Brzegi Jezioraka są przeważnie wysokie i strome. Zachodni i częściowo wschodni brzeg jeziora porastają lasy iglaste[9]. Resztę obrzeży pokrywają pola, łąki i mniejsze kępy lasu[8].
Oś wąskiego, rynnowego jeziora biegnie z północy na południe, w środkowej części łamiąc się i zmieniając kierunek na południowy wschód, a potem na południowy zachód. Główny akwen na północ od wsi Siemiany dzieli się na dwie zatoki: wschodnią ślepą i północną połączoną Kanałem Dobrzyckim z jeziorem Ewingi. Na północ od wsi Siemiany przesmyk łączy Jeziorak z jeziorem Płaskim. Do zachodniego brzegu w Siemianach wpada okresowy strumyk z jeziora Urowiec. W części środkowej Jeziorak rozszerza się; jest tam kilka wysp. Na wysokości osady Nowe Chmielówko wybiega na północny wschód zatoka Kraga, która przez jezioro Dauby łączy Jeziorak z Kanałem Elbląskim. Naprzeciw osady Jażdżówki wąski przesmyk wiedzie do zatoki Widłągi[8].
Naprzeciw Iławy na Jezioraku leży jedna z największych wysp Polski położonych na jeziorze – Wielka Żuława (82,4 ha). Z południowego krańca Jezioraka, wypływa przez jaz w Iławie rzeka Iławka. W mieście znajduje się również wejście do kanału łączącego Jeziorak z Małym Jeziorakiem[8].
Wyspy
Na Jezioraku znajduje się 16 wysp. Należą do nich[6]:
Jezioro obfituje w liczne zatoki. Należą do nich[2]:
Zimny Kąt – na południe od Siemian i Wyspy Gierczak
Śmierdwy – niewielka zatoka na wschód od Zatoki Zimny Kąt
Sarnówek – wąska zatoka na zachód od Makowa
Widłągi – duża zatoka, do której wejście prowadzi przez cieśninę Jażdżówki
Smolny Róg – na północ od Makowa, po wschodniej stronie zbiornika
Zatoka Kraga – na zachód od miejscowości Gubławki
Dane morfometryczne
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 3189,4 ha (1951) przez 3219,4 ha (1974, 2002), 3152,5 ha (1991) do 3460 ha[2].
Średnia głębokość jeziora wynosi 4 m (1991), natomiast głębokość maksymalna 12,9 m[2].
W oparciu o badania przeprowadzone w 1990 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości. Badania przeprowadzone w 2002 roku także zaliczyły wody jeziora do III klasy czystości wód oraz do II kategorii podatności na degradację. Jest to związane ze średnią głębokością i brakiem pełnego uwarstwienia latem[2].
Nazwa
Na przestrzeni lat Jeziorak występował pod różnymi nazwami: Geserich (1317), Geyserich (1327), Geiserich (1333), Gesericht (1557), Geeserich (1595), Geserich See (1926)[2]. Nazwa wywodzi się z języka pruskiego od słowa geeysa – czapla. Pierwotna nazwa oznaczałaby więc Jezioro Czaple. Jedna z wysp jeziora zachowała nazwę Czaplak (niem. Czalakwerde)[10].
Ochrona przyrody
Jezioro znajduje się na terenie następujących powierzchniowych form ochrony przyrody[11]:
