|
Egipskie hieroglify dwuliterowe
Egipskie hieroglify dwuliterowe – pojedyncze hieroglify reprezentujące swoją wartością fonetyczną pary spółgłosek (dwie spółgłoski). Jest to największa grupa fonemów wśród najczęściej używanych hieroglifów. Ich łączna suma nie przekracza 100 hieroglifów.
Należy zauważyć, że znaki hieroglificzne dwuliterowe (podobnie jak trzyliterowe) występują w tekstach zazwyczaj w otoczeniu innych hieroglifów jednoliterowych, które oddają część – a czasem nawet całość – wartości fonetycznej znaku dwuspółgłoskowego. Zjawisko to nazywane jest uzupełnieniem fonetycznym. Zazwyczaj, do danego znaku hieroglificznego dwuliterowego dodawany jest tylko jeden hieroglif jednoliterowy. Ten dodawany „jednoliterowiec” odpowiada swą wartością ostatniej spółgłosce uzupełnianego fonemu (powtórzenie)[1].
Przykład uzupełnienia fonetycznego
Zapis czasownika pozostawać/trwać (translit.: mn) wygląda tak:
Otóż:
| Zawsze tak
|
mn
|
=
|
mn
|
+
|
n
|
hieroglif mn to znak dwuspółgłoskowy (dwuliterowy) + powtórzenie ostatniej spółgłoski n (znak jednoliterowy)
|
| Nigdy nie
|
mn
|
=
|
m
|
+
|
n
|
m (znak jednoliterowy) + n (znak jednoliterowy)
|
UWAGA:
Często się zdarza, że niektóre hieroglify nie posiadają wartości fonetycznych (zwłaszcza te z grupy "określników i ideogramów") - w transliteracji lub zapisach fonetycznych takie wartości im się przypisuje. W poniższych tabelach "przypisane" wartości fonetyczne opisane są w nawiasach klamrowych: { }.
Tabela hieroglifów dwuliterowych
Tabela hieroglifów dwuliterowych w kolejności abdżadowej
|
|
| A (duże)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
A
|
3
|
ee lub e
|
|
|
|
G2
lub
AA
|
33
|
ee
|
dwa egipskie sępy
lub
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(egipski sęp + egipski sęp)
|
fon.: 33, np. (war. ) - m33 - patrzeć (widzieć)
|
|
|
T12
lub
Ai
lub
Ar
lub
rwd
lub
rwD
|
3i
lub
3r
lub
rwd
lub
rwḏ
|
ei
lub
er
lub
rud (rłd)
lub
rudż (rłdż)
|
cięciwa
|
1. fon. det.: 3i lub 3r, np.:
a) - m3ir - nędzny (nieszczęśliwy)
b) - d3i(r) lub skr. - d3r - pokonać (pobić)
2. fon. lub fon. det.: rwd lub rwḏ, np. - rwdt lub - rwḏt - piaskowiec
3. ideo. lub det.: struna, cięciwa, np. - rwd lub (skr. ) - rwḏ - struna, cięciwa
|
|
|
F40
lub
Aw
|
3w
lub
fw
|
eu (eł)
lub
fu (fł)
|
kręgosłup z wystającym z niego rdzeniem kręgowym po obu stronach
|
1. fon. det.: 3w, np. - 3wt - dary
2. (sporadycznie) fon.: fw, np. - ḥfw - wąż
3. ideo.: rozciągać (wydłużać), np. - 3w - rozciągać
|
|
|
E26
|
3b
lub
3bw(?)
|
eb
lub
ebu (ebł)(?)
|
słoń
|
1. półfon.: 3b lub 3bw(?), np. - 3bw - Elefantyna
2. det.: słoń, np. - 3bw - słoń
|
|
|
U23
lub
Ab
|
3b
lub
mr
|
eb
lub
mr
|
dłuto (?)
|
1. fon.: 3b:
a) - 3bw - Elefantyna
b) - 3bḏw - Abydos
c) - 3bw - słoń, kość słoniowa
2. fon.: mr, np. - mr - piramida
|
|
|
R15
lub
iAb
|
3b
lub
{ i3b }
|
eb
lub
{ ieb }
|
włócznia przystrojona jak sztandar
|
1. (od okresu Nowego Państwa) fon.: 3b, np. - 3bḏw - Abydos
* ten hieroglif () "uzyskał" wartość fonetyczną z powodu pomieszania z hieroglifem
2. ideo.: lewa ręka lub strona, wschód i słowa pochodne, np. (war. ) - i3bt - wschód
* do tego należy zaliczyć także: - i3by - lub war. (war. ) - i3bi - lewa ręka
|
|
|
W7
|
3b
lub
m3ṯ
|
eb
lub
mecz (metcz)
|
granitowa misa
|
1. fon. det.: 3b, np. (war. ) - 3bt - rodzina
2. fon. det.: m3ṯ, np. - m3ṯ - ogłaszać (głosić)
3. det.: czerwony granit, np.:
a) - m3t - lub war. - m3ṯ - czerwony granit
b) (war. ) - 3bw - Elefantyna (ponieważ, na tej wyspie znajdował się kamieniołom, gdzie wydobywano czerwony granit)
|
|
|
W8
|
zniekształcona granitowa misa
|
|
|
G25
lub
Ax
|
3ḫ
|
ech
|
Ibis czubaty
|
1. półfon.: 3ḫ, np. - 3ḫ - być chwalebnym (być sławnym), dobroczynny
2. półideo. lub ideo.: duch lub duch (natury), np. (war. ) - 3ḫ - duch
|
|
|
M15
|
3ḫ
lub
w3ḫ
|
ech
lub
uech (łech)
|
kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu
|
1. fon.: 3ḫ, np.:
a) - 3ḫ - pasek papirusu (dokładniej: cienki pasek wycięty z łodygi papirusu, służący do sklejania w arkusz papirusu)
b) (war. - 3ḫ-bit - Chemmis[a] (miejsce w Delcie)
2. fon. det.: w3ḫ, np. - w3ḫ lub w3ḫy - Przedsionek [Pory] Wylewu (nazwa budynku)
3. det.: pipirus lub tereny podmokłe, np.:
a) - ḏyt - bagno papirusowe
b) - wdḥ - bagna (bagna Delty)
4. det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:
a) (idiom) - T3-mḥw - Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b) - mḥ-s - Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)
5. zobacz też: kępa papirusu (ḥ)
|
|
|
Q1
lub
st
|
3s
lub
ws
lub
st
lub
ḥtm
|
3s
lub
ws
lub
st
lub
htm
|
siedzenie
|
1. fon.: 3s, np. (war. ) - 3st - Izyda
2. fon.: ws, np. - Wsir - Ozyrys
3. fon.: st, np. - m3st - kolano
4. fon.: ḥtm, np. (war. ) - ḥtm - zginąć (przepaść)
5. ideo.: siedzenie, miejsce, np. (war. ) - st - siedzenie, miejsce
|
![]()
(Średnie Państwo)
|
F51C[b]
|
3s
lub
ws
|
es
lub
us (łs)
|
kawałek mięsa
(kawałek ciała)
|
1. ten hieroglif (![]() ), był odwróconą formą hieroglifu - - i tylko ten "odwócony" wariant posiadał swoją wartość fonetyczną
2. w okresie Średniego Państwa, ten hieroglif (![]() ) – prawdopodobnie – był używany w Tekstach Sarkofagów jako celowe "okaleczenie", aby konkretny zapis nie posiadał w sobie lub miał ograniczoną "boską moc sprawczą" - dlatego należy go traktować raczej z dużą dozą ostrośności jako osobny hieroglif
3. w okresie Nowego Państwa ten "odwrócony" hieroglif (![]() ) uległ zamianie w określnik dla bogiń i bóstw płci żeńskiej – – jajko
4. fon.: 3s, np.  - 3st - Izyda
5. fon.: ws, np.  - Wsir - Ozyrys
6. det.: kończyna, ciało
7. det.: części ciała
8. det.: mięso
9. det.: członki (ciała), ciało
10. det: pochwa
11. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - kawałek mięsa (kawałek ciała) (det.)
12. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - jajko (det.)
|
|
|
F3
|
3t
|
et
|
głowa hipopotama
|
1. w okresie późniejszym, ten hieroglif () został zastąpiony przez inny hieroglif -
2. fon.: 3t, np. (war. ) - 3t - chwila (moment), atak (napaść, natarcie)
3. półideo.: siła uderzeniowa, np. - 3t - siła uderzeniowa
3. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - głowa leoparda (det.)
|
|
|
|
|
| i
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
i
|
i
|
i
|
|
|
|
E9
|
i
lub
iw
|
i
lub
iu (ił)
|
nowonarodzone cielę
lub
bawolec
|
1. (w zgrupowaniu) oba hieroglify czytane są jako fon.: i
2. fon.: iw, np. - iwc - (o)dziedziczyć
|
|
|
M18
lub
ii
|
ii
|
ii
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(kwitnąca trzcina + kroczące nogi)
|
fon.: ii, np. - ii - przychodzić i słowa pochodne
|
|
|
N18
lub
iw
|
{ iw }
|
{ iu (ił) }
|
piaszczysta połać ziemi
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - język z ziemi (det.)
|
|
|
E8
|
ib
|
ib
|
dziecko
jako cielę, koźlę, itp.
|
1. w okresie Nowego Państwa pojawiła się nowa forma tego hieroglif (), jako dziecko skaczące -  - wcześniej ta forma nie występowała
2. fon.: ib, np. - ibw - uciekinier
3. det.: małe bydło (dzieci zwierząt), np. - cwt - trzódka, kózki
|
(Nowe państwo)
|
E8A
|
dziecko skaczące
jako cielę, koźlę, itp.
|
|
|
F13
lub
wp
|
ip
lub
wp
|
ip
lub
up (łp)
|
rogi wołu
|
1. (tylko w dwóch przypadkach) fon.: ip:
a) - ipt - posłannictwo, misja oraz słowa pochodne
b) (war. ) - ipwty - posłaniec
2. fon.: wp, np. (war. ) - wpi - dzielić (podzielić)
3. ideo.: brew, początek, góra (wierzch czoła), np. - wpt - brew, początek, góra
|
|
|
M1
lub
iAm
|
im
lub
i3m
lub
im3
|
im
lub
iem
lub
ime
|
drzewo
|
1. fon.: im lub i3m, np. - i3mt - urokliwy, smaczny - w takim zestawieniu najlepsza transliteracja fon to i3m
2. det.: sykomora, drzewo:
a) np. - nht - drzewo (l. p.)
b) np. - nhwt - drzewa (l. mn.) - w liczbie mnogiej ten hieroglif często występuje w formie potrójnej -
3. ten hieroglif () użyty jako określnik może oznaczać coś zupełnie innego niż określnik drzewo - może oznaczać det.: fortunny, szczęśliwy (przymiotnik), np. - mcr - fortunny, szczęśliwy
|
|
|
Z11
|
im(?)
lub
wn
lub
imi
|
im(?)
lub
wn
lub
imi
|
dwie deski skrzyżowane i połączone
|
1. fon.: im(?), np. - im(?) lub wn - jeść
2. fon.: wn, np. (war. (Stare Państwo) lub lub ) - wnm - jeść
3. fon.: imi, np. (war. ) - imi - nie być
4. (osoba) ideo.: być tym, który jest w... (osoba w centrum zainteresowania)
5. zobacz też: kwiatek (?) (wn)
6. zobacz też: zając pustynny (wn)
|
|
|
A27
|
in
|
in
|
człowiek spieszący się z uniesionym jednym ramieniem
|
1. (przyimek) fon.: in, np. - in - przez, w, za, po, do, przy, itp.
2. (prawdopodobnie) det.: wysłannik, osoba przynosząca wieści, np. (war. (?)) - inw - posłańcy (l. mn.)
|
|
|
W24
lub
nw
|
in
lub
nw
lub
ḳd
|
in
lub
nu (nł)
lub
qd (kd)
|
garnek (naczynie)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (Średnie Państwo - sporadycznie + hieratyka) ten hieroglif () był traktowany jako forma alternatywna i zastępował podobne hieroglify - lub
3. fon.: in, np. (war. ) - ink - ja (1-sza osoba l.p.)
4. fon.: nw, np. - Imnw - Teby (Heliopolis)
* ostatecznie, fon.: nw - był też pisany jako , np. - mnw - pomnik
5. (Średnie Państwo) fon.: ḳd - ponieważ ten hieroglif () zastąpił w wielu słowach o rdzeniu ḳdi hieroglif - : np. (Stare Państwo - war. ) - ḳd - budować
6. ten hieroglif często używany jest jako uzupełnienie fonetyczne w dopełnieniu l. mn., z zachowaniem rodzaju gramatycznego:
a) (l. p., r. m.) - sn - brat
b) (l. mn., r. m.) - snw - bracia (tutaj dopełnienie fonetyczne jest pomiędzy spółgłoskami n oraz w)
c) (l. p., r. ż.) - sn .t - siostra
d) (l. mn., r. ż.) - snw .t - siostry
7. dodatkowy łącznik w zdaniu lub uzupełnienie fonetyczne w formie określnika: - nw lub nyw - od... (coś od czegoś, kogoś), np. - m-ẖnw - w (dosł.: w środku, od środka) - lub (idiom) - m-ẖnw lub mw ẖrnw - pod pokrywką (?)
