|
Henryk Kopia
Henryk Jakub Kopia[1] (ur. 8 lutego 1866 w Porzeczu, zm. 22 listopada 1933 we Lwowie) – polski nauczyciel, pedagog, literat, bibliotekarz, działacz społeczny.
Życiorys
Henryk Jakub Kopia urodził się 8 lutego 1866 w Porzeczu[2][3]. Jego rodzicami byli Jakub Kopia (kasjer, prokura fabryki maszyn i wagonów w Sanoku[4], zm. 1907 w Sokalu w wieku 77 lat)[5] i Józefa z domu Machalska (zm. 1904 w Sanoku w wieku 71 lat)[6][7][8]. Poprzez matkę był spowinowacony z Mateuszem i Władysławem Beksińskimi oraz Walentym i Kazimierzem Lipińskimi.
Uczył się w C. K. Gimnazjum w Przemyślu (m.in. w 1880 ukończył V klasę[9]) oraz w C. K. Gimnazjum w Brzeżanach, gdzie zdał chlubnie egzamin dojrzałości w 1883[10][3][11]. Od 1883 do 1888 odbył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego o specjalności filologii klasycznej pod kierunkiem profesorów Ludwika Ćwiklińskiego, Antoniego Kaliny, Romana Pilata[3][12]. Od 1885 do 1889 był stypendystą Zakładu Narodowego im. Ossolińskich[3].
Podjął pracę nauczyciela od 8 maja 1889[2]. Jako nauczyciel pracował od tego czasu w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[13] oraz w lwowskich C. K. Gimnazjach nr II[3][14] i VII[3]. Egzamin zawodowy złożył 2 czerwca 1892 w zakresie filologii polskiej jako przedmiotu głównego i z filologii klasycznej jako przedmiotu pobocznego[2][12]. Reskryptem z 10 sierpnia 1892 C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia jako zastępca nauczyciela został mianowany nauczycielem rzeczywistym i przeniesiony z C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie do C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku[15][16][11]. 10 sierpnia 1893 został formalnie mianowany nauczycielem rzeczywistym[2]. W sanockim gimnazjum uczył języka polskiego, historii kraju rodzinnego oraz był zawiadowcą biblioteki nauczycielskiej i czytelni polskiej dla młodzieży[17][18].
10 sierpnia 1892 został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. II Gimnazjum we Lwowie z wykładowym językiem niemieckim[19][20][11]. Uczył tam języka polskiego, języka łacińskiego, historii kraju rodzinnego, był zawiadowcą biblioteki dla uczniów[21][22][23][24][25][26][27][28]. Pracując tam około roku szkolnego 1899/1990 uzyskał tytuł c. k. profesora[29], a w 1902 otrzymał VIII rangę służbową[30][28].
Z tej szkoły w połowie 1903 został skierowany do pracy w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[31]. 3 września 1903 został kierownikiem filii C. K. III Gimnazjum im. Franciszka Józefa[32][33]. W roku szkolnym 1905/1906 powrócił do pracy w C. K. II Gimnazjum we Lwowie, ponownie wykładając tam język polski[34]. Jako nauczyciel lwowskiego III Gimnazjum im. Franciszka Józefa, przydzielony do II Gimnazjum, reskryptem z 29 sierpnia 1906 C. K. Rady Szkolnej Krajowej został mianowany na stanowisko kierownika utworzonego w tym roku C. K. Gimnazjum w Sokalu (z polskim językiem wykładowym), a 22 września 1906 powołany przez cesarza Franciszka Józefa I na stanowisko dyrektora tegoż gimnazjum[35][36][37][38] i sprawował je w kolejnych latach[2][39][2][40]. W szkole uczył języka polskiego, języka łacińskiego, był zawiadowcą biblioteki nauczycielskiej[41][42][43]. W 1907 został wyznaczony jako reprezentant C. K. Rady Szkolnej Krajowej do Rady Szkolnej Okręgowej w Sokalu[36][44]. Podczas I wojny światowej był dyrektorem Gimnazjum w Sokalu do 15 września 1917[11]. Postanowieniem cesarza z 1 stycznia 1918 otrzymał VI klasę rangi w zawodzie[45]. Po wybuchu wojny polsko-ukraińskiej i nastaniu okupacji ukraińskiej był objęty aresztem domowym od 23 listopada do 6 grudnia 1918, zaś jego mieszkanie częściowo zajęto na kwaterę wojskową[46]. W styczniu 1919 został aresztowany i grożono mu wywiezieniem do obozu internowanych, po czym został zwolniony[46]. 15 stycznia 1919 został usunięty ze swojego mieszkania, zajętego przez komendę armii[46]. W lutym i w kwietniu 1919 dyrektor Kopia był ponownie aresztowany[46]. 17 maja 1918 wojska polskie gen. Józefa Hallera wyzwoliły Sokal[46].
