PROFILPELAJAR.COM

Koçi Xoxe
Data i miejsce urodzenia	1 maja 1911 ; Negovan(inne języki)
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 1949 ; Tirana
	Wicepremier Albanii
Okres	od 22 marca 1946; do 1 października 1948
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Myslim Peza
Następca	Mehmet Shehu
	Minister spraw wewnętrznych Albanii
Okres	od 22 marca 1946; do 30 października 1948
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Haxhi Lleshi
Następca	Nesti Kerenxhi
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koçi Xoxe (ur. 1 maja 1911 w Negovanie(inne języki) k. Floriny, zm. 11 czerwca 1949 w Tiranie^[1]) – albański komunista pochodzenia macedońskiego.

Życiorys

Pochodził z rodziny albańsko-macedońskiej, mieszkającej w Macedonii Egejskiej, był synem Dhimitra i Vasilii. Uczył się w greckim gimnazjum w Salonikach. Do Albanii przyjechał wraz z rodziną w 1930. Zarabiał na życie pracując jako blacharz.

Należał do organizatorów komunistycznej grupy działającej w Korczy. Za swoją działalność został w 1938 uwięziony, ale w 1939 prawdopodobnie uciekł z więzienia. W 1941 był jednym z założycieli Komunistycznej Partii Albanii. Wkrótce potem znalazł się we władzach kierowanej przez komunistów Rady Naczelnej Ruchu Narodowowyzwoleńczego Albanii. W listopadzie 1943 wziął udział w nieudanych rozmowach z komendantem ELAS, greckim generałem Stefanosem Sarafisem dotyczących sformowania wspólnego bałkańskiego sztabu partyzanckiego^[2]. Po powrocie do Albanii zajął się organizowaniem jednostek partyzanckich w Korczy. W maju 1944 wybrany wiceprzewodniczącym Rady, w tym czasie awansował do stopnia generała porucznika w Armii Wyzwolenia Narodowego.

Po zakończeniu wojny stanął na czele resortu spraw wewnętrznych, organizując także służby specjalne i formacje zwalczające antykomunistyczny ruch oporu. W latach 1946–1948 pełnił funkcję wicepremiera^[1]. W 1945 zajął się przygotowywaniem pierwszych w Albanii procesów pokazowych. Był także członkiem Biura Politycznego KPA i deputowanym do parlamentu.

Był osobą ściśle związaną z kierownictwem Związku Komunistów Jugosławii i rywalem politycznym Envera Hodży. Po zerwaniu stosunków dyplomatycznych między Albanią i Jugosławią Xoxe został usunięty z resortu spraw wewnętrznych. Wkrótce po wizycie Envera Hodży w Moskwie, Xoxe został aresztowany (28 listopada 1948) w swoim domu w Tiranie^[2]. 11 maja 1949 wraz z grupą współpracowników (Kristo Themelko, Pandi Kristo, Nesti Kerenxhi) stanął przed sądem wojskowym, któremu przewodniczył Frederick Nosi. Akt oskarżenia koncentrował się na zarzucie zdrady państwa, a także czynnego wspierania projektu przejęcia kontroli nad Albanią przez Jugosławię i oddzielenia jej od Związku Sowieckiego. W czasie procesu odbywały się demonstracje w Tiranie, których uczestnicy domagali się kary śmierci dla Xoxe^[3]. Sąd 10 czerwca skazał go na karę śmierci. Jego ostatnie słowa przed egzekucją miały brzmieć Jestem niewinny! Niech żyje Partia, Republika, Związek Radziecki i Stalin. Sądził mnie i skazał Bedri Spahiu!^[4]. Miejsce pochówku nie jest dotąd znane.

Donald Busky określił Xoxe przywódcą frakcji proletariackiej, walczącej o dominację w partii z grupą intelektualistów Hodży^[5]. Enver Hodża w swoich pamiętnikach określał Xoxe mianem agenta jugosłowiańskiego; jego także obciążano odpowiedzialnością za falę terroru w latach 1944–1948. Obserwujący proces Xoxe dziennikarz radziecki i propagandzista Arkadij Pierwiencew(inne języki) tak określał głównego oskarżonego: Koci Xoxe to mały człowieczek łączący w sobie brutalność wilka i tchórzostwo szakala. Z pomocą Tity zatapiał własny kraj, pomagając mu w ekonomicznej inwazji na Albanię^[3]. Po śmierci Stalina, w trakcie destalinizacji, Michaił Susłow sugerował Enverowi Hodży rehabilitację Xoxego, do czego jednak nie doszło^[6].

Xoxe był żonaty, miał sześcioro dzieci.

Został uznany przez albański Instytut Badania Zbrodni i Skutków Komunizmu za zbrodniarza wojennego^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 489–490. ISBN 978-1-78076-431-3.
↑ ^a ^b Rasti Koçi Xoxe: A ishte vërtetë agjent i jugosllavëve, shefi i parë i Sigurimit të Shtetit shqiptar? = 2017-02-09 [online], telegrafi.com, 23 grudnia 2015 (alb.).
↑ ^a ^b Owen Pearson: Albania in the Twentieth Century, A History. New York: I.B. Tauris, 2007, s. 344.
↑ Pjeter Pepa: Dosja e diktaturēs. Tirana: 1995, s. 225.
↑ Donald Busky: Communism in history and theory. New York: Greenwood Publishing Group, 2002, s. 20.
↑ Tadeusz Czekalski: Albania. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2003, s. 153.
↑ Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri, E papublikuar/ Arkivi i Shtetit, 260 emrat që “rrëfyen” ekzekutimet në ushtrinë partizane. standard.al, 2014-11-29. (alb.).