Karakal

Karakal
Caracal
J.E. Gray, 1843[1]
Ilustracja
Karakal stepowy (C. caracal)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Feloidea

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

karakal

Typ nomenklatoryczny

Caracal melanotis J.E. Gray, 1843 (= Felis caracal Schreber, 1776)

Synonimy
  • Caracala[a]: J.E. Gray, 1843[2]
  • Chrysailurus Severtzov, 1858[3]
  • Profelis Severtzov, 1858[4]
  • Urolynchus Severtzov, 1858[5]
Gatunki

3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Karakal[6], złotokot[6] (Caracal) – rodzaj ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i zachodniej oraz środkowej Azji[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała 61,6–105,7 cm, długość ogona 16,3–34,9 cm; masa ciała samic 6–15,9 kg, samców 11–20 kg[8][10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1843 roku angielski zoolog John Edward Gray w publikacji swojego autorstwa dotyczącej ssaków ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego[1]. Na gatunek typowy Gray wyznaczył (oznaczenie monotypowe) karakala stepowego (C. caracal).

Etymologia

  • Caracal (Caracala): fr. caracal ‘karakal’ od, tur. kara kulak ‘czarnouchy’, od kara ‘czarny’; kulak ‘ucho’[11].
  • Chrysailurus: gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; αιλουρος ailouros ‘kot’[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis neglecta J.E. Gray, 1838 (= Felis aurata Temminck, 1827).
  • Profelis: gr. προ pro ‘przed’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis celidogaster Temminck, 1827 (= Felis aurata Temminck, 1827).
  • Urolynchus: gr. ουρα ‘ogon’; λυνξ lunx, λυνκος lunkos ‘ryś’[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis caracal Schreber, 1776.

Podział systematyczny

Badania molekularne przeprowadzone w XXI wieku pokazują, że karakal, złotokot afrykański i serwal sawannowy są ze sobą blisko spokrewnione[15][16]. Ich wspólne drogi rozwojowe rozdzieliły się 5,4 miliona lat temu[17]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[18][10][7]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[6] Podgatunki[8][7][10] Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10] Podstawowe wymiary[8][10][b] Status
IUCN[19]
Caracal auratus (Temminck, 1827) złotokot afrykański 2 podgatunki lasy Afryki Środkowej od Gwinei (być może Gambii i Gwinei Bissau) po Kenię i północno-zachodnią Tanzanię, na południe do północnej Angoli DC: 62–101 cm
DO: 16–35 cm
MC: 6–16 kg 		 VU 
Caracal caracal (Schreber, 1776) karakal stepowy 3 podgatunki szeroko rozpowszechniony w Afryce (od północnej Mauretanii na wschód do północno-wschodniego Egiptu, od Senegalu na wschód do Sudanu, od południowo-wschodniego Egiptu na południe do Angoli i Południowej Afryki), Bliski Wschód na północ do Turkmenistanu, na wschodzie do zachodnich Indii DC: 61–106 cm
DO: 19–34 cm
MC: 6,2–20 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  VU  – gatunek narażony.

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu dzisiejszej Hiszpanii[20], jednak jego przynależność do Caracal jest niepewna[21]:

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Caracal J.E. Gray, 1843.
  2. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 46. (ang.).
  2. ↑ J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 44. London: G. Woodfall and son, 1843, s. 16. (ang.).
  3. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 389.
  4. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 386, 390.
  5. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 389, 390.
  6. ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134, 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 398. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  8. ↑ a b c d e M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 142–143. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Caracal. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 643. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 159.
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 188.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 570.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 402.
  15. ↑ W.E. Johnson, E. Eizirik, J. Pecon-Slattery, W.J. Murphy, A. Antunes, E. Teeling & S.J. O’Brien. The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment. „Science”. 311 (5757), s. 73–77, 2006. DOI: 10.1126/science.1122277. (ang.). 
  16. ↑ E. Eizirik, W.E. Johnson & S.J. O’Brien. Submitted. Molecular systematics and revised classification of the family Felidae (Mammalia, Carnivora). „Journal of Mammalogy”. s. 1–39. (ang.). 
  17. ↑ S.J. O’Brien & W.E. Johnson. The Evolution of Cats. „Scientific American”. Luty, s. 68–75, 2007. (ang.). 
  18. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  19. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
  20. ↑ J. Morales, M.D. Soria Mayor, P. Montoya, B. Pérez & M.J. Salesa. Caracal depereti nov. sp. y Felis aff. ilvestris (Felidae, Mammalia) del Plioceno inferior de Layna (Soria, España). „Estudios Geológicos”. 59 (1–4), s. 229, 2003. (hiszp.). 
  21. ↑ A. Cuccu, A. Valenciano, B. Azanza & D. DeMiguel. A new lynx mandible from the Early Pleistocene of Spain (La Puebla de Valverde, Teruel) and a taxonomical multivariate approach of medium-sized felids. „Historical Biology”. 35 (1), s. 127–138, 2022. DOI: 10.1080/08912963.2021.2024181. (ang.). 

Bibliografia