Henryk Kuna

Henryk Kuna
Ilustracja
Henryk Kuna obok swojej rzeźby Jutrzenka
Data i miejsce urodzenia

6 listopada 1879
Warszawa

Data i miejsce śmierci

17 grudnia 1945
Toruń

Narodowość

żydowska, polska

Dziedzina sztuki

rzeźba

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Henryk Kuna w swojej pracowni przy rzeźbie Trzy Marie, 1934

Henryk Kuna (ur. 6 listopada 1879 w Warszawie, zm. 17 grudnia 1945 w Toruniu) – polski rzeźbiarz żydowskiego pochodzenia, malarz, nauczyciel akademicki, w latach 1932–1939 profesor Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, członek założyciel Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm” (1921).

Życiorys

Syn Adama i Leonii z Bywalskich. Początkowo kształcił się na rabina w Grójcu i Ciechanowie. Około 1900 rozpoczął naukę rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni Piusa Welońskiego, a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Konstantego Laszczki.

W 1912 ożenił się z aktorką Stefanią Ewą Krauze (1889–1963) i w związku z tym przyjął chrzest.

Był jednym z założycieli i członków nieformalnego Stowarzyszenia Artystów Polskich Rytm, które istniało w latach 1922–1932.

Wziął udział w paryskiej wystawie art déco w 1925[1].

Jedna z jego rzeźb – Rytm, z cyklu powstającego na przestrzeni kilku lat, datowana na 1925, a odsłonięta w 1929, znajduje się w parku Skaryszewskim w Warszawie. W 1938 w parku Praskim odsłonięto pomnik Elizy Orzeszkowej jego autorstwa[2].

W 1931 wygrał kolejny (piąty już od 1925) konkurs na pomnik Adama Mickiewicza w Wilnie. Według koncepcji Kuny, pomnik poety w szacie pielgrzyma, stał na cokole nawiązującym do figury Światowida, którego ściany zdobić miały płaskorzeźby ze scenami z Dziadów. Podobnie jak poprzednie koncepcje, projekt Kuny wzbudził kontrowersje (krytykował go m.in. Konstanty Ildefons Gałczyński), jednak był on realizowany. Prace przerwał wybuch II wojny światowej, którą przetrwało tylko 7 płaskorzeźb. W 1996 sześć z nich umieszczono obok pomnika Mickiewicza autorstwa Gediminasa Jokubonisa z 1984. Siódma płyta znalazła się początkowo w Muzeum Narodowym w Warszawie, a od 1995 jest ustawiona w parku w Radziejowicach[3].

W Rzymie przy Viale Maresciallo Pilsudski odsłonięto 19 grudnia 1937 popiersie marszałka Piłsudskiego autorstwa Henryka Kuny[4].

Od 1936 profesor rzeźby na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Przeżył II wojnę światową ukrywając się po „aryjskiej” stronie, m.in. w budynku SBM „Nowe Domostwo” przy ul. Czerwonego Krzyża 21/23 (obecnie ul. Jaracza 3)[5]. W 1945 został mianowany profesorem rzeźby na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, ale zmarł przed objęciem stanowiska. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Św. Jerzego w Toruniu, w 1951 ekshumowany i złożony na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera aleja zasłużonych-1-49)[6].

Jest jednym z bohaterów powieści Jana Parandowskiego Księżyc nad Świdrem.

Twórczość

Na początku swojej drogi twórczej Kuna nawiązywał do sztuki Auguste’a Rodina, podobnie jak jego nauczyciel Konstanty Laszczka. Z tego okresu pochodzi rzeźba Irydion (1906) cechująca się szkicowością i bogatą fakturą. W latach 20. zrezygnował z impresjonistycznej stylistyki i pod wpływem Aristide Maillola i podobnych artystów zbliżył się do nurtu nowego klasycyzmu. Zaczął czerpać ze sztuki dawnej operując dużymi gładkimi powierzchniami i dbając o klarowność kompozycji. W tym czasie zaangażował się w działalność stowarzyszenia „Rytm”. W latach 30. zajmował się głównie rzeźbą portretową i monumentalną (pomnik Adama Mickiewicza). W czasie wojny tworzył akwarele, często o tematyce martyrologicznej.

Odznaczenia

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Henryk Kuna, „Rytm” 08.02.2024 https://culture.pl/pl/dzielo/henryk-kuna-rytm
  2. ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 73. ISBN 83-7005-211-8.
  3. ↑ Tomasz Krzywicki: Szlakiem Adama Mickiewicza po Nowogródczyźnie, Wilnie i Kownie. Przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 248–250. ISBN 978-83-89188-51-9.
  4. ↑ Spotkania z zabytkami nr 10/1982, s. 47, wyd. Ośrodek Dokumentacji Zabytków.
  5. ↑ Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 105, 177. ISBN 83-209-0837-X.
  6. ↑ Cmentarz Stare Powązki: HENRYK KUNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-10].
  7. ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352 „za zasługi na polu sztuki”.
  8. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki wogóle”.

Linki zewnętrzne