciny – cebulę uciera się na tarce lub bardzo drobno sieka, a następnie doprowadza na tłuszczu do zeszklenia. Surową cebulę dodaje się jedynie do sałatek i rumsztyków.
Czosnek (fokhagyma) Węgrzy dodają do potraw w ząbkach lub zgnieciony. Do przyrządzanych gulaszów i zup często wkładana jest cała główka czosnku obrana jedynie z wierzchnich łupinek.
Owoce
Na Węgrzech spożywa się głównie trzy rodzaje owoców z rodziny dyniowatych: arbuz (dinnye) oraz dwa rodzaje melona (sárgadinnye), które służą za letni deser. Brzoskwinie (őszibarack), na które sezon jest krótki, wykorzystywane są na przetwory stanowiące znaczny odsetek wszystkich produkowanych wyrobów owocowych (głównie dżemy, konfitury, powidła, soki, nektary i marmolady). Destyluje się z nich też wódkę brzoskwiniową lub morelową (barackpálinka). Śliwki znane powszechnie jako węgierki, należą do tradycyjnych owoców madziarskich, które przetwarza się także na powidła. Tradycyjny rejon ich upraw to okolice Szatmáru, będącego również zagłębiem jabłkowym.
Charakterystyczne potrawy kuchni węgierskiej
Zupa gulaszowaLeczo z jajkami
Gulyásleves (bogracz) – zupa gulaszowa (nie mylić z potrawą znaną jako „gulasz węgierski” – pörkölt)
tort à la Esterhazy (Esterházy-torta) – tort kremowy z koniakiem, wanilią i polewą czekoladową (nazwa od budapeszteńskich cukierników dla upamiętnienia cesarskiego dyplomaty, księcia Esterházyego)
strudel (rétes, rétestészta) – rodzaj nadziewanego ciasta w kształcie zwiniętego z kilku warstw rulonika (rolada), wypełnionego farszem owocowym, serowym, orzechowym albo makowym
naleśniki à la Gundel (Gundel palacsinta) – nadziewane orzechami włoskimi i polane sosem czekoladowym
pogacze (pogácsa) – słone ciastka w kształcie bułeczek z rozmaitym nadzieniem
presszókávé – kawa z ekspresu w małych filiżankach, zazwyczaj przygotowywana na sposób włoski
Ziołowy likier Unicum
Napoje alkoholowe
tokaj – białe wina wytwarzane w północno-wschodnich w rejonie winiarskim o nazwie Tokaj; najbardziej znane są odmiany słodkie (deserowe), uzyskiwane częściowo z winogron dotkniętych pleśnią i zawierające dużą ilość cukru
pálinka – owocowe destylaty, czyli palinki, wytwarzane ze śliwek (szilva pálinka – jak polska śliwowica), czereśni (cseresznye pálinka), gruszek (körte pálinka) oraz brzoskwiń (barack pálinka)
Wyraźna specyfika i atrakcyjność potraw kuchni węgierskiej sprawia, że ich odmiany i naśladownictwa spopularyzowały się w wielu kuchniach europejskich, a nawet w kuchniach świata. Liczne potrawy z dodatkiem papryki nazywane są po węgiersku (fr.à la hongroise), chociaż w rzeczywistości nie wywodzą się z Węgier. Inne, czego typowymi przykładami są gulasz i leczo – nie mają wiele wspólnego ze swymi pierwowzorami.