8. (Średnie Państwo - z nieznanych powodów) ten hieroglif (), ale bez wartości fonetycznej towarzyszy hieroglifowi - :
a) - nḏ - chronić (ochraniać)
b) - nḏ - pytać, prosić
9. na początku słowa: - Nwt - Nut (dosł.: moc, bogini nieba)
10. na końcu słowa: - Nḫbt - Nechbet
11. zobacz też: - (hieroglif nieokreślony) (nḏ)
12. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - rozmiarowy słój na olej, bez zawiązanych końców (b3s)
13. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - słój z uchwytami (det.)
|
|
|
W25
lub
ini
|
in
lub
ini
|
in
lub
ini
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(garnek + kroczące nogi)
|
1. fon. lub fon. det.: in lub ini, np.:
a) - Inmwtf - Inmutef (?- bliżej nieokreślony bóg, którego funkcje są niepoznane - być może chodzi o Imhotepa)
b) (war. lub ) - przynieść (przenieść), sprowadzić
2. ideo. w słowach o rdzeniu in i oznaczających wszystko związane z czymś przyniesionym: ofiary (dary), produkty (towary), coś dającego się zważyć, zmierzyć i przenieść oraz słowa pochodne, np.:
a) (war. ) - inw - danina, dary
b) - in wḏ3t - błysk w oku Re (dosł.: przynieść światło do oka boga Re)
|
|
|
K1
lub
in
|
in
|
in
|
ryba
(Tilapia)
|
1. fon.: in, np. - int - dolina
2. det.: ryba (Tilapia) lub paleta do kosmetyków (w kształcie ryby), np. - in - Tilapia
|
|
|
D4
lub
ir
|
ir
|
ir
|
oko
|
1. fon.: ir, np. - irt - oko
2. ideo.: oko
3. det. widzieć, patrzeć, zobaczyć, itp., np. - šp - ślepy
|
|
|
T24
lub
iH
|
iḥ
lub
cḥ
|
ih
lub
eh
|
sieć rybacka
|
1. fon.: iḥ lub cḥ, np.:
a) - cḥ - pole, gospodarstwo rolne
b) - iḥwty lub cḥwty - najemny pracownik rolny
2. det.: sieć, np. - cḥ, war. - iḥ - sieć (na zwierzęta)
|
|
|
M40
lub
iz
|
is
lub
iz
|
is
lub
iz
|
wiązka trzcin związana
|
fon.: is lub iz, np. - isi - rozjaśniać
|
|
|
M2
lub
Hn
|
is
lub
iz
lub
ḥn
|
is
lub
iz
lub
hn
|
zioło
|
1. ten hieroglif () używany był zamiennie z hieroglifem - - jako det.: mężczyzna, np. - s mężczyzna
2. fon. det.: is lub iz, np. - isy lub war. - iz - grobowiec, komora
3. fon.: ḥn, np. - ḥnw - naczynie
4. det.: roślina, kwiat, np. - i3rw - trzcina(ny) (l. mn.)
|
|
|
A19
|
ik
|
ik
|
człowiek pochylony i opierający się o kij
|
1. (Stare Państwo - XII Dynastia) ten hieroglif () był utożsamiany i zamiennie używany z hieroglifem -
2. fon. lub fon. det.: ik, np. (war. ) - iky - górnik, kamieniarz
3. ideo lub det.: stary, np. (war. ) - i3w lub - tni - stary
4. ideo lub det.: wielki (ogromny), szef, np. (war. , war. ) - wr - wielki, szef
5. det.: podpierać się (wspierać się), np. - tw3 - podpierać się
6. det.: podpierać się (opierać się o coś), np. - rhn - opierać się o coś
|
|
|
I3
lub
mzH
|
it
lub
{ msḥ (mzḥ) }
|
it
lub
{ msh (mzh) }
|
krokodyl
|
1. (z nieznanych powodów) fon.: it, np. - it - niezależny (suweren)
2. ideo. i det.: krokodyl, np. - msḥ (mzḥ) lub - ḫnty - krokodyl
3. det.: chciwość (zachłanność), np. - skn - pożądać
4. det.: agresja, np. - 3d - agresywny, zły (gniewny)
|
|
|
U10
lub
it
|
{ it }
|
{ it }
|
miarka do zboża z wysypującym się ziarnem poniżej ziaren
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - miarka do zboża z wysypującym się ziarnem poniżej ziaren (det.)
|
|
|
|
|
| a (małe)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
a
|
c lub `
|
e
|
|
|
|
O29
lub
aA
|
c3
|
ee
|
kolumna drewniana
|
1. fon.: c3, np. - c3 - wielkość, ogrom
2. ideo. i przedrostek: wielki i słów pochodnych, np.: - pr c3 - Faraon (dosł.: Wielki Dom - takim przydomkiem określano faraonów i od tego określenia pochodzi jego grecka nazwa)
|
|
|
O29V
|
|
|
O31
|
c3
|
ee
|
drzwi
(przekrój, rzut z góry)
|
1. fon.: c3, np. - c3mt - Azjatka (kobieta)
2. ideo. lub det.: drzwi, np. (war. ) - c3 - drzwi
3. det.: otwierać, np. - wn lub - sn - otwarte (drzwi)
|
|
|
S25
|
cw
|
eu (eł)
|
część ubioru
(część garderoby)
|
(?) fon.: cw, np. (war. , , skr. ) - cw - dragoman (tłumacz i przewodnik w krajach arabskich)
|
|
|
W10
lub
iab
|
cb
lub
icb
lub
wsḫ
lub
sḫw
lub
ḥnt
|
eb
lub
ieb
lub
usch (łsch)
lub
schu (schł)
lub
hnt
|
kubek (filiżanka)
lub
czasami określany jako - koszyk
|
1. fon. lub fon. det.: cb, np. - m-cb - w towarzystwie
2. fon. lub fon. det.: icb, np. - icb - jednoczyć (zjednoczyć)
3. fon. lub fon. det.: wsḫ:
a) (war. ) - wsḫt - przedsionek (hol)
b) - wsḫ - być wolnych obyczajów
4. fon. lub fon. det.: sḫw, np. - sḫw - szerokość
5. fon.: ḥnt, np. (war. ) - ḥnwt - kochanka
6. det.: kubek (filiżanka):
a) - icb - kubek
b) - ccb - kubek
c) - wsḫ - kubek
d) - ḥnt - kubek
e) - c - kubek
7. w słowach zawierających fonem bi3 ten hieroglif () był czasami zamieniany przez inny hieroglif - , np. (war. ) - bi3 - rzadki skarb (niespotykany)
|
|
|
F16
lub
db
|
cb
|
eb
|
róg
|
1. fon.: cb, np. - m-cb - razem z...
2. ideo i det.: róg, np. (war. ) - db - róg
|
|
|
D59
lub
ab
|
cb
|
eb
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(przedramię + stopa)
|
fon.: cb, np. - cb - róg
|
|
|
D7
|
cn
|
en
|
oko z pomalowaną dolną powieką
|
1. fon.: cn, np. - cnw - Enu (lub Ainu), kamieniołom w starożytnym Egipcie (ob. Tura, obok Kairu)
2. det.: ozdoba, np. - msdmt - cień do powiek
3. jest błędem! użycie tego hieroglifu jak określnika w słowie: - ptr - piękny
|
|
|
D8
|
cn
|
en
|
oko wpisane w
(piaszczysta połać ziemi)
|
1. fon. det.: cn, np. - cn - piękny
2. det. w nazwie kamieniołomu - cnw - Enu (lub Ainu), gdzie w okresie Starego Państwa pozyskiwano biały (lub cytrynowy) kamień (wapień) na okładziny piramid oraz do budowy grobowców bogatszych Egipcjan
3. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - piaszczysta połać ziemi (det.)
|
|
|
O11
lub
aH
|
{ cḥ }
|
{ eh }
|
pałac z blankami
|
więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify – określniki i ideogramy - pałac z blankami (det.)
|
|
|
O12
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(pałac z blankami + przedramię)
|
|
|
G35
lub
aq
|
cḳ
|
eq
|
kormoran
(Phalacrocorax)
|
fon.: cḳ, np. (war. ) - cḳ wchodzić
|
|
|
V26
lub
aD
|
cd
lub
cḏ
|
ed
lub
edż
|
igła sieciowa z nawleczonym sznurkiem
|
1. fon.: cḏ, później cd, np. - cd - nieudaczny i słowa pochodne
2. ideo.: szpulka, rolka, np. (war. ) - cḏ lub - cd - szpulka (rolka)
|
(Stare Państwo)
|
V27
|
|
|
K3
lub
ad
|
cd
lub
cḏ
|
ed
lub
edż
|
ryba
(Cefal)
|
1. fon.: cd lub cḏ, np. - cḏ-mr lub war. - cd-mr - nadzorca (prowincji) - ale prawdopodobnie chodzi tutaj o tytuł nadzorcy kanałów (osoby nadzorującej wszelkie prace związane z utrzymaniem całego systemu do nawadniania pól i dostarczania wody)
2. det.: ryba Bûri (pol. Cefal, arab. Bûri), np. - cdw - ryba Bûri
|
|
|
|
|
| w
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
w lub W
|
w
|
u lub ł lub łu
|
|
|
|
N31
|
w3
lub
ḥr
lub
{ w3t }
|
ue (łe)
lub
hr
lub
{ uet (łet) }
|
droga obramowana krzewami
|
1. (Teksty Sarkofagów) ten hieroglif () był używany jako skrót boga Horusa w miejsce hieroglifu - - Ḥr - Horus
2. fon. lub skr.: w3, np. - w3 r - popaść w (w sensie: popaść w zły stan zdrowia)
3. fon. lub skr.: ḥr, np. (war. ) - In-ḥrt - Inhert (wojowniczy bóg wojny, walki i polowania - dosł.: [Ta, która] sprowadził [to] odległe - to nie błąd! to jest bóg męski, ale pisany w rodzaju żeńskim)
4. ideo. lub det.: droga i słowa pochodne, np.:
a) (war. ) - w3t - droga
b) - mṯn - droga
c) - ḥrt - droga
5. det.: wyprawa (podróż) i słowa pochodne, np. - c3 - wspinać się (w sensie: wchodzić na górkę)
6. det.: odległość (w sensie: odległy w czasie i przestrzeni), np. - ḥnty - okres (w sensie: odległy czas)
7. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - sokół (det.)
|
|
|
V4
lub
wA
|
w3
|
ue
|
lasso
|
fon.: w3, np. - w3 - daleko
|
|
|
Z1
|
{ wc }
|
{ ue (łe) }
|
patyk (kreska)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. (liczba) ideo. i det.: 1 (jeden), np. (war. ) - wc - 1 (jeden)
3. ideo.: 1-sza osoba liczby pojedynczej: np. - i - ja
4. więcej o tym hieroglifie zobacz:
hieroglify - określniki i ideogramy - patyk (kreska) (det.)
|
|
|
G45
|
wc
|
ue (łe)
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(pisklę przepiórki + przedramię)
|
fon.: wc, np. - wcw - żołnierz
|
|
|
T21
lub
wa
|
{ wc }
|
{ ue (łe) }
|
harpun jedno-haczykowaty
|
(liczba) ideo. i det.: (war. ) – wc – 1 (jeden)
|
|
|
G44
lub
ww
|
ww
|
uu (łł) (łułu)
|
dwa pisklęta przepiórki
lub
kombinacja hieroglifów:
| + | |
|
(pisklę przepiórki + pisklę przepiórki)
|
fon.: ww, np. - pḥww - koniec
|
|
|
Z9
|
wp
lub
wr
lub
sḏ
lub
ḥsb
lub
ḫbs
lub
sw3
lub
šbn
|
up
lub
ur
lub
sdż
lub
hsb
lub
chbs
lub
sue (słe)
lub
szbn
|
dwa skrzyżowane patyki
|
1. ten hieroglif () jest jednym z nielicznych przypadków wśród znaków hieroglificznych, kiedy to po czasowym przeobrażeniu, a nawet "prawie" zapomnieniu, powrócił do pierwotnego kształtu i znaczenia (z jednym drobnym wyjątkiem)
2. (liczba) ułamek: - ḥsb - ¼ (jedna czwarta)
3. fon. i półfon.: wp, np. (war. ) - wp st - określać (w sensie: wyliczania poszczególnych elementów)
4. (z nieznanych powodów) fon.: wr:
a) - sw(r)i - pić
b) (war. ) - ḫpr-wr - lek (medykament)
5. fon. i półfon.: sd, np. (war. ) - sdt - płomień
6. fon. i półfon.: ḫbs, np. (war. ) - ḫbsw - ziemia uprawna
7. fon. i półfon.: sw3, np. (war. lub ) - sw3i - ominąć (przejść)
8. fon. i półfon.: šbn, np. (war. ) - šbn - mieszany, różnorodny
9. det.: przerwać, złamać (przełamać), zerwać, rozbić, np. - wpi lub - psš - podzielić
10. zobacz też: gruczoł (pryszcz) (g3)
|
(Stare Państwo)
|
Z10
|
|
|
M42
|
wn
|
un
|
kwiatek (?)
|
1. fon.: wn, np. (war. ) - wnm - jeść
2. we wczesnym okresie tworzenia się pisma hieratycznego (okres Starego Państwa) - brak jednoznacznego rozróżnienia tego hieroglifu () z podobnym ; po ukształtowaniu się w pełni pisma hieratycznego (okres Średniego Państwa) - oba znaki "wyewoluowały" jako osobne znaki pisma
3. zobacz też: dwie deski skrzyżowane i połączone (im(?))
4. zobacz też: zając pustynny (wn)
|
|
|
E34
lub
wn
|
wn
|
un
|
zając pustynny
|
1. fon.: wn:
a) - wnn - być
b) - Wnn-nfr - Ozyrys (jedno z imion Ozyrysa, dosł.: [Ten, który] jest piękny)
2. zobacz też: kwiatek (?) (wn)
|
|
|
G36
lub
wr
|
wr
|
ur
|
jaskółka
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym wróbla -
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie - ogon jaskółki jest prosty, a wróbla zaokrąglony
2. fon.: wr, np. - wr - wielki
3. det.: jaskółka, np. - mnt - jaskółka
4. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - wróbel (det.)
|
|
|
R16
lub
wx
|
{ wḫ }
|
{ uch (łch) }
|
papirusokształtna buława z piórami
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - papirusokształtna buława z piórami (det.)
|
|
|
Q2
lub
wz
|
ws
|
us (łs)
|
siedzenie przenośne
|
1. fon.: ws, np. (war. ) - Wsir - Ozyrys
2. (sporadycznie) ideo.: siedzenie, np. - st - siedzenie
|
(Stare i Średnie Państwo)
|
V24
lub
wD
|
wd
lub
wḏ
|
ud (łd)
lub
udż (łdż)
|
kłębek sznurka
nadziany na patyk
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif () był zamieniany innym hieroglifem -
2. fon.: wḏ, później wd, np. (war. ) - wḏ - dowodzić
3. zobacz też: łodyga papirusu (wḏ)
|
(Nowe Państwo)
|
V25
|
|
|
M13
lub
wAD
|
wḏ
lub
w3ḏ
|
udż (łdż)
lub
uedż (łedż)
|
łodyga papirusu
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif () używany był jako zamiennik innego hieroglifu -
2. (Średnie Państwo) fon.: wḏ lub w3ḏ, np. - swḏ lub sw3ḏ - war. - swḏ - przekazać wiedzę, przekazać potomności
3. fon.: w3ḏ, np.:
a) (war. ) - w3ḏ - zielonym być i słowa pochodne
b) - W3ḏyt - Uadżet[c] (bogini VI nomu dolnoegipskiego)
4. ideo.: kolumna z papirusu (kolumna papirusowa), np. - w3ḏ - kolumna z papirusu
5. ideo.: papirus, np. - w3ḏ - papirus
6. zobacz też: kłębek sznurka nadziany na patyk (wḏ)
7. zobacz też: kombinacja hieroglifów: łodyga papirusu + kobra (wḏ)
|
|
|
M14
|
wḏ
lub
w3ḏ
|
udż (łdż)
lub
uedż (łedż)
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(łodyga papirusu + kobra)
|
1. fon.: wḏ lub w3ḏ, np. - W3ḏ-wr - morze (dosł. wielkie zielone)
2. zobacz też: łodyga papirusu (wḏ)
|
|
|
O26
|
{ wḏ }
|
{ udż (łdż) }
|
stela
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - stela (det.)
|
|
|
|
|
| b
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
b
|
b
|
b
|
|
|
|
G29
lub
bA
|
b
lub
b3
|
b
lub
be
|
bocian siodlasty (żabiru)
|
1. fon.: b3, np. - b3k - służący
2. (w zgrupowaniu)  lub  , lub czytane jest jako fon.: b
3. ideo.: - b3 - dusza (żyjąca po śmierci człowieka - Ba - w ptasiej formie)
4. zobacz też: naczynie gliniane, być może, używane jako lampka oliwna (b3)
5. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
|
(Stare Państwo)
|
W10A
|
{ b3 }
|
{ be }
|
naczynie gliniane,
być może, używane jako lampka oliwna
|
1. po okresie Starego Państwa, ten hieroglif () został wyparty przez inny hieroglif -
2. (w zgrupowaniu) w połączeniu z hieroglifami: lub oba znaki czytane są jak fon.: b3, np.:
a)  - b3 - dusza (żyjąca po śmierci człowieka - Ba)
b)  - B3-pf lub B3-pfi - Bepfi (lub Bapef - bóg utożsamiany z bólem lub duchową udręką dotykającą faraonów)
3. zobacz też: bocian siodlasty (żabiru) (b3)
4. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - ptak ludzkogłowy poprzedzony miseczką na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
5. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - miseczka na kadzidło z unoszącym się dymkiem (det.)
|
(forma alternatywna)
|
Aa4
|
|
|
F18
lub
bH
|
bi
lub
bḥ
lub
ḥw
|
bi
lub
bh
lub
hu
|
kieł słonia
|
1. fon. det.: bi, np. (war. ) - bit - charakter
2. fon.: bḥ, np. - bḥs cielę
3. fon. det.: ḥw, np. - ḥw - Hu (bóg autorytatywnych wypowiedzi, ubóstwienie pierwszego słowa stworzenia)
4. det.: ząb, np. - ibḥ - ząb
|
|
|
K2
|
bw
|
bu (bł)
|
ryba
(Brzanka)
|
fon. det.: bw, np. - bwt - wstręt
|
|
|
K5
lub
bz
|
bs
lub
bz
|
bs
lub
bz
|
ryba (?- Cefaloskalniak Zmora)
|
1. fon. det.: bs lub bz, np. - bs lub bz - lub war. - ibz - zaprowadzić, wchodzić
2. det.: bardzo mała ryba (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także Cefaloskalniak Zmora(?) lub "słoniowata"), np. - rmw - rybka
3. det.: rybi zapach, np. - ḫnš - smród (fetor)
|
|
|
R9
lub
bd
|
{ bd }
|
{ bd }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(proporzec + torba z lnu)
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - kombinacja hieroglifów: proporzec + torba z lnu (det.)
|
|
|
|
|
| p
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
p
|
p
|
p
|
|
|
|
G40
lub
pA
|
p3
|
pe
|
kaczka w locie
|
1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) ten hieroglif () był zamiennie używany z hieroglifem - - jako determinatyw lub ideogram
2. fon.: p3, np. - sp3 - skolopendra
3. ideo.: latać, np. - p3 - latać
4. zobacz też: kaczka lądująca (ḫn)
|
|
|
O1
lub
pr
|
pr
|
pr
|
plan domu
(przekrój, rzut z góry)
|
1. fon.: pr, np. - idiom - pr c3 - Wielki Dom (czyli Pereaa - określenie, od którego pochodzi grecka nazwa "faraon")
2. det.: dom, a także budynek, obiekt budowlany (np. w sł.: świątynia, grobowiec, skarbiec, sporadycznie - pokój, apartament), np. (skr. ) - pr - dom, budynek
|
|
|
F22
lub
pH
|
pḥ
lub
kf3
|
ph
lub
kfe
|
siedzący zadek lwa
lub leoparda
|
1. fon. lub fon. det.: pḥ, np. (war. ) - pḥ - zasięg
2. fon. lub fon. det.: kf3, np. (war. ) - kf3-ib - wierność
3. ideo.: zadek, koniec, np. - pḥwy - zadek, koniec
4. det.: zadek, np. - crt - zadek
5. det.: podstawa, spód (np. wazy), np. - kf3 - podstawa, spód
|
|
|
H2
lub
pq
lub
wSm
|
pḳ
lub
wšm
lub
p3ḳ
lub
m3c
|
pq (pk)
lub
uszm (łszm)
lub
peq (pek)
lub
mee
|
głowa czubatego ptaka
|
1. (od Średniego Państwa) fon.: pḳ lub p3ḳ - ten hieroglif () był używany jako fonem pḳ lub p3ḳ w miejsce hieroglifu - - np. (war. ) - pḳt - wysokogatunkowy len (materiał dobrej jakości)
2. fon. lub fon. det.: wšm, np.
3. ten hieroglif () jako fonem m3c mógł być zamieniony przez hieroglif - - tylko w przypadku, gdy ptak jest bez czuba na głowie
4. fon. det.: m3c, np. - m3c - skroń (na głowie)
a) - wšm - kłos (lub kolba kukurydzy)
b) - wšmw - naczynie (pojemnik na piwo)
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - głowa kaczki (rożeńca) (m3c)
6. zobacz też: głowa warzęchy (pḳ)
|
|
|
H3
lub
pAk
|
pḳ
lub
p3ḳ
|
pq (pk)
lub
peq( (pek)
|
głowa warzęchy
|
fon. det.: pḳ lub p3ḳ, np. - p3ḳ - Pek (rodzaj ciasta)
|
|
|
N1
lub
pt
|
{ pt }
|
{ pt }
|
niebo
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – niebo (ḥry)
|
|
|
T9
|
pd
lub
pḏ
|
pd
lub
pdż
|
łuk (lub smyczek (?))
z rogami oryksa po bokach
oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku
|
1. fon. lub półfon.: pḏ, później pd, np.:
a) (war. ) - pd - rozciągać
b) (Nowe Państwo) - pd - rozciągać
2. ideo. i det.: łuk, np. (war. ) - pḏt - łuk
3. zobacz też: łuk kompozytowy z cięciwą przywiązaną pośrodku i nienaciągniętą (pḏ)
4. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - pradawny rodzaj łuku (det.)
|
(Stare Państwo)
|
T9A
|
|
|
T10
|
pḏ
|
pdż
|
łuk kompozytowy
z cięciwą przywiązaną pośrodku
i nienaciągniętą
|
1. fon.: pḏ - od okresu Średniego Państwa zamiast preferowano (w zastępstwie) używanie innego hieroglifu
2. det.: łuk, obcy ludzie (np. z zagranicy), oddział wojska, np. (skr. ) - pḏt - łuk, obcy ludzie
3. det.: łuk, np. - ipwt - łuk
4. zobacz też: łuk (lub smyczek) z rogami oryksa po bokach oraz z drewnianym wypełnieniem pośrodku (pḏ)
5. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - pradawny rodzaj łuku (det.)
|
|
|
|
|
| m
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
f
|
f
|
f
|
|
|
|
V12
lub
arq
|
{ fḫ }
|
{ fch }
|
opaska ze sznurka lub płótna
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify trzyliterowe – opaska ze sznurka lub płótna (crḳ)
|
|
|
|
|
| m
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
m lub M
|
m
|
m
|
|
|
|
Aa13
lub
gs
lub
im
|
m
lub
im
lub
gs
|
m
lub
im
lub
gs
|
chyba dwa żebra oryksa
(zaproponowana nazwa)
lub pot. palec
|
1. fon.: m
2. fon.: im, np. - imw - łódź drewniana
3. fon.: gs, np. - gsti - paleta (do farb)
4. (ułamek) tylko w jednym przypadku - hieroglif w formie skrótowej () jako fon.: gs - (war. ) gs -, 1/2(jedna druga), połowa lub bok
5. (Stare Państwo) ideo. i det.: część ciała, np.
a) (l. p.) - im - część ciała
b) (l. mn.) - imw części ciała
|
(Stare Państwo)
|
Aa14
|
|
|
Aa15
lub
M
|
|
|
Aa16
|
|
|
D38
|
m
lub
mi
|
m
lub
mi
|
przedramię trzymające okrągły bochenek
|
1. (bardziej powszechne) fon.: m, np. - Itm - Atum
2. (Średnie Państwo) fon.: mi, np. dawać, np. - im - ofiarowywać (dawać)
3. (Średnie Państwo) det.: dawać, np. - imi - dawać
|
|
|
U1
lub
mA
|
m3
|
me
|
sierp
|
1. fon.: m3, np. - m33 - patrzeć
2. ideo.: zakończenie sierpowate (np. dziobu lub rufy w łodzi egipskiej ), np. - m3 - zakończenie sierpowate
3. hieroglif (ale nie identyczny z - m3) - był używany zamiennie lub jako det. w sł. określających krzywizny lub prace rolnicze (np. zżęcie zboża)
|
(forma alternatywna)
|
U2
|
|
|
G3
|
m3
|
me
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(sęp egipski + sierp)
|
fon.: m3, np. - sm3wy - odnowiony
|
|
|
U3
|
m3
|
me
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(sierp + oko)
|
fon.: m3, np. - m33 - patrzeć
|
|
|
U4
|
m3
|
me
|
kombinacja hieroglifów:
| + |  |
|
(sierp + hieroglif nienazwany)
|
fon.: m3, np. - m3ct - prawda
|
|
|
U5
|
|
|
W19
lub
mi
|
mi
lub
mr
|
mi
lub
mr
|
dzbanek na mleko w siatce
|
1. fon.: mi , np. - dmi - miasto
2. (pierwotnie) to było fon.: mr, np. - mr, war. - mi - lubić
3. det.: dzbanek na mleko, np. - mhr - dzbanek na mleko
|
|
|
N36
|
mi
lub
mr
|
mi
lub
mr
|
kanał (wypełniony wodą)
|
1. ten hieroglif () był prototypem dla późniejszego hieroglifu znaku ziemi -
2. fon.: mi, np.:
a) (war. ) - mist - wątroba
b) - miḥct - grobowiec
3. fon. lub fon. det.: mr, np. (war.) - mr - kochać
4. (sporadycznie) ten hieroglif () prawdopodobnie posiadał wartość fon.: mr i wskazywał na obecność w zapisie hieroglifów - lub , np.:
a) w rodzaju żeńskim (war. lub ) - mrt - tkacze
b) w rodzaju męskim - mr - przyjaciele, partyzanci
5. ideo.: kanał, np. - mr - kanał
6. det. dla rzek, jezior, mórz, np.:
a) - ḥcpy - war. - ḥp - Nil
b) - W3ḏ-wr - morze (dosł. Wielkie Zielone)
7. det.: lub dla nazw rzek, jezior, mórz
8. zobacz też: trzy fale (mw)
|
|
|
N35A
|
mw
|
mu (mł)
|
trzy fale
|
1. fon.: mw, np. - šmw - lato (jedna z 3 pór roku, dokładniej - pora zbioru, ta pora roku ma cztery miesiące)
2. ideo.: woda, np. - mw - woda
3. det.: płyn, woda, np. - w3w - fala
4. det.: czynności związane z wodą lub płynami, np. - swri - pić
5. det.: (skr. ) dla nazw rzek, jezior, mórz, np. - itrw - rzeka
6. zobacz też: kanał (wypełniony wodą) (mi)
|
|
|
N35B
|
|
|
N35C
|
dwie fale
|
|
|
G18
lub
mm
|
mm
|
mm
|
dwie sowy
lub
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(sowa + sowa)
|
fon.: mm, np. - tmm - nie istnieć
|
|
|
Y5
lub
mn
|
mn
|
mn
|
deska rozdzielcza
|
fon.: mn:
a) - mn - pozostawać (trwać)
b) - Imn - Amon (dosł. [Ten] Ukryty lub [Ten] Niewidzialny - tzw. bóg uniwersalny, bóg wiatru, urodzaju i płodności)
|
|
|
U6
lub
mr
|
mr
lub
ḥn
|
mr
lub
hn
|
motyka
|
1. (z nieznanych powodów) fon.: mr, np. - mri - Egipt
2. fon.: mr na początku słów: kochany, ukochany, umiłowany:
a) - mry Imn - ukochany Amona
b) - mr ntr - kapłan (dosł.: ukochany boga)
c) (war. , skr. ) - mr - kochać
3. (sporadycznie) fon.: ḥn, ale tylko w przypadku, kiedy ten hieroglif () był zamiennie używany w miejsce podobnego hieroglifu - , np. (war. ) - ḥn - iść, przemieszczać się
4. det.: uprawiać, siekać, motyka:
a) - cd - siekać
b) - ḫbs - uprawiać, motyka
5. zobacz też: kanał (wypełniony wodą) (mr)
6. zobacz też: motyka bez liny łączącej obie części (ḥn)
|
|
|
U7
|
|
|
O5
|
mr
lub
nm
|
mr
lub
nm
|
ściana meandrowa
(przekrój, rzut z góry)
|
1. fon. lub fon. det: mr, np. (war. ) - Mr-wr Merur (lub Mnewis - dosł.: Wielki Czarny - bóg w postaci czarnego byka z dyskiem słonecznym i ureuszem nad głową, utożsamiany z fizycznym przedstawieniem boga Atum-Re oraz był uważany za duszę Ba boga Re)
2. (z nieznanych powodów) fon. det.: nm, np. (war. ) - nmi - wał ziemny
3. det.: ulica (prawdopodobnie, chodzi o wijącą się ulicę, jak rzeka meandrowa między budynkami), np. - mrrt - ulica
|
|
|
O5A[d]
|
|
|
V22
lub
mH
|
mḥ
|
mh
|
bicz
|
fon.: mḥ, np. - mḥnyt - obrączkowiec (gad podobny do węża)
|
(Stare Państwo)
|
V23
|
|
|
F31
lub
ms
|
ms
|
ms
|
lisie skóry
(trzy związane razem)
|
fon.: ms, np. (war. ) - ms - zrodzić, narodzić
|
|
|
D52
lub
mt
|
mt
|
mt
|
penis
(fallus)
|
1. fon.: mt, np.:
a) - ḫmt - trzy
b) - mtwt - trucizna
2. det.: męski i wszystko z tym związane, także płciowość - seks, np. - t3y - męski, mężczyzna
3. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - penis z wypływającą wydzieliną (det.)
|
|
|
V20
lub
10
lub
mD
|
mt(?)
lub
mḏ
lub
mḏw(?)
|
mt(?)
lub
mdż
lub
mdżu (mdżł)(?)
|
pęta dla bydła bez poprzeczki
|
1. fon.: mḏ, np. - mḏt - stajnia, obora
2. (liczba) ideo.(?): 10 (dziesięć), np. - mḏ lub mt, mḏw- 10 (dziesięć) - fonetyka tej liczby jest niejednoznaczna, w różnych źródłach jest różnie interpretowana
3. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - pęta dla bydła z poprzeczką (ṯm3)
|
|
|
G14
lub
mwt
|
mt
lub
nr
lub
mwt
|
mt
lub
nr
lub
mut (młt)
|
sęp
|
1. fon.: mt, np. - mtn - droga
2. fon. det.: nr, np. - nrw - groza, terror
3. (z nieznanych powodów) fon.: mwt
4. (z nieznanych powodów) ideo.: matka, np. - mwt - matka
5. det.: sęp, np. - nrt - sęp
|
|
|
S43
lub
md
|
md
|
md
|
laska
|
1. fon. det.: md, np. (war. ) - m(w)dw - mówić
2. ideo.: laska, podpórka (kij), np. (war. ) - md(w) - laska, podpórka
|
(Średnie Państwo)
|
V21
|
mḏ
|
mdż
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(pęta dla bydła bez poprzeczki + kobra)
|
1. fon.: mḏ,V21np. - mḏ - idiom - ciemnota i słowa pochodne (dosł.: być głębokim, to słowo było używane w znaczeniu określającym: niewiedzę, głupotę lub pogardliwie jako prostaka i wieśniaka oraz wszelkie z tym związane słowa pochodne)
2. ideo.: stajnia, obora, np. - mḏt - stajnia, obora
3. zobacz też: pęta dla bydła bez poprzeczki (mḏ)
|
|
|
|
|
| n
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
n lub N
|
n
|
n
|
|
|
|
U19
|
n
lub
nw
|
n
lub
nu (nł)
|
topór
|
1. (w zgrupowaniu) w niektórych przypadkach - w takim układzie: - czytane jest jak fon.: n
2. (w zgrupowaniu) lub czytane jest fon.: nw, np. - nw - ten (zaimek wskazujący)
3. ideo.: topór, np. (war. ) - nwty - dwa topory (l. podwójna)
|
(Stare Państwo)
|
U20
|
|
|
D35
|
n
lub
mḫ
lub
ḫm
|
n
lub
mch
lub
chm
|
ramiona w geście zaprzeczenia
|
1. fon.: n, np. - n - do, dla
2. fon. det.: ḫm, np. - ḫm - kaplica
3. (przestawienie) fon.: mḫ, np. - smḫ - zapomnieć
4. ideo.: nie (zaprzeczenie):
a) - n lub war. - nn - nie
b) (war. ) - imi - nie być
5. det.: niewiedza i słowa pochodne, np. - ḫm - być nieświadomym (w sensie: być ignorantem)
|
|
|
D41
|
ni
|
ni
|
przedramię z dłonią skierowaną ku dołowi
(z ramieniem pod kątem)
|
1. fon. lub fon. det.: ni, np. (war. ) - niw - miska
2. det.: ramię, np.:
a) - gb3 - ramię
b) (war. , war. ) - rmn - ramię
3. det. dla akcji angażujących w sobie ruch ramienia, np. - rḳi - zgiąć
4. det. dla zaprzestania ruchu (akcji), np. - ni - odrzucić
|
|
|
V30
lub
nb
|
nb
|
nb
|
kosz wiklinowy
|
1. (tylko w kilku przypadkach) fon.: nb, np. (war. , skr. ) - nb - Pan, władca
2. ideo.: kosz, np. (war. ) - nbt - kosz
|
|
|
T34
|
nm
|
nm
|
nóż rzeźnicki
|
1. fon.: nm, np. - nmḥ - sierota
2. ideo.: nóż, np. - nm - nóż
|
(forma alternatywna)
|
T35
|
|
|
M22A[e]
|
nn
|
nn
|
para sitowia z pędami
lub
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(cibora papirusowa + cibora papirusowa)
|
fon.: nn, np. (war. ) - nn - ten (zaimek wskazujący)
|
|
|
H4
lub
nr
|
nr
lub
rmṯ
|
nr
lub
rmcz
|
głowa sępa
|
1. fon.: nr, np. - nr - groza (postrach)
2. (od Nowego Państwa) fon.: rmṯ, np. (war. ) - rmṯ - ludzie, ale to jest taki żartobliwy zapis sugerujący, że ludzie są jak gęsi, czyli łatwo nimi kierować
|
|
|
G21
lub
nH
|
nḥ
|
nh
|
perliczka
|
1. fon.: nḥ, np. - nḥi - modlić się
2. ideo.: ptak (?- perliczka), np. - nḥ - ptak
|
|
|
F20
lub
ns
|
ns
|
ns
|
język wołu
|
1. (sporadycznie) ten hieroglif () jest mylnie kojarzony z podobnym hieroglifem - - jako det.: śmierć, wróg
2. fon.: ns, np. - nsr - płomień
3. ideo.: język, np. - ns - język
4. det.: czynności związane z językiem, np. - dp - smakować
5. (sporadycznie) w języku potocznym, jako żartobliwy skrót myślowy: - imy-r - nadzorca (dosł.: ten, który jest na językach)
|
|
|
R24
|
{ nt(?) }
|
{ nt(?) }
|
dwa łuki związane w pakunek
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - dwa łuki związane w pakunek (det.)
|
|
R24A[b]
|
(Stare Państwo)
|
R25
|
|
|
Aa27
lub
nD
|
nḏ
|
ndż
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. zestawiany jest zawsze w parze hieroglifem (tylko jeden wyjątek w słowie - inḏ hr - wołać do..., zawołać do...)
