PROFILPELAJAR.COM

Drzewiak szary
	Dendrolagus inustus
	S. Müller, 1840
	; Drzewiak szary na ilustracji z 1899 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Rodzaj	drzewiak
Gatunek	drzewiak szary
Synonimy
	Dendrolagus maximus W. Rothschild & N.C. Rothschild, 1898; Dendrolagus finschi Matschie, 1916; Dendrolagus keiensis Matschie, 1916; Dendrolagus schoedei Matschie, 1916; Dendrolagus sorongensis Matschie, 1916;
	Dendrolagus maximus W. Rothschild & N.C. Rothschild, 1898; Dendrolagus finschi Matschie, 1916; Dendrolagus keiensis Matschie, 1916; Dendrolagus schoedei Matschie, 1916; Dendrolagus sorongensis Matschie, 1916;
Podgatunki
	D. i. inistus S. Müller, 1840; D. i. finschi Matschie, 1916;
	D. i. inistus S. Müller, 1840; D. i. finschi Matschie, 1916;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Drzewiak szary^[8] (Dendrolagus inustus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1840 niemiecki przyrodnik Salomon Müller nadając mu nazwę Dendrolagus inustus^[1]. Miejsce typowe to góra Lamantsjieri, blisko Triton Bay, w okolicach Lobo, Fak-fak, Papua Zachodnia, Indonezja^[9]^[10]^[11]. Holotyp to wypchana skóra (sygnatura RMNH MAM.13483b) i szkielet (sygnatura RMNH MAM.13483a) dorosłej samicy z kolekcji Rijksmuseum van Natuurlijke Historie; okaz typowy zebrany pomiędzy 1 a 31 sierpnia 1828 roku przez Müllera^[12]^[10]. Podgatunek formalnie opisał w 1916 roku niemiecki zoolog Paul Matschie jako odrębny gatunek i nadając mu nazwę Dendrolagus finschi^[3]. Miejsce typowe to Tami, zatoka Yos Sudarso, Jayapura, Indonezja^[13]. Holotyp to tylko ogon (sygnatura ZMB 45060) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie; zebrany przez niemieckiego ornitologa Otto Finscha^[14].

Badania oparte na danych genetycznych wskazują, że D. inustus jest taksonem siostrzanym D. ursinus z którym tworzy klad będący grupą siostrzaną dla reszty nowogwinejskich Dendrolagus^[15]. Ważność słabo zróżnicowanych podgatunków powinna zostać zbadana w ramach kompleksowej analizy morfologicznej i genetycznej oraz zachodzi potrzeba dodatkowych badań w celu ustalenia granic ich rozmieszczenia^[11].

Rozpoznano dwa podgatunki^[16]^[11].

Etymologia

Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”^[17].
inustus: łac. inustus „spalony”, od inurere „palić, spalać”^[18].
finschi: Friedrich Hermann Otto Finsch (1839–1917), niemiecki etnograf, przyrodnik i podróżnik^[19].

Zasięg występowania

Drzewiak szary występuje w zależności od podgatunku^[11]:

D. inistus inistus – półwyspy Ptasia Głowa i Bomberai, północno-zachodnia Nowa Gwinea; prawdopodobnie także kilka wysp w indonezyjskiej prowincji Papua Zachodnia (Waigeo, Misool, Salawati i Batanta).
D. inistus finschi – North Coastal Ranges of New Guinea na zachód od Wewak; także wyspa Yapen, w Zatoce Cenderawasih.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 55–89 cm, samców 57–79,5 cm, długość ogona samic 64–84,3 cm, samców 71–96,5 cm; masa ciała samic 7–14 kg, samców 11–23 kg^[16]^[20]. Drzewiaki szare mają krępą budowę ciała i małą głowę. Wykazują duże podobieństwo do kangurów naziemnych. Mają bardzo długie kończyny tylne i przednie w porównaniu z innymi drzewiakami, ale relatywnie krótkie w porównaniu z kangurami naziemnymi. Czwarty palec u stopy jest zazwyczaj dłuższy niż pozostałe. Posiadają także silne ramiona i długie zakrzywione pazury umożliwiające wspinaczkę po drzewach i przemieszczanie się pomiędzy gałęziami. Siwe ubarwienie wyraźnie odróżnia ten gatunek od pozostałych drzewiaków. Szata ma barwę od łupkowoszarej do czekoladowobrązowej i ma średnią długość. Grube futro rosnące na grzbiecie w przeciwnych kierunkach służy jako naturalna ochrona przed wilgocią. Czarne uszy wyraźnie odcinają się od szarej głowy, palce u stóp i ogon również są ciemne. U podstawy ogona brak jest owłosienia. Ogon jest używany jako narząd równowagi, nie jest jednak chwytny. Drzewiaki szare wykazują dymorfizm płciowy – samce są wyraźnie większe od samic.