Od roku szkolnego 1919/1920 w latach 20. II Rzeczypospolitej sprawował nadal posadę dyrektora przemianowanego Państwowego Gimnazjum w Sokalu, gdzie uczył języka polskiego, był zawiadowcą biblioteki nauczycielskiej, a ponadto w mieście był członkiem Rady Szkolnej Okręgowej[47], następnie zastępcą przewodniczącego RSO[48][49][3]. Zamieszkiwał w gmachu gimnazjum[50]. Przebywał na urlopie w roku szkolnym 1925/1926[51][52], 1926/1927[53], celem zorganizowania i pełnienia funkcji kierownika Państwowej Biblioteki Pedagogicznej Okręgu Szkolnego Lwowskiego we Lwowie (wówczas kierownictwo sokalskiego gimnazjum objął także pochodzący z sanockiego gimnazjum, Urban Przyprawa, który 21 listopada 1927 został mianowany na posadę dyrektora tej szkoły[54][55].
Jako pedagog był autorem publikacji na rzecz nauczania młodzieży szkolnej. Opracowania literackiego Henryka Kopii były polecane c. k. Radę Szkolną Krajową jako środki pomocnicze do nauki dla młodzieży szkolnej[56]. Tworzył różne formy literackie: libretto, przekłady, rozprawy, artykuły, sprawozdania, recenzje, relacje[3]. Współpracował z Bronisławem Gubrynowiczem[3]. Publikował w czasopismach „Szkoła”[3], „Muzeum”[3], „Dziennik Polski”[3], „Ateneum”[3], „Kwartalnik Historyczny”[3], „Pamiętnik Literacki”[57], a także serii wydawniczej „Monumenta Poloniae Historica”[3]. Słownik łacińsko-polski wydany przez Henryka Kopię i Hermana Mengego, a uzupełniony później przez Kazimierza Kumanieckiego, był wielokrotnie wznawiany, także pod koniec XX wieku i na początku XXI wieku. Pełnił funkcje kustosza od 1903 do 1906[58][59] (lub 1904-1905[60]) i skarbnika Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie[61]. Był członkiem zwyczajnym, członkiem zarządu, skarbnikiem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza we Lwowie[62][63][64]. Ponadto pełnił funkcję kierownika administracji wydawnictw w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Wyższych[3][65]. Od 1899 do 1900 był członkiem wydziału Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[66]. Działał także społecznie w Towarzystwie Szkoły Ludowej, Kole Literacko-Artystycznym i Komitecie Miejskim Opieki nad Młodzieżą[3]. Ponadto był członkiem zwyczajnym Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego[67], członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1892/1894)[68][69]. W 1924 figurował jako członek komisji rewizyjnej okręgu lwowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych[70]. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Ossolineum[71].
Zmarł nagle 22 listopada 1933[3]. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[72].
