PROFILPELAJAR.COM

Jakub Girtler
Data i miejsce urodzenia	18 grudnia 1825 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	28 marca 1887 ; Kraków
	profesor nauk prawnych
	Specjalność: historia prawa, prawo niemieckie
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1859 – prawo ; Uniwersytet w Grazu
Habilitacja	1865 – prawo ; Uniwersytet Wiedeński
Profesura	1872; Uniwersytet Jagielloński
	Kierownik
Katedra	Historii Państwa i Prawa Niemieckiego UJ
Okres zatrudn.	od 1870 do 1887
	Dziekan
Wydział	Prawa UJ
Okres spraw.	1874/1875 i 1881/1882

Jakub Girtler (ur. 18 grudnia 1825 w Krakowie, zm. 28 marca 1887 tamże) – polski prawnik, profesor. Kierownik Katedry Historii Państwa i Prawa Niemieckiego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1870–1887) oraz dziekan Wydziału Prawa UJ (1874/1875 i 1881/1882)^[1].

Życiorys

Urodził się w zamożnej rodzinie mieszczańskiej i profesorskiej. Wcześnie osierocony (1833) wychowywał się w rodzinie krakowskiego aptekarza W. Likego. Ukończył krakowskie Gimnazjum św. Anny. W latach 1843–1848 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim^[2].

W 1848 wstąpił do Legionu Polskiego w Wiedniu^[3]. W 1849 został skazany na sześć miesięcy ciężkiego więzienia za udział w tzw. Spisku Goslera, m.in. wraz z Franciszkiem Ołajem^[3]^[4]. Po upadku rewolucji został wcielony w 1849 do armii austriackiej i w 1854 dosłużył się stopnia podporucznika artylerii^[2]. Stacjonując w Grazu uzyskał w 1859 na tamtejszym uniwersytecie doktorat w zakresie prawa – powszechnej historii państwa i prawa niemieckiego. Rok później został awansowany do stopnia porucznika i wziął udział w wojnie na froncie austriacko-włoskim. Po odbytym szkoleniu, uzyskał nominację w 1861 na audytora, jednak tej funkcji sędziowskiej nie przyjął i powrócił do służby czynnej^[2].

W 1861 rozpoczął wieloletnie starania o uzyskanie jednej z katedr prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1865 przedstawił w rękopisie rozprawę habilitacyjną O przeniesieniu własności wedle dawniejszego prawa niemieckiego, jednak Wydział Prawa UJ uznał ją za niewystarczającą. Po tym niepowodzeniu jeszcze w tym samym roku przeprowadził udaną habilitację na Uniwersytecie Wiedeńskim^[2]. Zatwierdzenie veniam legendi uzyskał w lutym 1866 i został wtedy przeniesiony z czynnej służby wojskowej do dyspozycji Ministerstwa Wojny w Wiedniu. W tym roku wrócił czasowo do służby czynnej i został mianowany dowódcą fortecy na adriatyckiej wyspie Lissa^[2].

Przez krótki czas jako docent wykładał na Uniwersytecie Wiedeńskim. W 1870, po repolonizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego historii prawa i prawa niemieckiego Uniwersytetu Jagiellońskiego^[5]. Zastąpił nieznającego języka polskiego i przechodzącego do pracy na Uniwersytecie Lwowskim prof. Edwarda Buhla. Od 1870 aż do swojej śmierci w 1887 piastował funkcję kierownika Katedry Historii Państwa i Prawa Niemieckiego UJ^[6]. W 1872 został profesorem zwyczajnym^[2]. Prowadził wykłady z zakresu historii państwa i prawa magdeburskiego^[7]. Wykładał także historię prawa prywatnego. Dwukrotnie, w latach akademickich 1874/1875 i 1881/1882, pełnił obowiązki dziekana Wydziału Prawa^[1].

Zmarł nagle 28 marca 1887 w Krakowie. Jego pogrzeb odbył się 31 marca bez udziału duchowieństwa katolickiego, ponieważ zmarły był znanym zwolennikiem ruchu starokatolickiego^[2]^[9]. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim. Rektor Uniwersytetu, hrabia Stanisław Tarnowski nie wydał wtedy zgody na reprezentację uczelni z oficjalnymi insygniami akademickimi w czasie uroczystości pogrzebowych, co wywołało falę protestów i krytyki^[10]. Ostatecznie, 6 kwietnia 1887 roku, Senat UJ przyjął pod nieobecność rektora większościową uchwałę, że w przyszłości na każdym pogrzebie profesora ma być obecna asysta z berłem rektorskim i dziekańskim^[5].

