Królestwo Benin

Królestwo Benin
Arriọba ẹdo
Ustrój polityczny

monarchia plemienna

Stolica

Benin

Data powstania

24 lipca 1914

Władca

Ewuare II

Mapa opisywanego kraju
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, w centrum znajduje się punkt z opisem „Królestwo Benin”
6°19′00,0120″N 5°36′00,0000″E/6,316670 5,600000

Benin lub Edo – tradycyjne królestwo afrykańskie leżące na terenie stanu Edo w południowej części Nigerii, zamieszkane przez lud Edo.

Historia

Tradycje ludu Bini (Edo) umieszczają początki Beninu w odległej przeszłości. Wedle tradycji lud przybył z Egiptu, wybrał władcę Igodomigodo (Beninu) o imieniu Igodo z tytułem ogiso. Jego syn Ere miał założyć wiele osad i utworzyć stowarzyszenia rzemieślników, rzeźbiarzy w drewnie i kości słoniowej. Miał on wprowadzić wiele elementów do ceremoniału dworskiego, np. tron (ekete). Inne legendy mówią o związku władców z władcami Ife u Jorubów przez pochodzenie obu dynastii.

Na podstawie tych legend początki tego państwa umieszcza się na około 900 rok i wiąże z wpływami państwa Ife. Trzydziesty pierwszy i zarazem ostatni władca z tej dynastii, zwany Owodo, był władcą słabym. Usunięto go z tronu z powodu licznych klęsk i walk wewnętrznych. Nastał czas bezkrólewia. Po dłuższym czasie dostojnicy poprosili władcę Ife Oduduwę z Jorubów o przysłanie swojego syna do Beninu. Ten wysłał syna Oranmijana, który z miejscową kobietą Erinmwinde miał syna Ewekę.

Eweka I był pierwszym władcą Beninu z nowej dynastii. Przyjął tytuł królewski oba, który obowiązuje do dziś. Jego panowanie tradycja ustna umieszcza na koniec XII lub początek XIII w. Utworzył on z siedmiu osób dziedziczną radę koronną (uzama nihinron) z przewodniczącym (oliha) na czele. Rada wybierała panującego spośród dwóch najstarszych synów oby. Stolicą państwa zostało miasto Benin (Ile Ibinu), założone przez władcę Ojo ok. 1170 roku.

Za panowania Ewuare Wielkiego (ok. 1440-1473) przeprowadzono wiele reform mających na celu wzmocnienie władzy centralnej. Do rady koronnej dołączono najstarszego syna władcy z tytułem edaiken. Utworzono radę państwową (eghaevbo nore). Około 1470 r. zmieniono nazwę państwa na Edo. Pod koniec jego panowania doszło do pierwszych kontaktów z Portugalczykami.

Rozpoczęto politykę imperialną za panowania Ewuare Wielkiego. Prowadzono wiele wojen. Wyprawy kierowane były na wschód do Ibo, na południe oraz ku zachodowi przeciw Jorubom. Dążono do opanowania wybrzeża, by narzucić zwierzchnictwo nad lokalnymi wodzami celem przejęcia kontroli nad handlem z Europejczykami. Około połowy XVI w. Benin opanował wybrzeże, aż po Lagos. Na początku XVI w. ustalono granicę z państwem Ojo na terenie krainy Ekiti na północnym zachodzie. Ehengbuda (ok. 1578-1606) był ostatnim z wielkich władców-wojowników. Do państwa przyłączył wiele miejscowości. W czasie podróży do Lagos utonął jako 90-letni stary człowiek. Twórcy królów (uzama) zabronili nowym władcom dowodzić armią osobiście. Władca od tego czasu był marionetką w ich rękach. Uzama rządzili sami. Autorytet władcy szybko upadał. Serię królów-marionetek rozpoczął Ohuan (ok. 1606-1641). Mieli oni tylko funkcje ceremonialne i religijne. Najgorszy okres to rządy Ewuakpe (ok. 1700-1712). Przestano królowi przynosić żywność, a ludność była jemu niechętna. Aby zarobić na życie musiał pracować przy drążeniu studni i budowie dróg. Łatał własny dach pałacu. Pod koniec jego życia doszło do kryzysu wśród uzama. Wykorzystał go, by wprowadzić prawo do tronu dla najstarszego syna władcy.