Publikacje
- Mickiewicz w Stambule, jego śmierć i pogrzeb (lata 80. XIX wieku)[3]
- Poezje Mickiewicza (1822–1829) w świetle współczesnej krytyki (lata 80. XIX wieku)[3]
- Listy Narcyzy Żmichowskiej do Tekli Dębskiej i innych osób (1890)[73][74]
- Kalendarz studencki (12 roczników z lat 1894–1906; redaktor)[3]
- Kalendarz nauczycielski (2 roczniki z lat 1904–1906; redaktor)[3]
- Kalendarzyk profesorski (roczniki 1916, 1918; redaktor)
- Przyjaciel młodzieży. Czasopismo dla starszej młodzieży (rocznik I, redaktor)
- Encyklopedia Macierzy Polskiej (2 tomy: 1905, 1906; redaktor, współautor: Ludwik Finkel)[3]
- Biblioteka dla młodzieży. Seria II. Tomik 12. Wybór nowel i opowiadań najznakomitszych współczesnych pisarzy polskich (1895, wydawca)[75]
- Preparacya do Mów olintyjskich Demostenesa (1898, współautor: Kornel Fischer)[76]
- Ballady i romanse Adama Mickiewicza (1902)
- Adam Mickiewicz: „Sonety i wiersze różne” (wybór) (1904, opracowanie)[56]
- Preparacya do Iliady Homera (Pieść I, III, IV, VI) (1904, współautor: Kornel Fischer)[56]
- Preparacya do Tytusa Liwiusza Dziejów Rzymskich (Cz. I, Księga I) (1904, współautor: Kornel Fischer)[56]
- Stanowisko prawne zastępców nauczycieli (w: „Muzeum” nr 23 /1906)[77]
- Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie (1909)
- Dodatek do Spisu nauczycieli szkół średnich w Galicyi i na Śląsku, zawierający uzupełnienia oraz zmiany dokonane w ciągu roku 1909 (1910)
- Wiosna Ludów w Jasielskiem – na podstawie rękopiśmiennych materiałów posła Franciszka Trzecieskiego I Rady Narodowej Obwodu Jasielskiego (1910)[78]
- Założenie i dotychczasowy rozwój gimnazyum w Sokalu (1914)[79]
- Słownik łacińsko-polski (według słownika Hermana Mengego i Henryka Kopii) (późniejsze oprac.: Kazimierz Feliks Kumaniecki)
- Kieszonkowy słownik języków łacińskiego i polskiego. Cz. 1: Słownik łacińsko-polski (1926, współautor: Herman Menge)
Odznaczenia
austro-węgierskie
Przypisy
- ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Heinrich Kopia”.
- ↑ a b c d e f Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Ryszard Skulski. Ś. p. Henryk Kopia. „Pamiętnik Literacki”. 30/1/4, s. 584–487, 1933.
- ↑ L. 251. „Przegląd Prawa i Administracyi-Zbiór ogłoszeń firmowych trybunałów handlowych”. Nr 11, s. 106, 1909.
- ↑ Zmarli. „Słowo Polskie”, s. 9, Nr 321 z 13 lipca 1907.
- ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 6 (poz. 159).
- ↑ Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 42 z 16 października 1904.
- ↑ Osobiste. Zmarli. „Kurjer Lwowski”. Nr 289, s. 4, 18 października 1904.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1880. Przemyśl, 1880, s. 81.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. Kr. Wyższego Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1883. Brzeżany: 1883, s. 119.
- ↑ a b c d Puszka 1999 ↓, s. 300.
- ↑ a b Puszka 1999 ↓, s. 88, 300.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1890. Lwów: 1890, s. 60.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 441, nr 32 z 6 sierpnia 1902.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 41.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893. Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 17.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893. Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 16.
- ↑ Puszka 1999 ↓, s. 88.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1893. Sanok: Fundusz Naukowy, 1893, s. 17.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1894. Sanok: Fundusz Naukowy, 1894, s. 35.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1894. Lwów: 1894, s. 21.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1895. Lwów: 1895, s. 41.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1897. Lwów: 1897, s. 43.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1898. Lwów: 1898, s. 44, 45.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1899. Lwów: 1899, s. 43.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1900. Lwów: 1900, s. 38.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1901. Lwów: 1901, s. 24.
- ↑ a b Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1902. Lwów: 1902, s. 36.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1900. Lwów: 1900, s. 37, 38.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 358, nr 25 z 16 lipca 1902.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 402, nr 23 z 15 lipca 1903.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1903. Lwów: 1903, s. 46, 48.
- ↑ Kazimierz Sochaniewicz: Krótki rys dziejów Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego ze szczególnem uwzględnieniem lat 1918–1928. W: Sprawozdanie Dyrekcji Państw. Gimnazjum III. im. Króla Stefana Batorego we Lwowie za rok szk. 1927/28. Z uwzględnieniem Dziesięciolecia 1918-1928. Lwów: 1928, s. 5.
- ↑ Jahresbericht des K. K. Zweiten Ober-Gymnasiums in Lemberg fur das Schuljahr 1906. Lwów: 1906, s. 34, 35.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1907. Lwów: 1907, s. 58.
