Cibora papirusowa (Cyperus papyrus L.) – gatunekroślin należący do rodziny ciborowatych. Pochodzi z Afryki (z wyjątkiem jej północno-zachodniej części) oraz wysp na Oceanie Indyjskim[5]. Jest uprawiana w wielu krajach świata.
Zielona, bezlistna, gładka, trójkanciasta, o zaokrąglonych kantach i wysokości zazwyczaj do 3 m, ale w dobrych warunkach nawet do 5 m. Na szczycie łodyga rozgałęzia się pióropuszowato. Osiąga grubość do 4 cm. Pod własnym ciężarem jej górna część zgina się i łukowato zwisa w dół. Pod ziemią występuje grube kłącze. Za młodu jest czerwono-brązowe[6].
Zredukowane liście występują na kłączu. Są to trójkątne, papierowate łuski. Zredukowane liście w formie przysadek występują również na szczytach pędów, pod kwiatami[6].
Zielonkawo-brązowe kwiaty wyrastają latem na szczytach pióropuszowato rozgałęzionych pędów łodygi. Są to liczne kłoski tworzące duże baldach. Pojedynczy kwiat zbudowany jest z 3 pręcików, i 1słupka i wyrasta w kącie łuskowatej przysadki[7][6].
W swoim naturalnym środowisku rośnie w pełnym słońcu na bagnach, jeziorach, kanałach melioracyjnych i wszelkich podmokłych terenach. Zazwyczaj tworzy duże i gęste łany. W jej kwiatostanach często wiją sobie gniazda drobne ptaki. Zapylana jest przez wiatr, nasiona roznoszone są przez wodę i przez zwierzęta[8]. Źle toleruje zasolenie wody. Po wybudowaniu kanałów w dolinie rzeki Nil wtargnęła do niej słona woda, co spowodowało w takich miejscach wymarcie cibory[9].
Z papirusu w Egipcie wykonywano pierwsze kolumny podtrzymujące dach budowli. Późniejsi budowniczy wzorowali się na nich wykonując kolumny kamienne[9].
W starożytnym Egipcie, z braku drewna, pędy cibory wykorzystywano jako opał[9].
Z papirusu wytwarzano w starożytnym Egipcie kosze i skrzynki. Kosz wykonywano ze skręcanych pędów cibory, sitowia lub innych pędów roślinnych, które układano w odpowiedniej formie i sklejano żywicą[9]
Jest to także roślina włóknista. Z jej pędów wyrabia się maty i różnego rodzaju plecionki[7].
Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Nadaje się do średnich i dużych oczek wodnych[8].
Udział w kulturze
Wszyscy zajmujący się tym problemem naukowcy są zgodni, że cibora papirusowa jest rośliną biblijną. Już samo słowo Biblia pochodzi od greckiegobyblos oznaczającego biały miąższ pędu cibory. W Księdze Izajasza (18,2) jest zdanie: „Wysyłasz posłów przez morze na łódkach papirusowych po wodzie”, a w Księdze Hioba inne: „Czyż rośnie papirus bez błota, czy krzewi się sitowie bez wody?”. W hebrajskim papirus to gōme, a słowo to występuje również w innym miejscu Księgi Izajasza (58,5). W Biblii Tysiąclecia przetłumaczone zostało błędnie jako sitowie, według badaczy roślin biblijnych w tłumaczeniu powinna to być cibora lub trzcina pospolita. W koszu wykonanym z papirusu matka puściła Mojżesza na wodę[9].
Norweski badacz Thor Heyerdahl wzorując się na starożytnych opisach łodzi budowanych z papirusu wykonał papirusową tratwę „Ra”, na której w 1970 r. wraz z siedmioosobową załogą przepłynął Atlantyk, udowadniając w ten sposób, że starożytni Egipcjanie mogli przepłynąć z Afryki do Ameryki Południowej[9].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑Cyperus papyrus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑Taxon: Cyperus papyrus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-11-08]. (ang.).
↑ abcdBoar, R. R., D. M. Harper and C. S. Adams. 1999. Biomass Allocation in Cyperus papyrus in a Tropical Wetland, Lake Naivasha, Kenya. 1999. Biotropica 3: 411
↑ abcZbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. Brak numerów stron w książce
↑ abcdefghZofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3. Brak numerów stron w książce