Benin wyszedł z okresu stagnacji za króla Akenzui I (ok. 1713-1735), najbogatszego króla w dziejach państwa. W 1726 r. dzięki zniesieniu zakazu wywozu niewolników-mężczyzn kraj wzbogacił się. Wprowadzono nowe święta i ceremonie z rozdawaniem darów. W Beninie zapanował pokój. Za rządów Eresonyena (ok. 1735-1750) nadal trwała pomyślna sytuacja w kraju. Przeprowadził wyprawę na zbuntowane silne państwo Agbor, zakończoną sukcesem. Kolejni władcy kontynuowali politykę wojenną.

Rok 1897 jest przełomowy w dziejach Beninu. Doszło wtedy do konfliktu zbrojnego z Wielką Brytanią. Brytyjczycy traktowali Benin jako główną przeszkodę w rozszerzaniu ich władzy w stronę rolniczego wnętrza zachodniego afrykańskiego wybrzeża. Sprowokowali Benijczyków, by dostać powód do wojny. W styczniu 1897 kapitan James Robert Phillips i jego oddział otworzył przedstawicielstwo handlowe w Beninie, kiedy król Ovonramwen i jego lud celebrowali coroczny okres święta Igue. Goście z zewnątrz nie byli w tym czasie mile widziani. Zachęcali posłów by odłożyli wizytę na dwa miesiące. Posłowie odmówili, co było powodem zajścia. Zostali oni zmasakrowani, kilkoro z nich uciekło. To zdarzenie otrzymało nazwę „masakra benińska”. 9 lutego 1897 r. brytyjskie siły, którym dowodził admirał Harry Rawson, rozpoczęły zwycięski atak na Benin. Walki trwały przez 8 dni. Król został zdetronizowany i skazany na wygnanie do Calabaru (południowo-wschodnia Nigeria), gdzie przebywał do śmierci. Brytyjczycy splądrowali jego pałac, zabrali tysiące dzieł sztuki i innych kosztowności, które dzisiaj ozdabiają wiodące muzea w Europie i Stanach Zjednoczonych. Stolica Benin została spalona do ostatniego domu.

9 września 1897 roku dawne królestwo Beninu zostało zniesione i włączone do brytyjskiej kolonii Nigeria.

Sztuka

Sztuka Beninu rozwijała się od XII w. Posiada charakter dworski. Za panowania Ewuare Wielkiego ustalono oficjalny styl rzeźby państwowej. Królestwo Beninu zasłynęło przede wszystkim z niezwykle pięknych brązów (w rzeczywistości zwykle są to wyroby z mosiądzu - mimo utartej w historii sztuki nazwy Brązy z Beninu) oraz rzeźb i masek z kości słoniowej. Brązy z Beninu, sporządzane metodą traconego wosku, są najbardziej cenionym osiągnięciem sztuki afrykańskiej z okresu przedkolonialnego. XVI wiek był okresem jego rozkwitu, dzięki dostawom miedzi od Portugalczyków. Brązy przedstawiają dostojników, insygnia władzy oraz władców. Rzeźby pełniły także funkcje religijne. Wyrażały kult władcy oraz przodków dynastii panującej. Wyroby z kości słoniowej zaczęły pojawiać się między XVI-XVIII wiekiem. Przedstawiają rzeźby portretowe, postacie ludzi i zwierząt, dekoracyjne reliefy, ozdobne naczynia, maski, sprzęty rytualne, itp. Posiadają wysoki poziom techniczny i artystyczny, dekorowane w konwencji stylizowanego naturalizmu.

