Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego[2] – zabytkowy park krajobrazowy znajdujący się w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Został założony na terenach skaryszewskiego pastwiska miejskiego w latach 1906–1922 przez Franciszka Szaniora[3], zaś robotami przy utworzeniu parku kierował Edward Ciszkiewicz[4]. Współcześnie określany jest jako przykład parku miejskiego, który jest ostoją bioróżnorodności w mieście[3].
W 2009 uzyskał tytuł Najpiękniejszego Parku w Polsce oraz trzecią lokatę w konkursie Najpiękniejszy Park w Europie[5].
Park został zaprojektowany przez Franciszka Szaniora w stylu angielskim[6]. Powstał jako wielkomiejski ośrodek parkowy dla rekreacji i wypoczynku, z rozwiniętą siecią komunikacyjną, przystosowaną do ówczesnego ruchu pojazdów konnych.
Po 1945 roku rozebrano ogrodzenie parku, niektóre alejki zalano asfaltem, ustawiono betonowelatarnie, a wzdłuż al. Waszyngtona poprowadzono naziemną rurę ciepłowniczą[8].
Zaprojektowane sztuczne jeziorka współgrają z bogatą szatą roślinną, którą wysadził rozległy park. Całości dopełniają nasypane wzgórza, sztuczny wodospad i rozarium. W parku można podziwiać 280 gatunków drzew i krzewów. Bogactwo przyrodnicze Parku opisuje m.in. raport Przyroda Parku Skaryszewskiego wydany w 2015 w ramach społecznego projektu koordynowanego przez Macieja Luniaka[9]. Na wnioski wynikające z raportu powołują się m.in. mieszkańcy okolic parku zabiegający o utrzymanie parkowej funkcji tego terenu[10].
Nazwa
Powstał jako park Skaryszewski, zachowując nazwę pastwiska miejskiego, na którego terenie został wytyczony. Nazwa pochodzi od lokowanego w pobliżu, na terenach wsi Kamion, miasta Skaryszew. W okresie międzywojennym nadano mu imię Ignacego Jana Paderewskiego – polskiego pianisty, kompozytora, polityka – jednego z twórców niepodległego państwa polskiego. W okresie okupacji niemieckiej parkowi nadano niemiecką nazwę Ostpark[11].
Po wojnie, z powodów politycznych usunięto imię Paderewskiego z nazwy. Przywrócono je w 1980. Potocznie nazywany jest określeniem z gwary warszawskiej – Skaryszakiem.
Informacje historyczne
W 1926 w parku otwarto ogród różany i ogród daliowy zaprojektowane przez Leona Danielewicza[12].
W 2006 roku w parku zadomowiły się bobry. Skala zniszczeń, które poczyniły w roku 2008, spowodowała konieczność zabezpieczenia drzew i wywiezienia zwierząt do ZOO.
Biała kapliczka stojąca w jednej z alejek parku podczas okupacji niemieckiej służyła jako skrzynka kontaktowa dla łączniczek podziemia.
W 2015 z Jeziorka Kamionkowskiego wyłowiono zbiornik na paliwo i pocisk pochodzące najprawdopodobniej z brytyjskiego samolotu Liberator EV 961 ze 178 dywizjonu RAF zestrzelonego przez Niemców nad parkiem 14 sierpnia 1944[17][18].
W 2017 prawo użytkowania wieczystego do fragmentu parku Skaryszewskiego położonego między ogrodem różanym, aleją Zieleniecką a Jeziorem Kamionkowskim zostało sprzedane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji. Transakcja wzbudziła sprzeciw radnych m.st. Warszawy[19], a także zainteresowanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego[20].
Do 2017 administratorem Parku był Zarząd Oczyszczania Miasta. Od 1 lipca 2017 opiekę nad Parkiem przejęła nowa jednostka – Zarząd Zieleni m.st. Warszawy[21]. W 2018 nowy zarządca przedstawił plany remontu parku obejmujące takie kwestie jak oświetlenie, likwidacja ogrodzenia po wschodniej stronie parku oraz zmiany dot. głównych alei parkowych[22][23].
W kwietniu 2018 przeprowadzono konsultacje społeczne na temat organizacji wydarzeń na terenie Parku[24].
Wejście główne do parku, widoczne popiersie Ignacego Jana PaderewskiegoPark przed 1918 Sztuczny wodospad Park Skaryszewski Rzeźba „Kąpiąca się” Sztuczny wodospad zimą Jeziorko Kamionkowskie Park Skaryszewski Rzeźba „Tancerka” Pomnik pamięci zmarłych sportowców AZS Kapliczka zaprojektowana przez Janusza Alchimowicza Jedlica zielonaJedlica zielonaJodła kalifornijska (pośrodku) Świerki srebrneCypryśnik błotny w odmianie 'Fastigiatum' zimą... ...oraz jesienią Rzeźba „Rytm”
Stadion – obecnie użytkowany przez klub sportowy Drukarz. Pierwsze wzmianki o stadionie Akademickiego Związku Sportowego pochodzą z 1917[31]. W 1926 po uzyskaniu dotacji od miasta w wysokości 59500 zł z funduszu dla bezrobotnych[32] rozpoczęto budowę. Stadion uruchomiono we wrześniu 1927. W jego skład wchodziły: bieżnia i skocznie lekkoatletyczne, boisko piłkarskie, 6 kortów tenisowych i pływalnia na Jeziorku Kamionkowskim. Stadion mógł pomieścić 6000 widzów, był wyposażony w krytą trybunę (1000 miejsc). Na bieżni odbył się w 1929 bieg lekkoatletyczny z udziałem Paavo Nurmiego, który nieoczekiwanie przegrał go ze Stanisławem Petkiewiczem.
Użytkownikiem stadionu był zarówno AZS, jak i poszczególne uczelnie. Odbywały się tam międzyuczelniane zawody znane jako Tydzień Sportu Akademickiego. Był również wynajmowany przez kluby sportowe takie jak Jur, Hakoah, PWATT.
Budynek mieszczący szatnie i trybuny stadionu został zniszczony podczas II wojny światowej, zachowało się jedynie boisko z bramkami[33].
Kawiarnia
Od lat 90. XX wieku w budynku dawnego szaletu funkcjonuje kawiarnia (z przerwą w latach 2020-2024)[34].
↑Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 49. ISBN 978-83-07-03239-9.
↑Marta Jankowska. Park Skaryszewski - początki modernizmu w projektowaniu parkowym. „Renowacje i zabytki”. 3(43), lipiec 2012. Warszawa: Agencja Informacyjno-Promocyjna „raport”.brak numeru strony
↑Robert Gawkowski: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 312. ISBN 978-83-235-0382-8.
↑Stefan Szczepłek. Radość na gruzach. „Skarpa Warszawska”, s. 57, listopad 2020.
.JPG)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)