2. fon.: nḏ, np. (war. , war. ) - nḏ - pytać, dowiadywać się
3. zobacz też: garnek (naczynie) (in)
|
|
|
|
|
| r
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
r
|
r lub l
|
r lub l
|
|
|
|
D21
lub
r
lub
rA
|
r
lub
{ r3 }
|
r
lub
{ re }
|
usta
|
1. fon.: r
2. (w zgrupowaniu) czytane jako fon.: r, np.  - ibr - ogier
3. ideo.: usta, np. - r lub r3 - usta
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe - usta (r)
|
|
|
N5
lub
ra
lub
zw
lub
hrw
|
{ rc }
lub
{ sw }
lub
{ hrw }
|
{ re }
lub
{ su (sł) }
lub
{ hru (hrł) }
|
słońce
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - słońce (det.)
|
|
|
N6
|
{ rc }
|
{ re }
|
słońce z ureuszem
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - słońce z ureuszem (det)
|
|
|
M6
lub
tr
|
ri
lub
ti
lub
tr
|
ri
lub
ti
lub
tr
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(palmowa gałąź bez liści, nacięta + usta)
|
1. ten hieroglif () był bardziej powszechnie zamieniany przez podobny hieroglif -
2. fon. det.: ri:
a) - T3-mri - Ta-meri (tzn. Egipt, a dosł.: Ukochana Ziemia)
b) - pri - pole bitwy
3. fon. det.: ti, tr, np. - tr - modlić się
4. det.: pora roku (sezon), np. (war. , skr. ) - tr - pora roku
5. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - kombinacja hieroglifów: palmowa gałąź bez liści, nacięta + chleb (det.)
|
|
|
E23
lub
rw
|
r
lub
l
lub
rw
|
r
lub
l
lub
ru (rł)
|
lew leżący
|
1. (w imionach Ptolemeuszy - okres ptolemejski) fon.: l, np. - Klw3p3tr3.t lub Qlw3p3tr3.t - Kleopatra
2. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon.: r, np. - Krr - Kerer (lub Gerãr, miejscowość w starożytnej Syrii)
3.(znaczenie pierwotne) fon.: rw, np. - itrw - rzeka
4. ideo.: lew, np. (war. ) - rw - lew
|
|
|
T13
lub
rs
|
rs
|
rs
|
kawałki drewna złączne razem i związane
|
1. fon.: rs, np. (war. ) - rst - obce hordy
2. półideo. i det.: czujny (czuwający), np. (war. ) - rs - czujny (czuwający)
|
|
|
D56
lub
gH
lub
rd
lub
sbq
lub
gHs
|
rd
lub
gḥ
lub
wcr
lub
pds
lub
sbḳ
lub
gḥs
|
rd
lub
gh
lub
uer (łer)
lub
pds
lub
sbq (sbk)
lub
ghs
|
noga
|
1. (z nieznanych powodów) fon.: gḥ lub gḥs, np. (war. ) - gḥs - gazela
2. fon. lub fon. det.: wcr, np. (skr. ) - wcrt - okręg (region adm.) i słowa pochodne
3. fon.: pds, np. (war. , lub ) - pds - pudełko
4. fon. lub fon. det.: sbḳ, np. (war. ) - sbḳ - wyśmienity (znakomity, doskonały), pomyślny (szczęśliwy)
5. ideo. lub det.: 'noga, np. (war. ) - rd - noga
6. det.dla słów określających części nogi, stopy:
a) - mnt - udo
b) - pd - kolano
7. (w zgrupowaniu) (noga + kroczące nogi) jako det. w czasownikach określających różnorodny ruch, np. - thi - przekraczać (wykraczać)
|
|
|
|
|
| h (małe)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
h
|
h
|
h
|
|
|
|
U13
lub
hb
lub
Sna
|
hb
lub
šnc
|
hb
lub
szne
|
pług
|
1. ten hieroglif () jako fonem šnc zastąpił hieroglif -
2. fon.: hb, np.:
a) (war. ) - hbny - heban
b) (miara objętości) - hbnt - Hebent (miara objętości substancji płynnych, 1 Hebent = 1/4 Hena, czyli ok. (?) 142 ml)
3. fon. lub fon. det.: šnc, np.:
a) - šnc - odrzucać (odpychać)
b) - šncw - patrolować (lub utrzymywać porządek)
4. det.: pług, np.:
a) - hb - pług
b) - sk3 - pług
5. det.: nasiono, np. (war. ) - prt - nasiona (l. mn.)
6. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - dwie gałęzie złączone na końcu (šncw)
|
|
|
|
|
| H (duże)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
H
|
ḥ
|
h
|
|
|
|
M16
lub
HA
|
ḥ
lub
ḥ3
|
h
lub
he
|
kępa papirusu
|
1. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon.: ḥ
2. fon.: ḥ3, np. - ḥ3 - pochwycić (schwytać)
3. (Stare Państwo) det.: Delta oraz Dolny Egipt oraz wszystkie określenia związane z Dolnym Egiptem, np.:
a) (idiom) (war. ) - T3-mḥw - Delta (w sensie: Dolny Egipt)
b) - mḥ-s - Korona Dolnego Egiptu (dosł.: Korona Delty)
4. zobacz też: kępa papirusu z pączkami zagiętymi do dołu (3ḫ)
|
|
|
O22
lub
zH
|
ḥb
lub
sḥ
lub
zḥ
lub
ḥ3b
|
hb
lub
sh
lub
zh
lub
heb
|
otwarta budka (lub kram)
podparta na drągach
|
1. w kombinacji hieroglifów - - ten hieroglif () zachowuje wartość fon.: ḥb lub ḥ3b, pomimo że formalnie ma inną wartość fonetyczną
2. fon.: sḥ lub zḥ, np. - sḥ - rada (porada)
3. ideo. lub det.: budka (kram), np. (war. , ) - sḥ - budka
|
|
|
W4
|
{ ḥb }
|
{ hb }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa)
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - kombinacja hieroglifów: otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa (det.)
|
|
|
Aa5
lub
Hp
|
ḥp
|
hp
|
część mechanizmu sterowego łodzi
|
1. fon.: ḥp:
a) - Ḥpy - Hepi (jeden z czterech synów Horusa)
b) - Ḥp - Apis-byk
2. (w wyrażeniach idiomatycznych) ideo. i det.: ster, np.:
a) (war. ) - ḥpt - ster,
b) (w wyrażeniu) - iti ḥpt - wziąć (ḥpt - co oznacza mniej-więcej jak nasze wyrażenie: "wziąć stery w swoje ręce")
3. (od Średniego Państwa) używano wyrażenia - idiom - ḥpt - wiosło (w nim zawarty jest określnik - ) - najprawdopodobniej to wyrażenie oznacza współczesne "wiosłować" - w potocznym znaczeniu: "No, i chłopie wiosłujesz..." lub "No, i chłopie jedziesz... (np. na szmacie)" - czyli, ktoś musi wykonywać określone czynności z obowiązku lub konieczności
|
|
|
U36
lub
Hm
|
ḥm
|
hm
|
kij folusznika
(lub folarza)
|
1. fon. w słowach powiązanych z niewolnictwem: ḥm, np. - ḥm - niewolnik
2. fon.: ḥm, np. (war. ) - ḥm - majestat
3. ideo.: folarz (folusznik), np. (war. ) - ḥmww - folusznik
|
|
|
N41
lub
id
|
{ id }
lub
ḥm
lub
bi3
|
{ id }
lub
hm
lub
bie
|
studnia wypełniona wodą
|
1. fon.: ḥm, np. - nḥm - ratować
2. (z nieznanych powodów) fon.: bi3 - ale uwaga na drobne niuanse w zapisach hieroglificznych:
a) - bi3 - nieboskłon
b) - bi3 - miedź
c) (war. ) - bi3w - kopalnia
3. det.: namiastka kobiety i kobiecości, np. - ḥmt - żona, kobieta
4. (wulgaryzm) det.: organy kobiece, np. (war. ) - ḥmt lub idt - srom, ale w znaczeniu kojarzonym z określeniem krowa (lub nawet w języku pot. jako: niezaspokojona studnia bez dna)
|
(powszechniejsza forma)
|
N42
|
|
|
W3
lub
Hb
|
ḥb
|
hb
|
miska alabastrowa używana do oczyszczania
|
1. (tylko Średnie Państwo) w miejsce tego hieroglifu () jako określnik uroczystości częściej był używany (zamiennie) hieroglif -
2. fon. lub półideo.: ḥn, np. - ḥb - opłakiwać (lamentować, rozpaczać)
3. det.: uroczystość (festiwal), np. (Nowe Państwo - war. ) - ḥb - uroczystość
4. (Stare Państwo) det.: - šs - alabaster
5. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - kombinacja hieroglifów: otwarta budka podparta na drągach + miska alabastrowa (det.)
|
|
|
U8
|
ḥn
|
hn
|
motyka bez liny łączącej obie części
|
1. fon.: ḥn, np. - ḥnw - barka Hnu (Święta Barka)
2. (sporadycznie) ten hieroglif () był zastępowany podobnym - - i ten zamiennik przyjmował tę samą wartość fonetyczną ḥn, np. (war. ) - ḥn - iść, przemieszczać się
3. det.: motyka, np. - ḥnn - motyka
4. zobacz też: motyka (mr)
|
|
|
V36
|
ḥn
lub
ḥnt(?)
|
hn
lub
hnt(?)
|
pojemnik jakiegoś rodzaju
|
1. fon. lub fon. det.: ḥn, np. (war. ) - ḥnty - okres (czas), koniec
2. det.: naczynie ofiarne używane w świątyni (nazwa naczynia), np. - ḥn lub ḥnt(?) - naczynie ofiarne używane w świątyni
|
|
|
D2
lub
Hr
|
ḥr
|
hr
|
twarz
|
1. fon.: ḥr, np. - dḥr - gorzki, kwaśny
2. przyimek: nad (ponad), przed (twarzą), np. - ḥr - nad, przed
3. det.: twarz oraz znaczenia pochodne, np. - ḥr - twarz
|
|
|
Aa19
|
ḥr
|
hr
|
(hieroglif nieokreślony)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym hieroglifem - mają różne znaczenia
2. fon.: ḥr, np. - ḥryt - martwy
3. det.: zachować, zabezpieczać i słowa pochodne, np. - t3r - zachować, zabezpieczać
4. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - pęta dla bydła z poprzeczką (ṯm3)
|
|
|
C11
lub
HH
|
ḥḥ
|
hh
|
bóg z uniesionymi ramionami
i podtrzymującymi (niebo)
|
1. fon.: ḥḥ, np. - ḥḥ-tt - wieczna ziemia, cmentarz (nekropolia)
2. (liczba) ideo.: 1 000 000 (milion), np. - ḥḥ - 1 000 000 (milion)
3. ideo.: wiele (dużo), np. - ḥḥ - wiele (dużo)
4. ideo. lub det.: Heh (bóg nieskończoności), np. - Ḥḥ - Heh
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - jaszczurka (cš3)
|
|
|
W14
|
ḥs
lub
ḥz
|
hs
lub
hz
|
wysoki dzbanek na wodę
|
1. fon.: ḥs lub ḥz, np. (war. ) - ḥsi - pochwała
2. ideo. i det.: dzbanek na wodę, np. - ḥst - dzbanek na wodę
3. det. w pojęciach opisujących: naczynie na płyn, np. (war. ) - snb(t) lub znbt - słój
|
|
|
O6
lub
Hwt
|
ḥ
lub
ḥt
lub
ḥwt
|
h
lub
ht
lub
hut (hłt)
|
prostokątne ogrodzenie widziane na planie
(rzut z góry)
|
1. (jeden znany przypadek) fon.: ḥ, w słowie: (war. ) - ḥtt - kamieniołom
2. (jeden znany przypadek) fon.: ḥt, w słowie: - Ḥt-ḥr - Hathor[f]
3. fon.: ḥwt
4. ideo.: zamek, pałac, świątynia, grobowiec, itp., np. - ḥwt - zamek, świątynia - ale, prawdopodobnie, od okresu Średniego Państwa, to słowo było czytane ḥyt (zamiast ḥwt), może o tym świadczyć odosobniony przypadek w sł.: (war. ) - Nb-ḥyt - Neftyda (bogini śmierci)
|
|
|
O7
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(prostokątne ogrodzenie widziane na planie + chleb)
|
|
|
T3
lub
HD
|
ḥḏ
|
hdż
|
buława o gruszkowatej głowicy
|
1. forma podstawowa to hieroglif - , natomiast hieroglify: oraz - to formy alternatywne
2. fon.: ḥḏ, np. - ḥḏ- biały, jasny
3. ideo.: buława, np. (war. ) - ḥḏ - buława
|
|
|
T4
|
buława o gruszkowatej głowicy z paskiem do opasania wokół ręki
|
|
|
T5
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(buława o gruszkowatej głowicy + kobra)
|
|
|
S14
|
{ ḥḏ }
|
{ hdż }
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(kołnierz z koralików + buława o gruszkowatej głowicy)
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - kombinacja hieroglifów: kołnierz z koralików + buława o gruszkowatej głowicy (det.)
|
|
|
|
|
| x (mały)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
x
|
ḫ
|
ch
|
|
|
|
M12
lub
xA
|
ḫ
lub
ḫ3
|
ch
lub
che
|
liść lotosu z łodygą i kłączami
|
1. (liczba) fon.: ḫ3, np. - ḫ3 - 1 000 (tysiąc)
2. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon.: ḫ
3. fon.: ḫ3, np. - ḫ3 - mąż
4. ideo.: lotos, np. - ḫ3w nw sšn - rośliny lotosu (l. mn.)
|
|
|
O27
|
ḫ3
|
che
|
przedsionek (hol) z kolumnami
|
1. ten hieroglif () posiada wiele różnorodnych odmian
2. nie mylić tego hieroglifu () z podobnymi hieroglifami - lub ) - to są różne hieroglify i mają różne znaczenia
3. fon. lub fon. det.: ḫ3, np. (war. ) - h(3)w(y) - noc
4. det.: hol z kolumnami, np. - ḏ3dw - hol z kolumnami
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - pas noszony przez różnych bogów (šsm)
6. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - dzbany na wodę w stojaku (ḫnt)
|
(Średnie Państwo)
|
L6
|
ḫ3
|
che
|
muszla małża
|
(Średnie Państwo) fon.: ḫ3, np. - ḫ3t, war. - ḫ3wt - stół ofiarny (ołtarz ?)
|
|
|
N28
lub
xa
|
ḫc
|
che
|
promienie wschodzącego Słońca ponad wzniesieniem
|
1. fon.: ḫc, np. (war. ) - ḫcm - podchodzić (zbliżać się)
2. ideo.: wzgórze wschodzącego Słońca, np. - ḫc - wzgórze wschodzącego Słońca
3. ideo.: objawić się w chwale, np. - ḫci - objawić się w chwale
|
|
|
D43
|
ḫw
|
chu
|
przedramię trzymające chorągiewkę
|
1. fon.: ḫw, np. - ḫww - zło
2. ideo.: chronić (ochraniać), strzec, np. (war. , skr. ) - ḫwi - chronić, strzec
|
|
|
S37
lub
xw
|
{ ḫw }
|
{ chu }
|
wachlarz z krótką rączką
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - wachlarz z krótką rączką (det.)
|
|
|
R22
lub
xm
|
ḫm
|
chm
|
dwa skamieniałe belemnity
|
1. fon.: ḫm, np. (war. ) - ḫm - świątynia
2. ze względu na wartość fonetyczną, od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif () był często zastępowany przez inny hieroglif - - np.:
* (war. ) - Ḫm - Letopolis (lub Chem - stolica II nomu w Dolnym Egipcie, ob. Ausim)
3. (symbol miasta) ideo.: Letopolis (ob. Ausim w Delcie), np. (war. ) - Ḫm - Letopolis
4. (symbol boga) ideo.: Min[g] (bóg Panopolis, ob. Achmim), np. (war. lub lub ) - Mnw - Min
5. zobacz też: rygiel (s)
6. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - falliczny bóg z piórami, uniesionym ramieniem, z chorągiewką
|
(Stare Państwo)
|
R23
|
|
|
G41
lub
xn
|
ḫn
lub
tn
lub
tn
lub
sḥw
lub
ḳmi
|
chn
lub
tn
lub
czn
lub
shu (shł)
lub
qmi (kmi)
|
kaczka lądująca
|
1. (sporadycznie w hieroglifach, zawsze w hieratyce) przed okresem Nowego Państwa, ten hieroglif () był używany zamiennie z innym hieroglifem - - jako określnik ptaka
2.. (pismo hieratyczne) ten hieroglif () był używany zamiennie z innym hieroglifem - - jako określnik ptaka
3. (w zgrupowaniu) kombinacja hieroglifów: wskazuje, że ten hieroglif () jest określnikiem kija do rzucania i znaczenia pochodne - nie jest określnikiem maczugi używanej w walce
4. fon. det.: ḫn, np. - ḫn - mowa, aforyzm (złota myśl)
5. fon. det.: tn, np. - tni - rozróżniać (odróżniać)
6. fon. det.: ṯn , np. - mṯn - droga
7. fon. det.: sḥw, np. - sḥwy - zbierać (gromadzić)
8. (z nieznanych powodów) fon. lub fon. det.: ḳmi, np. (war. ) - ḳmyt - żywica (klej)
9. det.: wysiadać (skakać na ziemię), zatrzymać się, np. - ḫni - siadać (na ziemi), zatrzymać się
10. (w zgrupowaniu) det.: rzucać, tworzyć:
a) - ḳm3 - rzucać
b) - ḳm3 - tworzyć
11. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - (1) kij do rzucania; (2) maczuga używana w walce; (3) zamiennik wielu hieroglifów (det.)
|
|
|
M3
lub
xt
|
ḫt
|
cht
|
gałąź (konar)
|
1. fon.: ḫt, np. nḫt - silny
2. ideo.: drewno, np. - ḫt - drewno
3. det.: drewno i słowa pochodne oraz obiekty drewniane, np.:
a) - wḫ3 - kolumna (drewniana)
b) (war. ) - hbny - heban (gatunek drewna)
|
|
|
|
|
| X (duży)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
X
|
ẖ
|
ś lub chś
|
|
|
|
K4
lub
XA
|
ẖ3
lub
{ ẖ3t }
|
śe
lub
{ śet }
|
ryba (Oksyrynchos)
|
1. fon.: ẖ3, np. - ẖ3rt - wdowa
2. ideo.: ryba Oksyrynchos (ryba z rodziny Mrukowatych, zw. także ostronos lub słonio-pyska - nazwa ryby wywodzi się nazwy miejscowość Oksyrynchos w Górnym Egipcie, ob. Al-Bahnasa), np. - ẖ3t - ryba Oksyrynchos
|
|
|
Aa2
|
ẖp
lub
g3
lub
wḥ3
lub
ẖp3
|
śp
lub
ge
lub
uhe (łhe)
lub
śpe
|
gruczoł (pryszcz)
|
1. ten hieroglif () jest wieloznaczny, a jego właściwe odczytanie zależy od zapisu w słowie lub od kontekstu w zdaniu
2. ten hieroglif () zastąpił wiele hieroglifów używanych powszechnie w Tekstach Piramid (skr. T.P.), Tekstach Sarkofagów (skr. T.S.) i w okresie Starego Państwa (skr. S.P.), a jakie później uznano za przestarzałe, np.:
a) (S.P.) = - ideo. i det.: bandażować, balsamować i słowa pochodne:
* - wt - bandaż
* - wt - balsam
b) (S.P.) = - (tylko) det.: (skr. , skr. ) - ḥsb - rachować (liczyć); w pozostałych innych przypadkach ten hieroglif () przetrwał jako liczba ułamkowa 1/4(jedna-czwart) oraz określnik (łamać, złamać, podzielić)
c) (T.P.) = (S.P.) = - det.: odchody, wszelkie niemiłe zapachy, glina:
* - ḥs - ekskrementy (odchody)
* - st - woń (odór)
* - sin - glina
d) (S.P.) = - ideo. i det.: (war. ) - wḥ3t - kocioł (garnek metalowy)
e) = - det.: - m3t - granit (skała)
f) = - det.: pakunek (paczka), wiązka (pęk):
* (l. p.) - gw - pakunek
* (l. mn.) - g3wt - pakunki
g) = - det.: - cš - cedr (rodzaj drewna)
3. fon.: ẖp lub ẖp3, np. (war. ) - ẖpw - płaskorzeźby (l. mn.)
4. fon. det.: g3, np. - g3w - wąski (w sensie: być szczupłym, wąskim)
5. fon.: wḥ3: np. (Stare Państwo, war. ) - wḥ3t - oaza
6. w słowie: - 3bw - Elefantyna
7. det.: gruby (lub tłuszcz, smalec)), nabrzmiały, np. - šfw - napuchnięty
8. det.: wzrost ciała (lub rozrost ciała lub jego części) lub jego niezdrowy stan:
a) - wbnw - rana, skaleczenie (okaleczenie)
b) - ẖp3 - pępek
9. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - gruczoł (pryszcz) z wypływającą wydzieliną (det.)
10. zobacz też: dwa skrzyżowane patyki (b3)
|
|
|
F26
lub
Xn
|
ẖn
lub
ẖnw
|
śn
lub
śnu (śnł)
|
kozia skóra
|
1. fon.: ẖn, np. - ẖnw - wnętrze (domu, budynku)
2. ideo.: skóra, np. (war. ) - ẖnt - skóra
|
|
|
D33
|
ẖn
|
śn
|
wiosłujące ramiona
|
1. fon.: ẖn, np. - ẖnnw - zgiełk, tumult (zamieszanie)
2. ideo.: wiosłować, np. - ẖni - wiosłować
|
|
|
T28
lub
Xr
|
ẖr
|
śr
|
pieniek rzeźnicki
|
1. fon.: ẖr, np. - mẖr - magazyn (składnica)
2. półideo.: pod (poniżej), np. (war. ) - ẖr - pod (poniżej)
|
|
|
|
|
| s (małe)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
s lub z
|
s lub z
|
s lub z
|
|
|
|
O34
lub
z
|
s
lub
z
lub
ḫm
|
s
lub
z
lub
chm
|
rygiel
|
1. fon.: s lub z
2. od okresu Średniego Państwa, ten hieroglif () jako fonem ḫm często zastępował inny hieroglif - - np. (war. ) - Ḫm - Letopolis (lub Chem - stolica II nomu w Dolnym Egipcie, ob. Ausim, 13 km na północny wschód od Kairu)
3. ideo.: rygiel (do drzwi), np. - s lub z - rygiel
4. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe - rygiel (s)
5. zobacz też: dwa skamieniałe belemnity (ḫm)
|
(Stare i Średnie Państwo)
|
Aa17
lub
sA
|
s
lub
s3
|
s
lub
se
|
zatyle czegoś (pokrywka)
|
1. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon. s
2. fon.: s3, np. - s3i - być zaspokojonym (nasyconym)
3. ideo.: zatyle (tył czegoś), np. - s3 - zatyle (tył czegoś)
|
|
|
Aa18
|
|
|
M23
lub
sw
|
s
lub
{(?) ns }
lub
sw
lub
{(?) nsw }
|
s
lub
{(?) ns }
lub
su (sł)
lub
{(?) nsu (nsł) }
|
roślina uważana za typową w Górnym Egipcie
bez kwiatów
(prawdopodobnie - turzyca lub cibora)
|
1. (w zgrupowaniu) w takim układzie ten hieroglif () czytany jest jako fon.: s
2. fon.: sw, np. (war. ) - n-swt lub swt - Władca Górnego Egiptu - (prawdopodobnie) ten zwrot czytano fon.: ni-swt, czyli [Ten, który] należy do [świata] roślin [turzycy lub cibory]
* jednak, przed okresem Średniego Państwa zapis był inny: - nsw lub nzw - Władca Górnego Egiptu - dlatego też uznaje się, że może pochodne od tego słowa, np. Władca Górnego i Dolnego Egiptu - - czytane jest jako fon.: n-sw-bit - w tym przypadku, ten hieroglif () może odpowiadać fon.: nsw
* słowo panowanie to - nsyt - w tym przypadku, ten hieroglif () może odpowiadać fon.: ns
3. ideo.: roślina Swt (turzyca lub cibora), np. - swt - roślina Swt
|
|
|
V17
|
{ s3 }
lub
{ z3 }
|
{ se }
lub
{ ze }
|
zwinięty pasterski szałas z papirusu
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - zwinięty pasterski szałas z papirusu (det.)
|
(Stare państwo)
|
V18
|
|
|
O35
lub
zb
|
s
lub
sb
|
s
lub
sb
|
kombinacja hieroglifów:
 | + | |
|
(rygiel + kroczące nogi)
lub
rygiel z nogami
|
1. (w zgrupowaniu) ten hieroglif () czytany jest jako fon.: s
2. (samodzielnie występujący) fon.: sb
3. ten hieroglif najczęściej występuje w słowach określających aktywność związaną z wszelkim ruchem, ale rdzeń tych słów zawiera w sobie literę s lub z:
a) (war. - sbi - zginąć (przepaść)
b) (war. ) - ms - przynieść, wysłać (posłać)
c) - is - iść
|
|
|
G39
lub
zA
|
s3
lub
z3
|
se
lub
ze
|
kaczka
(rożeniec)
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym gęś białoczelną -
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie - ogon kaczki jest w szpic, a gęsi na końcu prosty (jakby ucięty)
2. fon.: s3 lub z3, np.:
a) - s3 lub z3 - syn
b) - s3.t - córka
3. det.: kaczka, np. - st - kaczka
4. (sporadycznie) det.: ptak - jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona to ten znak może być zastąpiony przez podobny hieroglif - - gęś białoczelna (gb)
5. zobacz też: gęś białoczelna (gb)
|
|
|
V16
|
s3
lub
z3
|
se
lub
ze
|
zapętlony sznur służący jako pęta dla bydła
|
1. fon.: s3 lub z3, np. - s3 lub z3 - ochrona
2. (Stare Państwo) ideo.: pętać, np. - s3 lubz3 - pętać
3. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - zwinięty pasterski szałas z papirusu (det.)