Gospodarka

Za panowania Ewuare Wielkiego wprowadzono monopol panującego na handel zewnętrzny. Benin powstał na ważnym szlaku handlowym w czterech kierunkach świata, po zachodniej stronie Nigru. Tereny były chronione przed okresowymi zalewami Oceanu lub rzeki. Miał dobre warunki rozwoju rolnictwa. Eksportował na północ do miast Hausa pieprz gwinejski, orzech kola, sól i tkaniny. Sprowadzał ołów, wyroby z bawełny i miedź, niezbędny do wyrobu brązów benińskich. Ze wschodu sprowadzał kamienie półszlachetne i niewolników (zwłaszcza Ibo). Na zachód wywoził wyroby rzemieślnicze z brązu, tkaniny oraz niewolników (na Złote Wybrzeże). XV-wieczny Benin prowadząc politykę podbojów, rozbudowy armii, porywaniu niewolników doprowadził do rozkwitu państwa oraz zamożności elity rządzącej. Dzięki kontaktom handlowym z Portugalczykami kupowano broń palną, wyroby rzemieślnicze w zamian za niewolników. Benin był dość silnym państwem, aby uchronić się przed byciem terenem polowań na ludzi. Od XVII w., wskutek politycznego osłabienia została zatrzymana ekspansja terytorialna. Ograniczyło to dochody z grabieży, z trybutów i darów od wasali. Benin został zepchnięty na obrzeża głównych szlaków handlowych. W 1726 r. dzięki zniesieniu zakazu wywozu niewolników-mężczyzn odzyskał znaczenie. Włączył się do aktywnego handlu niewolników wzorem sąsiadów. Szybko rósł import towarów z Europy. Państwo bogaciło się. Za panowania Eresonyena (ok. 1735-1750) wprowadzono system bankowy nazwany „domem pieniędzy” (owigho). Władca zmierzał do kontroli rynku pieniężnego i utrzymania korzystnej wartości wymiennej muszli kauri, lokalnego pieniądza.

Królestwo w XX i XXI wieku

Dnia 24 lipca 1914 r. przywrócono monarchię. Królem został Eweka II, syn Ovonramwena. Odbudował pałac królewski, który został zniszczony przez armię brytyjską podczas wyprawy 1897 roku. Królestwo istnieje do dziś w ramach Nigerii.

Kolejnym 38. królem był jego wnuk Erediauwa I, urodzony 23 czerwca 1923 roku (zm. 29 kwietnia 2016[1]). Jego następcą został Ewuare II[2] – syn (urodzony 20 października 1953). Ewuare II jest absolwentem studiów I stopnia z dziedziny ekonomii na Uniwersytecie Walijskim w Cardiff (Wielka Brytania) oraz magistrem administracji publicznej na Uniwersytecie Rutgersa w Nowym Brunszwiku (New Jersey, USA); pełnił funkcje ambasadora Nigerii w Angoli, Szwecji i we Włoszech[3].

Królowie Beninu

  • Eweka I (ok. 1200-1235)
  • Uwakhuahen (ok. 1235-1243) [syn]
  • Ehenmihen (ok. 1243-1255) [brat]
  • Ewedo (ok. 1255-1280) [syn]
  • Oguola (ok. 1280-1295) [syn]
  • Edoni (ok. 1295-1299) [syn]
  • Udagbedo (ok. 1299-1334) [brat]
  • Ohen (ok. 1334-1370) [brat]
  • Egbeka (ok. 1370-1400)
  • Orobiru (ok. 1400-1430)
  • Uwaifiokun (uzurpator ok. 1430-1440)
  • Ewuare Wielki (ok. 1440-1473)
  • Ezoti (ok. 1473) [syn]
  • Olua (ok. 1473-1480) [brat]
  • Ozolua Zdobywca (ok. 1480-1504) [brat]
  • Esigie (ok. 1504-1550) [syn]
  • Orhogbua (ok. 1550-1578) [syn]
  • Ehengbuda (ok. 1578-1606) [syn]
  • Ohuan (ok. 1606-1641) [syn]
  • Ahenzae (ok. 1641-1661)
  • Akenzae (ok. 1661-1669)
  • Akengboi (ok. 1669-1675)
  • Akenkpaye (ok. 1675-1684; usunięty)
  • Akengbodo (ok. 1684-1689)
  • Oroghene (ok. 1689-1700)
  • Ewuakpe (ok. 1700-1712)
  • Ozuere (ok. 1712-1713) [syn]
  • Akenzua I Nisonorho (ok. 1713-1735) [brat]
  • Eresonyen (ok. 1735-1750) [syn Ozuere]
  • Akengbuda (ok. 1750-1804) [brat]
  • Obanosa (ok. 1804-1816) [syn]
  • Ogbebo (ok. 1816) [syn]
  • Osemwende (ok. 1816-1848) [brat]
  • Adolo (ok. 1848-1888) [syn]
  • Ovonramwen Nogbaisi (1888-1897; usunięty, zmarł 1914) [syn]
  • interregnum 1897-1914
  • Eweka II (1914-1932) [syn]
  • Akenzua II (1932-1978) [syn]
  • Erediauwa I (1978-2016) [syn]
  • Ewuare II (od 2016)

Przypisy

  1. The death of Oba of Benin confirmed. Erediuawa I dies of stroke today at age 93. NaijaGists.com, 2016-04-29. [dostęp 2017-05-21].
  2. New Benin king crowned as Ewuare II. Nigerian Tribune Online, 2016-10-20. [dostęp 2017-05-21].
  3. The coronation of Oba Ewuare II: A cardinal event. NewsPlus.ng, 2016-10-23. [dostęp 2017-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-14)].

Bibliografia

  • Benin, Edo, [w:] Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 1: A-C, Warszawa 1998, s. 411, ISBN 83-01-11096-1.
  • Historia Afryki. Do początku XIX wieku, pod red. Michała Tymowskiego, Wrocław 1996, s. 595-598, 898-906, ISBN 83-04-04094-8.
  • Truhart P, Regents of Nations. Systematic Chronology of States and Their Political Representatives in Past and Present. A Biographical Reference Book, Part 2: America & Africa, München 2002, s. 760-761, ISBN 3-598-21544-4.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Charles Owen Scorch HobaughLahir5 November 1961 (umur 62)Bar Harbor, MaineStatusPurnawirawanKebangsaanAmerika SerikatPekerjaanPilot tempurKarier luar angkasaAntariksawan NASAPangkatKolonel Korps Marinir Amerika SerikatWaktu di luar angkasa36 hari 07 jam 47 menit [1]SeleksiKelompok NASA 1996MisiSTS-104, STS-118; STS-129Lambang misi Charles Owen Scorch Hobaugh (lahir 5 November 1961[2]) adalah seorang mantan antariksawan NASA dan purnawirawan Korps Marinir Amerika Serikat....

 

 

Departments of Peru This article is about the Peruvian region. For other uses, see Lambayeque (disambiguation). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Department of Lambayeque – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2008) (Learn how and when to remove this template message) Department i...

 

 

British TV series or programme The Crimson FieldGenreDramaWritten bySarah PhelpsDirected by David Evans Richard Clark Thaddeus O'Sullivan Country of originUnited KingdomOriginal languageEnglishNo. of series1No. of episodes6ProductionExecutive producers Anne Pivcevic Sarah Phelps ProducerAnnie TricklebankCinematographyMatt Gray BSCRunning time60 minutesProduction companyBBC Drama ProductionOriginal releaseNetwork BBC One BBC One HD Release6 April (2014-04-06) –11 May 2014 (20...

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article peut contenir un travail inédit ou des déclarations non vérifiées (septembre 2022). Vous pouvez aider en ajoutant des références ou en supprimant le contenu inédit. Voir la page de discussion pour plus de détails. En harmonie tonale, un accord de quinte fondamental est un accord de trois notes à l'état fondamental. Il est composé d'une basse fondamentale, d'une tierce — à la fois tierce ...

 

 

Questa voce sull'argomento calciatori spagnoli è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Carlos Merino Nazionalità  Spagna Altezza 174 cm Peso 69 kg Calcio Ruolo Centrocampista Termine carriera 2016 Carriera Squadre di club1 1997-2000 Nottingham Forest? (?)2000-2004 Athletic Bilbao8 (0)2001-2002→  Burgos8 (0)2004-2005 Numancia28 (5)2005-2007 Gimnàstic? (?)2007-20...

 

 

Wiki Science CompetitionOfficial logo of Wiki Science CompetitionGenreScientific photography, Nature photography, Scientific illustrationBegins1-15 November [1]Ends1-15 December [2]Location(s)WorldwideYears active6Inaugurated2017Most recent2023ParticipantsPhotographers, researchers, studentsOrganised byWikipedia community membersWebsitewikisciencecompetition.org The Wiki Science Competition (WSC) is a global science photography competition for students, researchers, and others...

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Martin Luther King (disambigua). Martin Luther King Jr. Premio Nobel per la pace 1964 Martin Luther King Jr., nato Michael King Jr. (Atlanta, 15 gennaio 1929 – Memphis, 4 aprile 1968), è stato un attivista, politico e pastore protestante statunitense, leader del movimento per i diritti civili degli afroamericani. Il suo nome viene accostato per la sua attività di pacifista a quello di Gandhi, il leader della non violenza di...

 

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Milt Woodard – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2011) (Learn how and when to remove this message) Milton WoodardWoodard in 1966BornJune 4, 1911Tacoma, Washington, U.S.DiedMarch 3, 1996(1996-03-03) (aged 84)San Jose, California, U.S.Alma...

 

 

Un uomo tranquilloNelson Coxman (Liam Neeson) in una scena del filmTitolo originaleCold Pursuit Lingua originaleinglese Paese di produzioneStati Uniti d'America, Regno Unito, Canada, Norvegia Anno2019 Durata118 min Rapporto2,39:1 Generethriller, azione, drammatico RegiaHans Petter Moland Soggettodalla sceneggiatura di Kim Fupz Aakeson SceneggiaturaFrank Baldwin ProduttoreFinn Gjerdrum, Stein B. Kvae, Michael Shamberg, Ameet Shukla Produttore esecutivoMichael Dreyer, Shana ...

Questa voce sull'argomento Francia è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Passaporto francese Nome localePasseport français Nazione Francia TipoPassaporto biometrico Primo rilascio12 aprile 2006 (Biometrico)1º aprile 2013 (versione attuale) Durata validità 10 anni (età > 18) 5 anni (età < 18) Zona validità Mondo Esenzioni dal visto194 paesi Manuale Il passaporto francese (passeport français) è un documento di identità rila...

 

 

Park for conservation of nature and usually also for visitors This article is about a kind of natural park. For other uses, see National park (disambiguation). Bogd Khan Uul National Park in Mongolia is one of the earliest preserved areas now called a national park. National parks often allow protected species to flourish. Pictured are alpine ibexes (Capra ibex) in the Gran Paradiso National Park, Piedmont, Italy. The ibex population increased tenfold since the area was declared a national pa...

 

 

This section tabulates the heads of qualification in a form suitable to be filled in as events progress. The full qualification rules[1] for water polo published by AQUA contain intricate conditions too lengthy for inclusion in Wikipedia. Water polo at the2024 Summer OlympicsQualificationmenwomenTournamentmenwomenRostersmenwomenvte The women's qualification for the Olympic water polo tournament occurred between July 2023 and February 2024, allocating ten teams for the final tournamen...

This is a list of Old West lawmen: notable people who served in various law enforcement positions during the Old West period. Name Portrait Life Years active Comments Ref. John Hicks Adams No image available 1830–1878 1864–1878 Sheriff, Santa Clara County, California, Deputy U.S. Marshal, Arizona Territory Alfred Shea Addis 1832–1886 1883–1886 Territorial Marshal, Tucson, Arizona 1883–1886 Deputy US Marshal, Grant County [1] William Red Angus No image available 1849–1922 ...

 

 

Republik TatarstanРеспублика Татарстан (bahasa Rusia)Татарстан Республикасы (Tatar)—  Republik  — Bendera Lambang Lagu resmi: Tatarstan Respublikası Däwlät gimnıKoordinat: 55°33′N 50°56′E / 55.550°N 50.933°E / 55.550; 50.933Koordinat: 55°33′N 50°56′E / 55.550°N 50.933°E / 55.550; 50.933 Status politikNegara RusiaDistrik federalVolga[1]Wilay...

 

 

Sterigmatocystin Names Preferred IUPAC name (3aR,12cS)-8-Hydroxy-6-methoxy-3a,12c-dihydro-7H-furo[3′,2′:4,5]furo[2,3-c]xanthen-7-one Other names Sterigmatocystin Identifiers CAS Number 10048-13-2 N 3D model (JSmol) Interactive image ChEBI CHEBI:18227 Y ChEMBL ChEMBL524291 Y ChemSpider 4447522 Y ECHA InfoCard 100.030.131 EC Number 233-158-6 KEGG C00961 Y PubChem CID 5280389 UNII 5F95211S5Z Y CompTox Dashboard (EPA) DTXSID2021280 InChI InChI=1S/C18H12O6/c1-21-...

Official repository of documents from the Australian Government National Archives of AustraliaAgency overviewFormedMarch 1961Preceding agenciesCommonwealth Archives Office (part of the NLA)Australian ArchivesJurisdictionGovernment of AustraliaHeadquartersKings Avenue, Parkes, ACT35°18′18″S 149°07′50″E / 35.304877°S 149.130574°E / -35.304877; 149.130574Employees404 (2017–18)[1]Annual budgetA$82.733 million (2018–19)[2]Minister responsible...

 

 

Gino MenicucciMenicucci nei primi anni 80Informazioni personaliArbitro di Calcio SezioneFirenze Attività nazionale AnniCampionatoRuolo 1972-1984Serie AArbitro Premi AnnoPremio 2011Fiorino d'Argento Gino Menicucci (Parigi, 7 marzo 1938 – Firenze, 20 ottobre 2015) è stato un arbitro di calcio italiano, iscritto alla sezione AIA di Firenze. Indice 1 Biografia 2 Note 3 Bibliografia 4 Collegamenti esterni Biografia Gino Menicucci debuttò in serie A nel 1972 e terminò la carriera nel 1984, co...

 

 

Sports TV channel from BT Consumer Television channel TNT Sports 4CountryUnited KingdomIrelandBroadcast areaUnited KingdomIrelandProgrammingPicture format1080i HDTV(downscaled to 16:9 576i for the SDTV feed)OwnershipOwnerWarner Bros. Discovery Sports EuropeBT GroupSister channelsEurosport 1Eurosport 2TNT Sports 1TNT Sports 2TNT Sports 3TNT Sports Box OfficeHistoryLaunched3 August 2009Former namesESPN UK (2009–15) BT Sport ESPN (2015–22)BT Sport 4 (2022-23)AvailabilityStreaming mediaBT Spo...

Peruvian election to be held on 26 January 2020 2020 Peruvian parliamentary election ← 2016 26 January 2020 2021 → All 130 seats in the Congress of Peru66 seats needed for a majorityTurnout74.07% ( 20.83pp)[a] Party Leader % Seats +/– Popular Action Mesías Guevara 10.26 25 +20 Podemos Perú José Luna 8.38 11 New FREPAP Jonás Ataucusi 8.38 15 New APP César Acuña 7.96 22 +14 Purple Party Julio Guzmán 7.40 9 New Popular Force Keiko Fujimori 7.31 15 −58 UPP...

 

 

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (أكتوبر 2023) جوش بيك معلومات شخصية اسم الولادة جوشوا مايكل بيك الميلاد 10 نوفمبر 1986 (العمر 37 سنة)مدينة نيويورك، الولايا...