|
Grzegorz V (patriarcha Konstantynopola)
Grzegorz V (ur. 1746 w Dimitsanie, zm. 10 kwietnia?/22 kwietnia 1821 w Konstantynopolu) – patriarcha Konstantynopola w latach 1797–1798, 1806–1808, 1818–1821, święty Kościoła prawosławnego.
Życiorys
Pochodził z ubogiej rodziny z Dimitsany. Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował edukację w Atenach i Smyrnie (dzis. Izmir). Następnie został mnichem w klasztorze Strophades, przyjmując imię Grzegorz. Ukończył na Patmos studia w zakresie filozofii i teologii. Metropolita Smyrny Prokop wyświęcił go na diakona, następnie na kapłana. W 1785, po wyborze Prokopa na patriarchę Konstantynopola, Grzegorz objął po nim katedrę smyrneńską. Jako biskup dokonał przekładu pism Jana Chryzostoma na współczesny język grecki[1].
W 1797 został patriarchą Konstantynopola, jednak już po roku został złożony z urzędu. Kolejne siedem lat przeżył w klasztorze Iwiron we wspólnocie góry Athos. W 1806 po raz drugi objął urząd patriarchy. W 1810, wobec zmiany polityki tureckiej, został po raz drugi pozbawiony urzędu i zmuszony do wyjazdu na Athos. Po raz trzeci został wybrany na patriarchę Konstantynopola w 1818 i w 1819 wrócił do Konstantynopola. Zdaniem R. Clogga dwukrotne usuwanie Grzegorza V z urzędu patriarchy, a następnie odzyskiwanie przezeń godności patriarchy było efektem „korupcji i koteryjności” cechującej hierarchię Patriarchatu Konstantynopola pod panowaniem tureckim[2]. Patriarcha Grzegorz był przeciwnikiem idei oświeceniowych. Twierdził, że zdobywanie przez Greków wiedzy z zakresu nauk matematycznych i przyrodniczych nie przyniesie im żadnego pożytku, jeśli równocześnie odstąpią oni od prawosławnej etyki i kultu. Wzywał wiernych do lojalności wobec władz tureckich[1]. W 1819 wydał encyklikę Oświecenie jako przykład antyreligii, w której skrytykował współczesną mu młodzież jako ulegającą, pod wpływem oświeceniowych idei, moralnemu upadkowi. Podkreślił również, że osoby kształcące młodych Greków w dziedzinie najnowszych odkryć naukowych są „ignorantami religijnymi, niegodnymi swoich wielkich przodków”[3].
Po wybuchu wojny o niepodległość Grecji na żądanie władz tureckich potępił greckie powstanie, razem z całym Świętym Synodem. Wystąpienie zbrojne określił jako bunt nie tylko przeciwko sułtanowi, ale i przeciw woli Bożej[2]. Mimo tego 10 kwietnia 1821, w dzień prawosławnej Paschy, został aresztowany, a następnie powieszony na bramie własnej siedziby patriarszej. Jego ciało wisiało tam przez trzy dni, po czym zostało wydane tłumowi Żydów (tureckie władze celowo pragnęły w ten sposób podsycić antagonizm chrześcijańsko-żydowski[4]), który dokonał jego profanacji, a następnie wrzucił szczątki do morza. Zwłoki patriarchy wydobyli z morza Grecy z załogi rosyjskiego statku[2]. Przez kolejne pięćdziesiąt lat były one wystawione dla kultu (traktowane jak relikwie mimo braku formalnej kanonizacji) w greckiej cerkwi w Odessie[5]. Następnie ciało Grzegorza V przewieziono do Grecji[2].
W 1921 Grzegorz V został ogłoszony świętym[2]. Tytułowany „narodowym męczennikiem”[1]. W Atenach znajduje się jego pomnik[6].
Galeria
-
Drzwi, na których powieszono patriarchę Grzegorza V
-
Egzekucja patriarchy Grzegorza V
-
Grobowiec patriarchy Grzegorza V w Atenach
-
Wrzucenie do zatoki zwłok Grzegorza V
-
Dawny sarkofag Grzegorza V oraz jego ikona w cerkwi Św. Trójcy w Odessie
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c RichardR. Clogg RichardR., Historia Grecji nowożytnej, WłodzimierzW. Gałąska (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 2006, s. 293, ISBN 83-05-13465-2, OCLC 749136489 .
- ↑ a b c d e RichardR. Clogg RichardR., Historia Grecji nowożytnej, WłodzimierzW. Gałąska (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 2006, s. 50–51, ISBN 83-05-13465-2, OCLC 749136489 .
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 442. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 450. ISBN 83-08-03819-0.
- ↑ Свято-Троицкий собор. [dostęp 2014-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-13)].
- ↑ Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 492. ISBN 83-08-03819-0.