|
|
|
O50
lub
zp
|
sp
lub
zp
|
sp
lub
zp
|
okrągłe klepisko przysypane zbożem
(do młócenia)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym - (forma alternatywna od prehistoryczny budynek w Hierakonpolis) - to są dwa różne hieroglify
2. fon. lub fon. det.: sp lub zp, np. (war. ) - sp - czas, pora, okoliczność i słowa pochodne
3. (zwrot) det.: (war. ) - sp sn - dwa razy - używany jako oznaczenie czynności powtarzających się, dlatego całe słowa lub ich części czytane są dwukrotnie:
a) - rš rš - rozradować się (ponownie)
b) - cš3 cš3 - bardzo często
|
|
|
S30
lub
sf
|
sf
|
sf
|
kombinacja hieroglifów:
 | + |  |
|
(złożone ubranie + żmija rogata)
|
fon.: sf, np. - sf - wczoraj
|
|
|
F37
|
sm
|
sm
|
kręgosłup z żebrami
|
1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif () był mylony z podobnym hieroglifem -
* błąd popełniany szczególnie w sł.: lub - sm wspomożenie (wsparcie, odsiecz) - nie wiadomo, która z obu wersji jest niepoprawna
2. (z powodu pomieszania) fon. det.: sm
3. ideo. lub det.: plecy (tył), np. (war. ) - i3t - plecy (tył)
4. det.: plecy (tył), np. (war. ) - psd - plecy (tył)
5. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej (sm)
6. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (sm)
|
(forma alternatywna)
|
F38
|
|
|
M20
lub
sxt
|
sm
lub
{ sḫt }
|
sm
lub
{ scht }
|
trzcina rosnąca jedna przy drugiej
|
1. (sporadycznie) fon.: sm, np. - sm - zajęcie, rozrywka
2. ideo. lub det.: bagna (podmokły teren), np. (war. lub ) - sḫt - bagna
3. det.: wieśniak (chłop, rolnik), np. - sḫty - wieśniak
4. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku (sm)
|
|
|
M21
lub
sm
|
sm
|
sm
|
trzcina rosnąca jedna przy drugiej z pętlą z boku
|
1. (z powodu pomieszania) ten hieroglif () mylono z podobnym hieroglifem -
* błąd popełniany szczególnie w sł.: lub - sm wspomożenie (wsparcie, odsiecz) - nie wiadomo, która z obu wersji jest niepoprawna
2. fon.: sm, np. (war. ) - sm - wspomożenie (wsparcie, odsiecz)
3. ideo. lub półideo.: zioło, roślina, np. (war. ) - sm - zioło, roślina
4. zobacz też: trzcina rosnąca jedna przy drugiej (sm)
5. zobacz też: kręgosłup z żebrami (sm)
|
|
|
T22
lub
sn
|
sn
|
sn
|
grot strzały (haczykowaty z dwóch stron)
|
1. fon.: sn, np.:
a) (r. m.) - sn - brat
b) (r. ż.) - sn.t - siostra
2. (liczba) deo. i det.: (war. ) - snw - 2 (dwa)
|
(forma alternatywna)
|
T23
|
|
|
N37
lub
S
|
{ sn(?) }
|
{ sn(?) }
|
sadzawka
lub
basen
(rzut z góry)
|
1. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify jednoliterowe – sadzawka (basen) (š)
2. więcej o tym hieroglifie:
hieroglify – określniki i ideogramy - sadzawka (basen) (š)
|
|
|
N38
|
(basen) z pochyłymi bokami
|
|
|
N39
|
sadzawka (basen) wypełniony wodą
|
|
|
X4
|
sn
lub
zn
lub
fḳ3
|
sn
lub
zn
lub
fqe (fke)
|
zwinięty chleb
(zwój z chleba)
lub
ciasto
(forma alternatywna)
|
1. fon. det.: sn lub zn, np. - Snt - Senet (imię żeńskie)
2. (tylko jeden przypadek) jako fonem zn ten hieroglif ( lub ) był często zastępowany innym hieroglifem - - w słowie: (war. , war. ) - zn - otwierać
3. fon. det.: fḳ3:
a) - fḳ3 - ciastko
b) - fḳ3 - nagroda
4. det.: chleb, jedzenie, np.  - prt-ḫrw - ofiara inwokacyjna (dosł.: ofiara z chleba i wina)
5. (Średnie Państwo - sporadycznie) ten hieroglif () był używany jako określnik uroczystości i zastępował hieroglif - , np. (war. ) - ḥbw - uroczystość
6. zobacz też: półhieratyczna forma hieroglifu (sn)
|
(forma alternatywna)
|
N18
lub
iw
|
(hieratyka)
|
X5
|
sn
lub
zn
|
sn
lub
zn
|
półhieratyczna forma hieroglifu
(półhieratyczna forma zwiniętego chleba)
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif () był używany jako fonem sn w zastępstwie hieroglifu - , np. (war. ) - sni - przerastać (przewyższać, przekraczać)
2. (hieratyka tylko) det.: chleb, jedzenie, np. - t - chleb
3. zobacz też: zwinięty chleb (sn)
|
|
|
Y3
lub
zS
lub
mnhd
|
sš
lub
{ zš }
|
ssz
lub
{ zsz }
|
zestaw pisarski składający się z: palety, torby na sproszkowane barwidła (farby), trzcinowego pisaka
|
1. ten hieroglif () jest głównie ideogramem i określnikiem, właściwie nie posiada wartości fonetycznej, chociaż wartość fonetyczną mu się przypisuje
2. fon.: sš, np. (war. - sšw - pisma i wszelkie słowa pochodne od pisać
3. (ponieważ barwidła były drobno zmielone i łatwo rozpuszczalne) det .: płynny (rozcieńczalny, łatwo rozpuszczalny), drobno mielony i słowa pochodne:
a) - ncc - płynny (rozcieńczalny)
b) (medyczny papirus Ebersa) np. (skr. ) - sncc - upłynniać (lub stworzyć łatwo rozcieńczalne), drobno mleć
4. (Stare Państwo) det.: pisanie, np. - zš - pisać
5. (Teksty Piramid) det. dla barwy (koloru):
a) - ṯms - czerwony
b) słowa pochodne od koloru czerwonego z rdzeniem tms lub ṯms, np. - tmsw - zranienia, skrzywdzenia (okaleczenia - l. mn.)
|
(forma alternatywna)
|
Y4
|
|
|
V29
lub
sk
lub
wAH
|
sk
lub
w3ḥ
|
sk
lub
ueh (łeh)
|
włóknista przędza zwinięta luźno w pęczek
|
1. fon.: sk, np. - ski - przepaść (zaginąć)
2. (z nieznanych powodów) fon.: w3ḥ, np. (war. ) - w3ḥ - miejsce, wytrwać (trwać)
3. (Stare Państwo) det.: wycierać (ścierać), np. - sk - wycierać (ścierać)
|
|
|
F29
lub
sti
|
st
|
st
|
krowia skóra przebita strzałą
|
1. fon.: st, np. - Stt - Satis (dosł.: [Ta która] strzela lub [Ta, która] wlewa, bogini-protektorka południowych granic Egiptu z Nubią)
2. ideo. i det.: przebić (przebijać), rzucać (wyrzucać), strzelać, wlewać i słowa pochodne, np. (war. ) - st - przebić (przebijać)
|
|
|
Aa32
|
{ st(?) }
lub
{ zt(?) }
|
{ st(?) }
lub
{ zt(?) }
|
pradawny rodzaj łuku
|
więcej o tym hieroglifie"
hieroglify – określniki i ideogramy - pradawny rodzaj łuku (det.)
|
|
|
Aa32A[h]
|
|
Aa32B[b]
|
|
|
S22
lub
sT
|
st
lub
sṯ
|
st
lub
scz
|
kokarda naramienna
|
1. fon.: st, np. (war. ) - sti - wlewać
2. fon.: sṯ, np. (war. ) - Sṯt - (1) Azja, (2) Sehel (wyspa na Nilu przy Pierwszej Katarakcie)
3. (Stare Państwo - z nieznanych powodów) ideo. i det.: bakburta (lewa burta statku), np. (war. ) - t3-wr - bakburta
|
|
|
F33
lub
sd
|
sd
|
sd
|
ogon
lub
miotła (?)
|
1. fon.: sd, np. (war. - sdty - nazwa nieznanego tytułu dostojnika(?)
2. det.: ogon, np. - sd - ogon
|
|
|
|
|
| S (duże)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
S
|
š
|
sz
|
|
|
|
M8
lub
SA
|
š
lub
3ḫ
lub
š3
|
sz
lub
ech
lub
sze
|
sadzawka z kwiatami lotosu
|
1. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon.: š
2. fon.: š3, np. - š3 - dowodzić, wyznaczać (umawiać)
3. ideo.: lotosowa sadzawka, łąka, np. (war. ) - š3 - lotosowa sadzawka, łąka
4. półideo. i ideo.: Achet (pora wylewu - jedna z trzech pór roku w kalendarzu staroegipskim), np. (war. , (Stare Państwo) ) - 3ḫt - Achet
|
|
|
H7
|
š3
|
sze
|
szpon
|
fon.: š3, np.  - Š3t - Szet (starożytna kraina, prawd. w Grecji w rejonie Tripolis)
|
|
|
V1
lub
100
|
š3(?)
lub
šn
lub
št(?)
lub
š3c(?)
lub
š3.t(?)
lub
šn.t(?)
|
sze(?)
lub
szn
lub
szt(?)
lub
szee(?)
lub
szet(?)
lub
sznt(?)
|
zwój sznura
(sznur zwinięty w spiralę)
|
1. nie mylić tego hieroglifu () z podobnym - - to są dwa różne hieroglify
2. (liczba) fon.: š3, šn, št lub š3c, lub š3.t, lub šn.t, np. - št 100 (sto) - fonetyka liczby sto nie jest jednoznaczna (w różnych źródłach jest różnie interpretowana)
3. fon. lub fon. det.: šn, np. (war. ) - šnt - spierać się (dyskutować)
4. det.: lina, np. - nwḥ - lina
5. det. dla wszelkich akcji związanych z liną:
a) - itḥ - ciągnąć (linę)
b) - ṯs - wiązać (linę w węzeł)
6. det.: otaczać, np. - šnw - okrążać (otaczać)
7. zobacz też: hieroglify jednoliterowe - spirala (w)
|
|
|
H6
|
šw
|
szu
|
pióro
|
1. (Średnie Państwo) wariant tego hieroglifu ( ) pojawiał się tylko w okresie Średniego Państwa i był używany tylko w piśmie hieratycznym - w kilku słowach z rdzeniem šw
2. ten hieroglif () używany był jako zamiennik dla hieroglifu -
3. fon. šw, np. - šw - Szu (bóg powietrza i orzeźwiającego północnego wiatru)
4. ideo.: pióro, np. (war. ) - šw.t - pióro
5. det.: prawda i słowa pochodne, np.:
a) (war. lub ) - m3ct - prawda (rzeczownik)
b) - m3c - prawdziwy (prawdziwość) - ale w formie przymiotnikowej słów pochodnych od prawdy ten hieroglif () był w zapisie często pomijany
6. zobacz też: hieroglify – określniki i ideogramy - bogini z piórem na głowie (det.)
|
(Średnie Państwo - hieratyka)
|
H6A
|
|
|
N40
lub
Sm
|
šm
|
szm
|
sadzawka z nogami
|
fon.: šm, np. - šm iść
|
|
|
V7
|
šn
|
szn
|
pętla ze sznura
z końcami zwisającymi do dołu
|
fon.: šn, np. - šn - drzewo
|
(Nowe Państwo - forma alternatywna)
|
V8
|
|
|
V6
lub
sS
|
šs
lub
sšr
|
szs
lub
sszr
|
sznur
|
1. w okresie Średniego Państwa, w hieratyce, ten hieroglif () był nie do rozróżnienia z hieroglifem -
* w piśmie hieroglificznym oba znaki były często używane zamiennie
2. fon.: šs, np. (war. ) - šs - alabaster
3. z powodu pomieszania z hieroglifem - torby z płótna (lnu) także fon.: sšr
4. ideo.: sznur, lina (war. , (Stare Państwo) ) - šs - sznur, lina
5. det.: wiązać, pakować, np. - crf - wiązać, pakować
6. det.: odzież, np. - isywt - szmaty (l. mn.)
7. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - torba z płótna (lnu) (g)
|
|
|
F30
lub
Sd
|
šd
|
szd
|
skórzany bukłak na wodę
|
fon.: šd, np.:
a) - šd - wyciągać
b) - šdw - skórzany bukłak na wodę, poduszka (w sensie: nadmuchany worek skórzany pod głowę)
|
|
|
|
|
| k
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
k
|
k
|
k
|
|
|
|
D28
lub
kA
|
k
lub
k3
|
k
lub
ke
|
ramiona uniesione
|
1. (w zgrupowaniu) lub czytane jako fon.: k
2. fon.: k3, np. - ḥk3 - magia
3. ideo.: dusza (dusza człowieka i jednocześnie duch opiekuńczy - Ka), np. - k3 - dusza Ka
|
|
|
R5
lub
kp
|
kp
lub
k3p
|
kp
lub
kep
|
kadzielnica do odymiania
|
1. (sporadycznie) fon.: kp, np. - Kpny - Byblos (miasto w starożytnej Fenicji)
2;. fon.: k3p, np. - k3p - szkółka, żłobek (wylęgarnia)
3. ideo i det.: (war. ) - k3p - odymiać (okadzać)
|
(Stare Państwo)
|
R6
|
|
|
I6
lub
km
|
km
|
km
|
kawałek krokodylej skóry z kolcami
|
1. fon.: km, np. - Kmt - Egipt (dosł.: czarna ziemia)
2. ideo.: tarcza, np. (war. ) - ikm - tarcza
|
|
|
|
|
| q
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
q
|
ḳ
|
q lub k lub ku
|
|
|
|
Aa8
lub
qn
|
ḳn
lub
{ ḏ3tt }
|
qn (kn)
lub
{ dżett }
|
kanał nawadniający
|
1. (z nieznanych powodów) fon.: ḳn, np. - ḳn - dokończyć (uzupełnić)
2. ideo. i det.: majątek, np. (war. , war. ) - ḏ3tt - majątek
|
|
|
T19
lub
qs
|
ḳs
lub
gn
|
qs (ks)
lub
gn
|
głowica harpuna z kości
|
1. fon: ḳs i fon. det. w (war. ) - ḳsn - uprzykrzać się
2. fon. det. w - ḳrs - chować (grzebać, zakopywać) i słowa pochodne
3. (z nieznanych powodów) fon.: gn i fon. det. w (war. ) - gnwty(?) - rzeźbiarz, ale translit. tego słowa nie jest jednoznaczna
4. det.: kość, harpun, np. - ḳs - kość, harpun
5. det.: kość, np. - 3b - kość słoniowa
|
(Stare Państwo)
|
T20
|
|
|
Aa28
lub
qd
|
{ ḳd }
|
{ qd (kd) }
|
tłuczek murarski
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - tłuczek murarski (det.)