Publikacje

W swojej działalności naukowej przejawiał także aktywność publicystyczną. Był autorem kilku rozpraw, w tym:

Wspomnienia o prawie magdeburskim w Polsce^[11],
Pamiętnik Wydziału Prawa i Administracji w Uniwersytecie Jagiellońskim^[12].

Życie prywatne

Był synem Sebastiana Girtlera (1767–1833) – profesora medycyny i filozofa, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego i Franciszki z domu Fuchs^[13]. Jego starszym bratem był Kazimierz Girtler (1804–1887) – jeden z najwybitniejszych pamiętnikarzy XIX wieku. Był wnukiem Jana Ewangelisty (1729–1800) i Barbary Łucji z Mączeńskich (1742–1818)^[14]. Z małżeństwa z Pauliną z domu Haupt miał czworo dzieci: Olgę (1871–1945, zamężną z Leonem Szwarcenbergiem-Czernym h. Nowina^[15] i zamieszkałą w majątku w Bączalu Dolnym), Franciszka, Annę (1875–1893) i Zygmunta (1878–1904)^[16].

Przypisy

↑ ^a ^b Przemysław MarcinP.M. Żukowski Przemysław MarcinP.M., Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, DorotaD. Malec (red.), t. II (1970–2014), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, biogram Jakuba Girtlera – s. 119, ISBN 978-83-233-3663-1 [dostęp 2019-01-31] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g HenrykH. Barycz HenrykH., Girtler Jakub, [w:] KazimierzK. Lepszy (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. VIII (Girdwoyń Michał – Gross Adam), Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, Wrocław – Kraków – Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1959–1960, s. 3, reprint 1990, ISBN 83-04-03491-3, (dla całości reprintu Słownika: ISBN 83-04-03291-0) .
↑ ^a ^b TomaszT. Szubert TomaszT., Ostatnie dni Goslara, „Kwartalnik Historyczny”, CXVI (2), 2009, s. 95 i przypis 27, ISSN 0023-5903 [dostęp 2019-02-05] .
↑ MarianM. Tyrowicz MarianM., Prawda i mit w biografii Juliana Goslara (1820–52), Warszawa: Książka i Wiedza, 1972, s. 244, brak ISBN .
↑ ^a ^b FranciszekF. Ziejka FranciszekF., Stanisław Tarnowski – Rector magnificus. W stulecie śmierci, „Alma Mater”, zima 2017/2018 (198), Kraków: Uniwersytet Jagielloński, strony 45, 46 i 48 (przypisy 19–24), ISSN 1427-1176 [dostęp 2019-02-04] .
↑ Historia – Katedra Powszechnej Historii Państwa i Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], www.common.law.uj.edu.pl [dostęp 2019-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-01] .
↑ Lista Pamięci – In memoriam – Uniwersytet Jagielloński [online], in-memoriam.uj.edu.pl [dostęp 2019-01-31] .
↑ Spis osób pochowanych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (osoby pochowane do 1939 r.) [online], cmentarium.sowa.website.pl [dostęp 2019-02-01] .
↑ Dr Jakób Girtler, „Nowa Reforma”, VI (72), Kraków, 30 marca 1887, s. 2 (Kronika) [dostęp 2019-02-02] .
↑ W sprawie pogrzebu ś.p. prof. Girtlera, „Nowa Reforma”, VI (76), Kraków, 3 kwietnia 1887, s. 3 (Kronika) [dostęp 2019-02-02] .
↑ JakóbJ. Girtler JakóbJ., Wspomnienia o prawie magdeburskiem w Polsce, Kraków: w Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1872, s. 43 [dostęp 2019-02-01] .
↑ JakubJ. Girtler JakubJ., Pamiętnik Wydziału Prawa i Administracji w Uniwersytecie Jagiellońskim, „Kraj”, Kraków 1873, Elektroniczna Baza Bibliografii Estreichera – Bibliografia XIX wieku [dostęp 2019-02-01] .
↑ Girtler Sebastian [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 2019-01-31] .
↑ Sebastian Girtler [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2019-02-01] (pol.).
↑ Leon Szwarcenberg-Czerny h. Nowina [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-02-01] .
↑ Jakub Girtler [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-01-31] .