Bibliografia
| Do 1204 |
|
|---|
W Nicei
1204–1261 |
|
|---|
| 1261–1453 |
|
|---|
| Po 1453 |
- Gennadiusz II Scholar (1453–1456, 1458, 1462–1463, 1464)
- Izydor II Ksantopulos (1456–1457)
- Sofroniusz I Syropulos (1463–1464)
- Joazaf (1464, 1464–1466)
- Marek II Ksylokarawes (1466)
- Symeon I z Trapezuntu (1466, 1471–1474, 1481–1486)
- Dionizy I (1466–1471, 1489–1491)
- Rafał I (1475–1476)
- Maksym III Manasses (1476–1481)
- Nefon II (1486–1488, 1497–1498, 1502)
- Maksym IV (1491–1497)
- Joachim I (1498–1502, 1504)
- Pachomiusz I (1503–1504, 1504–1513)
- Teolept I (1513–1522)
- Jeremiasz I (1522–1546)
- Joannik I (1524–1525)
- Dionizy II (1546–1555)
- Joazaf II (1555–1556)
- Metrofan III (1565–1572, 1579–1580)
- Jeremiasz II Tranos (1572–1579, 1580–1584, 1587–1595)
- Pachomiusz II (1584–1585)
- Teolept II (1585–1586)
- Mateusz II (1596, 1598–1602, 1603)
- Gabriel I (1596)
- Teofan I Karikes (1596–1597)
- Melecjusz I Pegas (1597–1598, 1601)
- Neofit II (1602–1603, 1607–1612)
- Rafał II (1603–1607)
- Tymoteusz II (1612–1620)
- Cyryl I Lukaris (1612, 1620–1623, 1623–1635, 1637–1638)
- Grzegorz IV z Amasei (1623)
- Antym II (1623)
- Cyryl II Kontares (1633, 1635–1636, 1638–1639)
- Atanazy III Patelaros (1634)
- Neofit III Nicejski (1636–1637)
- Parteniusz I (1639–1644)
- Parteniusz II (1644–1646, 1648–1651)
- Joannik II (1646–1648, 1651–1656)
- Cyryl III (1652, 1654)
- Paisjusz I (1652–1655)
- Parteniusz III (1656–1657)
- Gabriel II (1657)
- Parteniusz IV (1657–1662, 1665–1667, 1671, 1675–1676, 1684–1685)
- Dionizy III (1662–1665)
- Klemens (1667)
- Metody III (1668–1671)
- Dionizy IV Muzułmanin (1671–1673, 1676–1679, 1682–1684, 1686–1687, 1693–1694)
- Gerazym II (1673–1674)
- Atanazy IV (1679)
- Jakub (1679–1682, 1685–1688)
- Kallinik II (1688, 1689–1693, 1694–1702)
- Neofit IV (1688)
- Gabriel III (1702–1707)
- Neofit V (1707)
- Cyprian I (1707–1709, 1713–1714)
- Atanazy V (1709–1711)
- Cyryl IV (1711–1713)
- Kosma III (1714–1716)
- Jeremiasz III (1716–1726, 1732–1733)
- Paisjusz II (1726–1732, 1740–1743, 1744–1748)
- Serafim I (1733–1734)
- Neofit VI (1734–1740, 1743–1744)
- Cyryl V (1748–1751, 1752–1757)
- Kallinik III (1757)
- Serafim II (1757–1761)
- Joannik III (1761–1763)
- Samuel I Chaceres (1763–1768, 1773–1774)
- Melecjusz II (1768–1769)
- Teodozjusz I (1769–1773)
- Sofroniusz II (1774–1780)
- Gabriel IV (1780–1785)
- Prokopiusz I (1785–1789)
- Neofit VII (1789–1794, 1798–1801)
- Gerazym III (1794–1797)
- Grzegorz V (1797–1798, 1806–1808, 1818–1821)
- Kallinik IV (1801–1806, 1808–1809)
- Jeremiasz IV (1809–1813)
- Cyryl VI (1813–1818)
- Eugeniusz II (1821–1822)
- Antym III (1822–1824)
- Chryzant I (1824–1826)
- Agatangel (1826–1830)
- Konstancjusz I (1830–1834)
- Konstancjusz II (1834–1835)
- Grzegorz VI (1835–1840, 1867–1871)
- Antym IV (1840–1841, 1848–1852)
- Antym V (1841–1842)
- German IV (1842–1845, 1852–1853)
- Melecjusz III (1845)
- Antym VI (1845–1848, 1853–1855, 1871–1873)
- Cyryl VII (1855–1860)
- Joachim II (1860–1863, 1873–1878)
- Sofroniusz III (1863–1866)
- Joachim III (1878–1884, 1901–1912)
- Joachim IV (1884–1886)
- Dionizy V (1887–1891)
- Neofit VIII (1891–1894)
- Antym VII (1895–1897)
- Konstantyn V (1897–1901)
- German V (1913–1918)
- Melecjusz IV Metaksakis (1921–1923)
- Grzegorz VII (1923–1924)
- Konstantyn VI (1924–1925)
- Bazyli III (1925–1929)
- Focjusz II (1929–1935)
- Beniamin (1936–1946)
- Maksym V (1946–1948)
- Atenagoras I (1948–1972)
- Dymitr I (1972–1991)
- Bartłomiej I (od 1991)
|
|---|
|
|