|
(Stare Państwo)
|
Aa29
|
|
|
|
|
| g
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
g
|
g
|
g
|
|
|
|
G38
lub
gb
|
gb
|
gb
|
gęś białoczelna
|
1. ten hieroglif () bywa często mylony z bardzo podobnym hieroglifem przedstawiającym kaczkę -
zasadnicza różnica jest widoczna w ogonie - ogon gęsi jest na końcu prosty (jakby ucięty), a kaczki w szpic
2. półfon.: gb, np. (war. ) - Gbb - Geb
3. (sporadycznie) det.: ptak - jeśli natura ptaka jest bliżej nieokreślona, może być zastąpiony przez podobny hieroglif - - kaczka
4. zobacz też: kaczka (rożeniec) (s3)
|
|
|
G28
lub
gm
|
gm
|
gm
|
ibis czarny
|
fon.: gm, np. - gmi - znaleźć
|
|
|
|
|
| t (małe)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
t
|
t
|
t
|
|
|
|
U33
lub
ti
|
t
lub
ti
|
t
lub
ti
|
tłuczek
|
1. (sporadycznie w zgrupowaniu) w zestawieniu z hieroglifem - po prawej lub lewej stronie - czytany jest jako fon.: t, np. - ḥts - rozpocząć, świętować (festiwal, festyn)
2. (w zgrupowaniu) lub lub czytane jako fon.: t, np. - 3twt - łóżko
3. fon.: ti, np. - cḫnwti - komora królewska (grobowiec)
4. ideo.: tłuczek, np. - tit - tłuczek
5. zobacz też: hieroglify trzyliterowe - tłuczek i moździerz (smn)
|
|
|
U30
|
t3
|
te
|
piec garncarski
|
1. fon.: t3, np. - št3 - tajemniczy, skomplikowany (trudny)
2. (Stare Państwo) ideo.: piec (do wypalania garnków, cegieł, itp.), np. - t3- piec
|
|
|
N16
lub
tA
|
t3
|
te
|
płaska warstwa ziemi z ziarnkami piasku
|
1. (sporadycznie) fon.: t3, np. - sšt3 - tajemnica, sekret
2. (w zgrupowaniu) czytane jako fon.: t
3. ideo.: ziemia, kraj, kraina, np. (war. ) - t3 - ziemia, kraj, kraina
4. det. dla słów związanych z ziemią':
a) - dt - posiadłość, majątek
b) - dt - wieczność
c) - dt(w) - poddani (chłopi, jako związani z ziemią)
|
(forma alternatywna)
|
N17
|
płaska warstwa ziemi
|
|
|
S33
lub
Tb
|
tb
lub
ṯb
|
tb
lub
czb
|
sandał
|
1. półfon. lub fon. det.: ṯb, później tb, np. - ṯbw - produkujący sandały (szewc)
2. ideo. lub det.: sandał, np. (war. ) - ṯbt lub - tbt - sandał
|
|
|
D1
lub
tp
|
tp
|
tp
|
głowa z profilu
|
1. dokładna wartość fonetyczna tego hieroglifu nie jest potwierdzona - zakłada się, że jest to fon.: tp, np. (war. ) - tpy - szef, pierwszy (1-szy)
2. przyimek: na (czymś - na głowie lub na podstawie), np. - tp - na
3. ideo.: głowa - tp - głowa
4. det.: głowa i pojęcia pochodne, np. - d3d3 - głowa
6. zobacz też: hieroglify trzyliterowe – sztylet starszego rodzaju (tpy)
|
|
|
U15
lub
tm
|
tm
|
tm
|
sanie
|
1. fon.: tm, np. - ḥtm - zginąć (przepaść)
2. (negacja) - tm - nie - zaprzeczenie znaczeń
|
|
|
|
|
| T (duże)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
T
|
ṯ
|
cz lub tcz
|
|
|
|
G47
lub
TA
|
ṯ
lub
ṯ3
|
cz (tcz)
lub
cze (tcze)
|
kaczątko
|
1. (w zgrupowaniu) czytane jako fon.: ṯ
2. fon.: ṯ3, np. - ṯnṯ3t - baldachim
3. ideo.: pisklę, np. - ṯ3 - pisklę
|
|
|
S24
lub
Tz
|
{ ṯs }
|
{ czs }
|
związany pas
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - przedramię trzymające patyk (det.)
|
|
|
|
|
| d (małe)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
d
|
d
|
d
|
|
|
|
D37
|
d
lub
di
lub
imi
lub
rdi
|
d
lub
di
lub
imi
lub
rdi
|
przedramię trzymające stożkowaty bochenek
|
1. (Średnie Państwo) bardziej powszechne było używanie tego hieroglifu () zamiast
2. (sporadycznie) ten hieroglif () był zamieniany przez inne podobnehieroglify - lub
3. fonetyka tego hieroglifu jest dyskusyjna - powszechniej czytany był jako fon.: (r)di lub imi, ale (sporadycznie) czytany jako fon.: d (od di), np. - Ddw - war. lub - Ddw - Buzyrys (ob. Abu Sir Bana)
4. ideo. dla dawać (ofiarować, ofiarowywać), np. (war. ) - imi - dawać (ofiarować)
5. zobacz też: stożkowaty bochenek (di)
6. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - przedramię trzymające garnek (naczynie) (det.)
7. zobacz też: hieroglify - określniki i ideogramy - przedramię trzymające patyk (det.)
|
|
|
X8
lub
di
|
d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rḏi
|
d
lub
di
lub
dd
lub
imi
lub
rdi
lub
rdżi
|
stożkowaty bochenek
|
1. (Średnie Państwo) ten hieroglif był częściej zastępowany przez inny hieroglif
2. fonetyka tego hieroglifu jest dyskusyjna - (prawdopodobnie) rdzeń to fon.:rdi, wcześniej czytany był jako fon.: rḏi, ale w formie czasownikowej z podwójnym powtórzeniem () jest czytane jako fon.: dd lub didi, oprócz tego istnieją przypadki czytania tego hieroglifu jako fon.: d, np. - dḳ(r) - owoce (l.mn.)
3. ideo.: dawać (w sensie: ofiarować, ofiarowywać), np.:
a) - rdi lub - di - dawać (ofiarować)
b) lub lub (war. ) - imi - dawać (ofiarować)
4. zobacz też: przedramię trzymające stożkowaty bochenek (di)
|
|
|
V11
|
{ dw(?) }
|
{ du (dł)(?) }
|
hieroglif uznany później za obcięty w połowie kartusz i odwrócony
|
więcej o tym hieroglifie:
hieroglify - określniki i ideogramy - hieroglif uznany później za obcięty w połowie kartusz i odwrócony (det.)
|
|
|
G22
lub
Db
|
db
lub
ḏb
|
db
lub
dżb
|
dudek
(Upupa epops)
|
1. (Nowe Państwo) fon.: db, np. - dbt - cegła
2. fon.: ḏb, np. (war. ) - ḏbt - cegła
|
|
|
|
|
| D (duże)
|
| Hieroglif
|
Gardiner
lub
WikiHiero
|
translit.
|
translit. polska
|
Opis
|
Uwagi
Oznaczenia: transl. – transliteracja, fon. – fonetyka, półfon. – półfonem, fon. det. – fonetyczny determinatyw, ideo. – ideogram, półideo. – półideogram, det. – determinatyw, war. – wariant, skr. – forma skrótowa zapisu
|
|
|
D
|
ḏ
|
dż
|
|
|
|
U28
lub
DA
|
ḏ
lub
ḏ3
|
dż
lub
dże
|
ognisty świder
|
1. (w zgrupowaniu) lub czytane jak fon.: ḏ
2. fon.: ḏ3, np. - ḏ3i - przeprawa łodzią (w poprzek rzeki)
3. ideo.: ognisty świder (zestaw składający się z: deseczki i patyka - służy do rozpalania ognia poprzez trzymanie patyka między dłońmi i obracanie go, wiercąc nim otwór w deseczce), np. - ḏ3 - ognisty świder
4. ideo.: dobrobyt, jako skrót: - wḏ3 - dobrobyt w formule grzecznościowej: (wer. pełna: ) - idiom - cnh wḏ3 snb - Niech żyje, w dostatku i zdrowiu
|
(Stare Państwo)
|
U29
|
|
|
N26
lub
Dw
|
ḏw
|
dżu
|
piaszczyste wzgórze
wznoszące się ponad linią upraw
|
1. fon.: ḏw, później dw, np. - 3bḏw - Abydos (ob. el-ʿArabä el-Madfūnä - tzn. zakopany zaprzęg lub Arabet Abydos)
2. ideo.: wzgórze, np. - ḏw - wzgórze
|
|
|
M36
lub
Dr
|
ḏr
|
dżr
|
pęk lnu z łodygami
i szypułkami
|
1. fon.: ḏr, np. - ḏr - trzymać mocno
2. det.: łączyć, wiązać (związać razem), np. - dm3 - wiązać
3. zobacz też: pęk lnu z łodygami (ḏr)
|
(Stare Państwo)
|
M37
|
ḏr
|
dżr
|
pęk lnu z łodygami
|
1. (Stare Państwo) fon.: ḏr
2. ten hieroglif () był używany podobnie lub zamiennie z hieroglifem - - ale wtedy, posiadał tylko wartość fonetyczną (ḏr)
3. zobacz też: pęk lnu z łodygami i szypułkami (ḏr)
|
|
|
R11
lub
Dd
lub
dd
|
ḏd
|
dżd
|
kolumna imitująca pęk łodyg związanych razem
(kolumna Dżed)
|
1. fon.: ḏd, np. (war. ) - ḏd - stabilność, trwałość i słowa pochodne
2. ideo.: kolumna Dżed, np. - ḏd - kolumna Dżed
|
|
|
I11
lub
Dd
|
ḏḏ
|
dżdż
|
dwie kobry
|
fon.: ḏḏ, np. - wḏḏt - nakazane (w sensie: został wydany rozkaz)
|
|
|
|
|
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Nie mylić tej nazwy Chemmis w Delcie Nilu z miejscowością Achmim w Górnym Egipcie - zw. także Chemmis! - to są dwa różne miejsca. Dolnoegipskie Chemmis, prawdopodobnie oznacza, mniej-więcej, pasek papirusu króla Dolnego Egiptu.
- ↑ a b c Hieroglif niedostępny w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii
- ↑ Z transliteracji hieroglifu-symbolu wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć dokładnie tak!: (Wḏ3t) - Uadżet lub (W3ḏyt) - Uadżyt - błędem jest pisanie tego symbolu jako Wadjet lub Wadżet, bo to jest zapożyczenie z pisowni angielskiej, w dodatku, poprawnie powinno być czytane mniej-więcej jako: Łedżet.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako O5\.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale przy zapisie wielokrotności macierzystego hieroglifu.
- ↑ Z transliteracji imienia bogini Hathor wynika, że w j. polskim powinno ono być czytane jako: (Ḥt-ḥr) - Hathor - błędem jest czytanie w nim angielskiego dwuznaku th, należy czytać osobno polskie t + h, czyli Hat + hor.
- ↑ Z transliteracji imienia boga Min'a wynika, że w j. polskim powinno ono brzmieć: (Mnw) - Minu.
- ↑ Ten hieroglif dostępny jest w rozszerzeniu WikiHiero w Wikipedii, ale pod innym symbolem, jako Aa32\.
Przypisy
- ↑ DaviesD. W.V. DaviesD., M.G.M.G. Witkowskiego M.G.M.G. (tłum.), Egipskie hieroglify, Warszawa: RTW, [cop. 1998], ISBN 83-86822-89-9, OCLC 749730090 . Brak numerów stron w książce
Bibliografia
- Erman Adolf, Breasted James Henry (translated by), Egiptian grammar. Williams and Norgate, Henrieta Street, Covent Garden, London and 20 South Frederick Street, Edinburgh 1894.
- Roeder Günter (prof. University of Breslau), Mercer Samuel A.B. (translated by), Short Egiptian Grammar. New Haven: Yale University Press; London: Humphrey Milford; Oxford: Oxford University Press, Leipzig 1920.
- Gardiner Alan H. (Sir), Egyptian Grammar. The Griffith Institute 1973. ISBN 0-900416-35-1
Linki zewnętrzne
|
|
