PROFILPELAJAR.COM

Eparchia zahumsko-hercegowińska i nadmorska
Епархија захумско-херцеговачка и приморска
	; Sobór Przemienienia Pańskiego w Trebinju
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Siedziba	Trebinje
Data powołania	1219
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Serbski Kościół Prawosławny
Sobór	Przemienienia Pańskiego w Trebinju
Biskup diecezjalny	Dymitr (Radżenowić)
Biskup senior	biskup zahumsko-hercegowiński i nadmorski Atanazy (Jevtić)
	Dane statystyczne
Liczba wiernych	100 tys.
Liczba kapłanów; • w tym diecezjalnych; • w tym zakonnych	31; 24; 7
Liczba osób zakonnych	21
Liczba parafii	34
Liczba klasztorów	7
	Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Trebinje
	42°43′04″N 18°17′34″E/42,717778 18,292778
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ten artykuł należy dopracować:

Konieczna aktualizacja, od 2011 roku siedziba główna znowu jest w Mostarze!.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Eparchia zahumsko-hercegowińska i nadmorska – jedna z eparchii Serbskiego Kościoła Prawosławnego, na terenie zachodniej Bośni i Hercegowiny i południowo-wschodniej Chorwacji. Tradycyjną siedzibą eparchii był Mostar. Rezydencja biskupia i sobór katedralny w tym mieście zostały zniszczone w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie. Od tego czasu siedzibą biskupów jest monaster Tvrdoš w pobliżu Trebinje.

Historia

Chrześcijaństwo na terenie eparchii głosili w I wieku św. Paweł i jego uczeń Tytus. Szerzej zakrojona chrystianizacja miejscowej ludności miała miejsce między VII a IX wiekiem, brali w niej udział uczniowie i kontynuatorzy dzieła Cyryla i Metodego – Apostołowie Bułgarii. Samodzielne biskupstwo obejmujące terytorium Ziemi Humskiej (Zahumlja) zostało utworzone przez św. Sawę w 1219, po uzyskaniu autokefalii przez Arcybiskupstwo Serbskie. Początkowo nosiło nazwę eparchii humskiej, w kolejnych latach jest określane w źródłach także jako biskupstwo zahumskie, hercegowińskie, trebińskie oraz hercegowińsko-zahumskie^[1].

W Bośni Tvrtka I dawna eparchia humska stała się administraturą obejmującą całe terytorium państwa bośniackiego, zaś siedzibą biskupa był monaster Mileševa. Po zajęciu Hercegowiny przez Turków biskupi przenieśli się do monasteru Tvrdoš^[1]. W tym też okresie (nie ustalono dokładnej daty) doszło do podziału administratury na milešewską (petrowską, podhercegowacką) oraz trebińską, który utrzymał się do traktatu belgradzkiego w 1739^[1]. W XVIII w., po zniszczeniu monasteru Tvrdoš, nową rezydencją biskupią został monaster Duži. W 1766, kiedy Patriarchat Serbski z siedzibą w Peći został zlikwidowany przez władze tureckie, eparchię zahumsko-hercegowińską włączono w struktury Patriarchatu Konstantynopolitańskiego i do 1888 kolejnymi ordynariuszami eparchii byli Grecy. Również w 1766 siedzibą metropolitów zahumsko-hercegowińskich stał się Mostar^[1].

W 1920, po powstaniu Królestwa SHS, z czym wiązało się zjednoczenie w jednym Serbskim Kościele Prawosławnym wszystkich serbskich administratur prawosławnych dotąd pozostających w różnych jurysdykcjach, eparchia zahumsko-hercegowińska znalazła się w jurysdykcji Patriarchatu Serbskiego i otrzymała honorowe trzecie miejsce wśród jego eparchii^[1].

W czasie II wojny światowej terytorium eparchii znalazło się w granicach marionetkowego Niezależnego Państwa Chorwackiego, prowadzącego agresywną politykę antyserbską i antyprawosławną. Zniszczonych lub uszkodzonych zostało wówczas 19 cerkwi w eparchii, jak również 12 bibliotek i 21 archiwów cerkiewnych. Jeszcze większe straty administratura poniosła podczas wojny w Bośni i Hercegowinie, podczas której zburzonych zostało 36 świątyń, kolejnych 28 – poważnie uszkodzonych. Wśród zburzonych budowli sakralnych był katedralny sobór Trójcy Świętej w Mostarze razem z rezydencją biskupią^[1].

XXI w.

Obecnie (XXI w.) eparchia zahumsko-hercegowińska prowadzi 34 parafie, do których należy ok. 100 tys. wiernych. Największym skupiskiem ludności prawosławnej jest region Trebinje, w którym zamieszkuje ponad 1/3 wszystkich wiernych administratury^[1]. W strukturach eparchii działają następujące klasztory: