Irena Anders

Irena Anders
Ilustracja
Irena Anders (po 1941)
Imię i nazwisko

Iryna Jarosewycz

Pseudonim

Renata Bogdańska

Data i miejsce urodzenia

12 maja 1920
Bruntál, Czechosłowacja

Data i miejsce śmierci

29 listopada 2010
Londyn, Wielka Brytania

Instrumenty

głos

Gatunki

muzyka rewiowa

Zawód

artystka rewiowa, aktorka

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Iryna Jarosewycz przed 1939
Irena Anders w Senacie (2008)

Irena Renata Anders, z domu Iryna Jarosewycz, ps. art. Renata Bogdańska[1] (ur. 12 maja 1920 w Bruntálu, zm. 29 listopada 2010 w Londynie) – polska i ukraińska artystka rewiowa, pieśniarka, aktorka, kapitan Wojska Polskiego[2], działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii; pierwsza żona Gwidona Boruckiego, druga żona gen. Władysława Andersa.

Życiorys

Pochodziła z ukraińskiej rodziny o tradycjach muzycznych. Jej ojciec, Mykoła Jarosewycz był księdzem greckokatolickim, kapelanem wojskowym Armii Austro-Węgier i Ukraińskiej Armii Halickiej. Matka, Ołena z Nyżankiwśkich była siostrą ks. Ostapa Nyżankiwśkiego – znanego ukraińskiego kompozytora, księdza greckokatolickiego i posła na Sejm Krajowy Galicji IX kadencji – i Ołeksandra Nyżankiwskiego, śpiewaka operowego.

Od 1926 mieszkała we Lwowie na Kulparkowie, gdzie ojciec od 1925 do 1944 był kapelanem w tamtejszej Państwowym Zakładzie dla Umysłowo Chorych. W latach 1929–1939 studiowała w Wyższym Instytucie Muzycznym im. Mykoły Łysenki, początkowo w klasie fortepianu, prowadzonej przez Nestora Nyżankiwskiego (syna Ostapa), później w klasach wokalnych.

W latach 30. XX wieku była solistką ukraińskiego zespołu Jabcio-jazz[3].

Po agresji ZSRR na Polskę i zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną przerwała studia. W czasie sowieckiej okupacji Lwowa występowała w teatrzyku rewiowym Feliksa Konarskiego (Ref-Rena)[4]. Występowała następnie jako solistka zespołu muzycznego Henryka Warsa Tea-Jazz, dając koncerty w ZSRR.

Po ataku Niemiec na ZSRR i rozpoczęciu formowania Armii Polskiej w ZSRR przyłączyła się, wraz z mężem Gwidonem Boruckim i grupą artystów, do tworzącej się w Tockoje polskich jednostek. Działalność artystyczną kontynuowała w zespole „Polska Parada”, występując m.in. przed żołnierzami, formowanej armii. Przeszła szlak bojowy z oddziałów Władysława Andersa, począwszy od Tockoje, Buzułuku, następnie Iran, Irak, Palestynę, Egipt i Włochy. Dwa dni po bitwie o Monte Cassino wystąpiła wraz z zespołem na górze klasztornej, gdzie odbywały się walki[a], śpiewając po raz pierwszy (razem z mężem) piosenkę Czerwone maki na Monte Cassino[5]. Odznaczona została Krzyżem Monte Cassino.

W 1946 zagrała główną rolę żeńską w polsko-włoskiej produkcji Michała Waszyńskiego Wielka droga, zorganizowanej i finansowanej przez Ośrodek Kultury i Prasy 2 Korpusu Polskiego. Film opowiada o wojennych losach żołnierzy 2 Korpusu; partnerem filmowym Ireny był Albin Ossowski. W tym samym roku zagrała w filmie Lo Sconosciuto di San Marino (Nieznajomy z San Marino), u boku Anny Magnani i Vittoria De Siki.

Po wojnie zamieszkała w Wielkiej Brytanii. Współpracowała, jako artystka, z Marianem Hemarem i Konarskim. Występowała przed Polonią w Wielkiej Brytanii, Francji i Izraelu, a także w rozgłośniach BBC (w latach 1958–1962) i Radio Wolna Europa (w kabarecie Hemara). W 1948 poślubiła gen. Władysława Andersa. Dwa lata później urodziła córkę, Annę Marię.

Po 1989 regularnie przyjeżdżała do kraju, występując jako gość honorowy na uroczystościach państwowych na szczeblu centralnym.

Została członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[6]. W sierpniu 2010 roku przyjechała na jego zaprzysiężenie[7]. Była to zarazem jej ostatnia wizyta w Polsce.

Zmarła 29 listopada 2010 w Londynie[2]. Pogrzeb odbył się 8 grudnia w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie, gdzie odprawiono nabożeństwo żałobne, po czym trumna z ciałem została odprowadzona na cmentarz na Mortlake, gdzie dokonano kremacji. Prochy Ireny Anders zostały pochowane przy mężu na cmentarzu na Monte Cassino 21 maja 2011[8].

Ordery i odznaczenia

Filmografia

Dyskografia

  • 1962: Do słuchu i do tańca. Melodia Records Co.

Uwagi

  1. ↑ Pierwsze wykonanie piosenki mogło mieć miejsce w pobliżu terenu walk, a nawet w sąsiednich miejscowościach, por. fotografię z występu G. Boruckiego w artykule Jego były „Czerwone maki…”, opublikowanym przez dziennik.com.

Przypisy

  1. ↑ Renata Bogdańska w bazie filmweb.pl. filmweb.pl. [dostęp 2010-12-09].
  2. ↑ a b ps, dżek: Zmarła Irena Anders – wdowa po generale Andersie. gazeta.pl, 2010-11-29. [dostęp 2010-11-29].
  3. ↑ Konstanty Czawaga. Prapremiera lwowskiego kabaretu artystycznego „Czwarta Rano”. „Kurier Galicyjski”. 4 grudnia 2019.
  4. ↑ Grzegorz Hryciuk, Polacy we Lwowie 1939-1944, Warszawa 2000, s. 112.
  5. ↑ Muza i Jutrzenka. Wywiad z Andersową.
  6. ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego [online], onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-26].
  7. ↑ Do Sejmu przybywają goście na uroczystość zaprzysiężenia prezydenta [online], Gazeta.pl, 6 sierpnia 2010 [dostęp 2010-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-18].
  8. ↑ Uroczystości na Monte Cassino – Irena Anders spoczęła przy mężu [online], Onet.pl, 21 maja 2011 [dostęp 2011-05-21].
  9. ↑ M.P. z 2007 r. nr 52, poz. 602.
  10. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 32, nr 7 z 31 grudnia 1979. 
  11. ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.gov.pl. [dostęp 2020-05-27].

Bibliografia

Linki zewnętrzne