- ↑ a b Henryk Kopia: I. Kronika zakładu. W: I. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sokalu za rok szkolny 1906/7. Sokal: 1907, s. 4, 5, 8.
- ↑ Henryk Kopia: Założenie i dotychczasowy rozwój gimnazyum w Sokalu. W: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sokalu za rok szkolny 1913/14. Sokal: 1914, s. 3-17.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 402, nr 21 z 3 października 1906.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 53 z 5 marca 1908.
- ↑ a b c Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1021.
- ↑ I. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sokalu za rok szkolny 1906/7. Sokal: Księgarnia J. Holzera, 1907, s. 8.
- ↑ II. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sokalu za rok szkolny 1907/8. Sokal: Księgarnia J. Holzera, 1908, s. 3.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1922/23. Sokal: 1923, s. 3.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 82, nr 5 z 1 marca 1907.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 40, nr 2 z 20 lutego 1918.
- ↑ a b c d e Henryk Kopia: Dodatek. Rok 1918/19. W: Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1920/21. Sokal: 1921, s. 19-20.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1920/21. Sokal: 1921, s. 3, 21.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1921/22. Sokal: 1922, s. 3.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1922/23. Sokal: 1923, s. 3.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1921/22. Sokal: 1922, s. 5.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1925/1926. Sokal: 1926, s. 3.
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 156.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1926/27. Sokal: 1927, s. 3.
- ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 4, s. 152, 25 kwietnia 1928.
- ↑ Według Ryszarda Skulskiego Henryk Kopia pozostawał dyrektorem gimnazjum w Sokalu do 1933 roku. Por. Ryszard Skulski. Ś. p. Henryk Kopia. „Pamiętnik Literacki”. Nr 30/1/4, s. 584–487, 1933.
- ↑ a b c d Z c. k. Krajowej Rady Szkolnej. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 129 z 8 czerwca 1904.
- ↑ Henryk Kopia. „Cienie (kilka oderwanych kart z mojego życia)”. Zofia Romanowiczówna, Lwów 1930 (recenzja). „Pamiętnik Literacki”. 27/1/4, s. 718–719, 1930.
- ↑ XXIX. Sprawozdanie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie za czas od 1 kwietnia 1912 do 31 marca 1913. 1913, s. 110.
- ↑ Dziesięciolecie Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie 1903-1913. Lwów: 1913, s. 57.
- ↑ Puszka 1999 ↓, s. 236.
- ↑ Wiadomości bieżące. „Słowo Polskie”. Nr 161, s. 6, 12 kwietnia 1906.
- ↑ Wiadomości bieżące. „Słowo Polskie”, s. 3, nr 196 z 5 maja 1906.
- ↑ Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza we Lwowie za lata 1911–1913. Lwów: 1914, s. 14.
- ↑ Puszka 1999 ↓, s. 220.
- ↑ Do P. T. członków Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. „Pamiętnik Literacki”. 1, s. 184, 1931.
- ↑ Puszka 1999 ↓, s. 233.
- ↑ Sprawozdanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego z siódmego roku jej istnienia, tj. 1892. 1893, s. 12.
- ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 142, 144. ISBN 978-83-939031-1-5.
- ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-15].
- ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 441.
- ↑ Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 80 z 6 kwietnia 1935.
- ↑ Aleksander Medyński: Ilustrowany przewodnik po cmentarzu Łyczakowskim. lwow.home.pl. [dostęp 2016-05-14].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1890. Lwów: 1890, s. 1-10.
- ↑ HenrykH. Kopia HenrykH., Listy Narcyzy Żmichowskiej do Tekli Dębskiej i innych osób [online], polona.pl [dostęp 2018-09-15] .
- ↑ Notatki literacko-artystyczne. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 91 z 21 kwietnia 1895.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1899. Lwów: Fundusz Naukowy, 1899, s. 53.
- ↑ Puszka 1999 ↓, s. 127.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. IV. Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1910. Lwów: 1910, s. 3-68.
- ↑ Henryk Kopia: Założenie i dotychczasowy rozwój gimnazyum w Sokalu. W: Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sokalu za rok szkolny 1913/14. Sokal: 1914, s. 3-17.
Bibliografia
Linki zewnętrzne
|
|
_(cropped).jpg)
a.jpg){kind=small}
