Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy – znajduje się przy pl. Katedralnym.
Historia
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1208 w dokumencie księcia Henryka Brodatego, jednak jako murowana świątynia powstała około 1225 roku[2]. Kościół ten spłonął prawdopodobnie podczas oblężenia miasta w 1241 przez Tatarów podczas I najazdu mongolskiego na Polskę. Po lokacji miasta na prawie magdeburskim w 1264 roku, kościół św. Pawła zyskał na znaczeniu, ponieważ wokół niego zaczęło koncentrować życie handlowe[2].
Rycina z 1852 roku przedstawiająca jednowieżową fasadę kościoła św. Piotra i Pawła
Obecny budynek wzniesiony został w latach 1333–1380. Na początku fazy gotyckiej wśród budowniczych wymieniany jest murator Wiland, zapewne syn wrocławskiego muratora o tym samym imieniu, działającego w XIII w. W latach 1370–1378 budowę prowadził mistrz Conrad z Krakowa i wtedy powstały portale głównego wejścia po stronie zachodniej i północnej[2]. W 1378 zakończono budowę wieży północnej. Prace wykończeniowe wnętrza prowadzono w latach 1378-1390 i prowadził je majster Klaus Parlirer, a mistrz Vielkunst wykonał gotyckie obramowania okien[2]. Portal zachodni z lat 1338–1341 zdobił gotycki posąg kamienny NMP z Dzieciątkiem Jezus. Portal północny przedstawia pokłon Trzech Króli – rzadko spotykany w sztuce gotyku. Obecnie najstarszą częścią kościoła jest okrągłe okno między wieżami kościoła – tzw. rozeta[2].
W XV wieku kościół rozbudowano i dobudowano 9 kaplic bocznych. Szczególnie wyróżnia się z tego okresu rozbudowy kaplica rodziny von der Heyde z 1420 r., która wyróżnia się gwiaździstymi sklepieniami. W 1524 roku kościół został przekazany Luteranom. W 1648 świątynia została podpalona i w wyniku tego pożar zniszczył wieżę, zegar, większość wyposażenia i nadwerężył korpus nawy głównej. Wieża została odbudowana do 1651, a rok później uruchomiono nowy zegar[2]. W 1743 roku rozpoczęto remont, podczas którego wprowadzono do wnętrza elementy barokowe, w tym nowy ołtarz główny.
W latach 1892–1894 dokonano przebudowy kościoła w stylu neogotyckim, wg projektu Johannesa Otzena z Berlina. Dobudowano wieżę południową, część murów zewnętrznych, a część detali architektonicznych przekuto[3][2].
Od 1947 roku świątynia ponownie została objęta przez rzymskich katolików, a proboszczem został ksiądz Tadeusz Łączyński[2].
nagrobek gotycki kanonika wrocławskiego i legnickiego Sigismuda Atcze (zm. 1482),
Grupa rzeźb apostołów z 1 połowy XIV wieku,
Ikona Matki Boskiej z Nadwórnej z XVII wieku przywieziona w 1947 roku przez Polaków ze Wschodu,
renesansowaambona z lat 1586–1588 z białego piaskowca. Fundatorem był płatnerz Aleksander Eckstein, a wykonawcą rzeźbiarz legnicki Kasper Berger,
barokowyołtarz główny z lat 1747-1764 z obrazem Chrystusa Zmartwychwstałego, który namalował wrocławski malarz Jan Henryk Kynast[2],
Epitafium podwójne Bartholomeusa Gerstmanna i Davida Gerstmanna z początku XVII wieku,
stalle renesansowe rajców miejskich z 1568 roku. W górnej części baldachimu wspartego na kolumnach, znajduje się herb miasta oraz święci Ap. Piotr i Paweł,
brązowa chrzcielnica w kształcie kielicha mszalnego sprzed 1300 roku z 12 scenami biblijnymi,
pentaptyk z XVI w. ze scenami przedstawiającymi św. Annę Samotrzeć, św. Jadwigę oraz sceny Męki Pańskiej – najcenniejszy, zarazem jedyny, zabytek malarstwa gotyckiego, znajdujący się w kaplicy od strony północnej kościoła.
rzeźba kamienna Ecce Homo z początku XVI wieku, która przedstawia Jezusa i Piłata,
prospekt organowy z 1723 roku,
10 kwietnia 2011 w przedsionku głównego wejścia do świątyni odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku. Na tablicy oprócz listy ofiar znajduje się zdanie: „Pan prezydent za życia i po śmierci był przez jednych ludzi poniżany i wyszydzany, ale dla wielu rodaków był nadzieją na odbudowę niepodległej i sprawiedliwej Polski”[6].
Pochowani
W 1645 w katedrze pochowany został kapitan-porucznik cesarskiego majestatu Joachim Friedrich z prudnickiego rodu Bilicerów[7].
proboszcz kościoła św. Piotra i Pawła oraz kanonik wrocławski i legnicki Zygmunt Atcze (zm. 1482).
5 listopada 2014 r. w krypcie katedry został pochowany ks. dr hab. infułat Władysław Bochnak (1934–2014) wieloletni proboszcz parafii katedralnej[8],
Organy zostały wybudowane przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy w 1894 roku. Prospekt pochodzi z XVIII, jest dziełem Ignatiusa Mentzla. Instrument został nieznacznie przebudowany przez Gustava Heinze w 1928 roku, a w 1991 roku gruntownie wyremontowany przez firmę braci Broszko z Bolesławca[11].
Dyspozycja instrumentu:
Manuał I
Manuał II
Manuał III
Pedał
1. Prinzipal 16'
1. Gedeckt 16'
1. Bourdun 16'
1. Untersatz 32'
2. Bourdun 16'
2. Prinzipal 8'
2. Prinzipal 8'
2. Prinzipal-Bass 16'
3. Prinzipal 8'
3. Fl. amabile 8'
3. Violoncello 8'
3. Violon 16'
4. Gedeckt 8'
4. Aeoline 8'
4. Konzert-flöte 8'
4. Gambe 16'
5. Quintatön 8'
5. Vox coelestis 8'
5. Rohrflöte 8'
5. Subbas 16'
6. Octave 4'
6. Gemshorn 8'
6. Octave 4'
6. Salicet-Bass 16'
7. Hohlflöte 4'
7. Octave 4'
7. Travers-flöte 4'
7. Octavbass 8'
8. Gambe 4'
8. Spitzflöte 4'
8. Violine 4'
8. Violoncello 8'
9. Qiunte 2 2/3'
9. Octave 2'
9. Quinte 2 2/3'
9. Bassflöte 8'
10. Kornett 2-3x
10. Laringot 1 1/3' + 1'
10. Piccolo 2'
10. Octave 4'
11. Octave 2'
11. Krumhorn 8'
11. Sifflöte 1'
11. Quinte 5 1/3'
12. Mixtur 5x
12. Kornett 3-5x
12. Posaune 16'
13. Trompete 8'
13. Sharf 4-5x
13. Trompete 8'
14. Cymbel 3x
15. Oboe 8'
16. Tuba Mirabilis 8'
Dzwony
Kuranty
Pierwsze kuranty w katedrze zostały zamontowane w wieży południowej kościoła w 1893 r. Ufundował je stolarz Konrad, który w swoim testamencie przeznaczył na ten cel odpowiednią sumę pieniędzy. 19 dzwonów o łącznej wadze 3 500 kg zostało odlanych w ludwisarni Franza Schillinga, w Apoldzie. Kurant był podłączony do zegara i co godzinę od 6.00 do 22.00 wygrywał melodie religijne związane z określoną porą dnia. W 1944 r. kuranty nakazem władz hitlerowskich zarekwirowano na cele wojenne. Po wielu latach pochodzący spod Wałbrzycha prezes Fundacji "Erika - Simon - Stiftung", Gerhard Simon po przesiedleniu z Niemiec odwiedził Legnicę w celu posłuchania kurantu, który słuchał jeszcze jako mały chłopiec. Dzięki swojej inicjatywie oraz postawie ówczesnego proboszcza Simon ufundował nowy kurant, składający się 18 dzwonów odlanych w Holandii[12][13].
Dzwony
Na wieży znajdują się obecnie trzy dzwony. Dwa największe pochodzą z kościoła św. Marii Magdaleny w Zatoniu koło Bogatyni, która to wieś zniknęła z powierzchni ziemi w ramach poszerzania się terenów kopalni Turów. Trzeci dzwon ostał się z wojennych konfiskat. Instrumenty zamiast imion mają inskrypcje[14][13]. Dwa mniejsze poświęcone są poległym podczas I wojny światowej. W 2018 roku po kilku latach milczenia dzwony przeszły remont, który wykonała firma Rduch Bells & Clocks[15]. Instrumenty otrzymały nowe zawieszenia i serca oraz nowy mechanizm wprawiania ich w ruch[13].
_ID_593131.jpg)
_p2.665_LIEGNITZ,_GOLDBERGSCHE_STRASSE.jpg)
.JPG)
