Józef Domachowski (ur. 13 września 1876 w Wielkim Stwolnie, zm. 12 marca 1940 w Stutthof (KL)[1]) – polski duchowny katolicki, proboszcz parafii św. Piotra i Pawła na toruńskim Podgórzu.
Życiorys
Święcenia prezbiteratu otrzymał 15 grudnia 1901 w Grudziądzu[2]. Od 1 stycznia 1905 był administratorem, a następnie proboszczem parafii św. Piotra i Pawła w Podgórzu, będącym w tym okresie podtoruńskim miasteczkiem[3]. Aktywnie uczestniczył w polskim życiu narodowym, wspierał strajk szkolny uczniów polskich w październiku 1906, zainicjował działalność Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży i (w 1908 roku) Stowarzyszenia Robotników Katolickich[2]. Należał do Towarzystwa Naukowego w Toruniu[3]. W 1913 przejął kierownictwo zagrożonego upadłością Banku Ludowego w Toruniu (wcześniej przewodniczył Radzie Nadzorczej), skutecznie porządkując finanse i wyprowadzając instytucję z kryzysu[2].
W niepodległej Polsce ks. Domachowski nadal był aktywnym działaczem społecznym i narodowym[2]. Społeczność Podgórza z jego inicjatywy zrzeszała się w patriotycznych organizacjach, głównie śpiewaczych, teatralnych i sportowych (m.in. Towarzystwo Śpiewu „Halka”, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Bractwo Kurkowe w Podgórzu, Podgórski Klub Sportowy, Liga Obrony Powietrznej Państwa w Podgórzu)[1][3]. W 1926 roku z listy Związku Ludowo-Narodowego został członkiem Rady Miejskiej Podgórza[3]. U progu II wojny światowej organizował zbiórki pieniężne na obronność[4].
16 października 1939 został aresztowany przez Niemców i uwięziony na pięć dni w toruńskim więzieniu Fort VII[4]. Po zwolnieniu mimo zakazu nie zaprzestał działalności kapłańskiej i ponownie trafił do aresztu już 2 lub 3 listopada tegoż roku[5]. 10 stycznia 1940 został przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Stutthof (numer obozowy 8821)[4][5]. Chory na serce, zmarł w obozie 12 marca 1940[4].
Odznaczenia
Upamiętnienie
28 grudnia 1995 Rada Miejska Torunia nadała na wniosek Towarzystwa Miłośników Torunia imię ks. Domachowskiego jednej z lewobrzeżnych ulic miasta. Ponadto na ścianie kościoła św. Piotra i Pawła na Podgórzu odsłonięto tablicę upamiętniającą zamordowanie ks. Domachowskiego i innych mieszkańców Podgórza przez Niemców podczas II wojny światowej[4].
Przypisy
Bibliografia
- Katarzyna Kluczwajd: Podgórz. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2018. ISBN 978-83-7729-452-9.
- Tadeusz Zakrzewski: Domachowski Józef. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 3. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2002.