Ekologia

Środowisko życia

Zamieszkują różne środowiska, przeważnie są to lasy pierwotne od wysokości 100 do 1400 m n.p.m.

Tryb życia

Drzewiaki szare są bardzo zwinne i zręcznie przeskakują z drzewa na drzewo. Uważa się, że należą do grupy prymitywnych drzewiaków, ponieważ budowa ich tylnych kończyn jest najmniej przystosowana do nadrzewnego trybu życia niż u pokrewnych gatunków. Zwykle śpią na dużych, poziomych gałęziach. Większość czasu spędzają na drzewach, często jednak schodzą na ziemię. Potrafią się poruszać skacząc na tylnych nogach, ale niezbyt zręcznie. Ogon jest oderwany od ziemi a ciało pochylone jest do przodu, by zrównoważyć ciężar zwierzęcia podczas skoku. Nie jest wiadome, czy drzewiaki szare są zwierzętami samotnymi czy społecznymi. Żywią się liśćmi, owocami, miękką korą oraz łodygami roślin. Są zwierzętami poligamicznymi. Zwykle rodzi się jedno młode, a samica jest zdolna do kolejnego porodu, gdy tylko młode opuści torbę. Niezwykle rzadko na świat mogą przyjść na świat dwa młode. Młode pozostaje w torbie 9 miesięcy, a matka zajmuje się nim przez dwa lata. Dojrzałość płciową osiągają po uzyskaniu przez samicę 8,5-10 kg masy ciała, a przez samce 12 kg. Długość życia drzewiaków szarych wynosi około 10 lat.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b S. Müller: Land-en Volkenkunde. Eerste afdeeling. Physische gesteldheid: Uiterlijk aanzien van het land, en vaarwater langs hetzelve. Hoedanigheid van den grond; planten; dieren. Luchtgestel; winden; strooming der zee nabij den wal, enzv. W: C.J. Temminck: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Leiden: in commissie bij S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1840, s. 20 (przypis). (niem.).
↑ W. Rothschild & N.Ch. Rothschild. Descriptions of three new kangaroos, and notes on the skull of Dendrolagus bennettianus. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 511, 1898. (ang.).
↑ ^a ^b P. Matschie. Das Baumkänguru des Tami-Beckens in Neuguinea. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 163, 1917. (niem.).
↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 297.
↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 296.
↑ Matschie 1915–1917 ↓, s. 300.
↑ ^a ^b T.T. Leary T.T. i inni, Dendrolagus inustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus inustus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus inustus S. Müller, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94–97. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Specimens Dendrolagus inustus Müller, 1840. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-08-09]. (niderl. • ang.).
↑ E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 27. (ang.).
↑ W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 477–548, 1936. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1936.tb00459.x. (ang.).
↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
↑ ^a ^b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 703–704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 135. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf Neuguinea init einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 257–310, 1915–1917. (niem.).

[Müller-1] S. Müller: Land-en Volkenkunde. Eerste afdeeling. Physische gesteldheid: Uiterlijk aanzien van het land, en vaarwater langs hetzelve. Hoedanigheid van den grond; planten; dieren. Luchtgestel; winden; strooming der zee nabij den wal, enzv. W: C.J. Temminck: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Leiden: in commissie bij S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1840, s. 20 (przypis). (niem.).

[Rothschild-2] W. Rothschild & N.Ch. Rothschild. Descriptions of three new kangaroos, and notes on the skull of Dendrolagus bennettianus. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 511, 1898. (ang.).

[Matschie-3] P. Matschie. Das Baumkänguru des Tami-Beckens in Neuguinea. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 163, 1917. (niem.).

[CITEREFMatschie1915–1917[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30243748_297]-4] Matschie 1915–1917 ↓, s. 297.

[CITEREFMatschie1915–1917[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30243747_296]-5] Matschie 1915–1917 ↓, s. 296.

[CITEREFMatschie1915–1917[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30243751_300]-6] Matschie 1915–1917 ↓, s. 300.

[iucn-7] T.T. Leary T.T. i inni, Dendrolagus inustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus inustus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus inustus S. Müller, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).

[Burgin&inni-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94–97. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[bioportal-12] Specimens Dendrolagus inustus Müller, 1840. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-08-09]. (niderl. • ang.).

[lau&hill-13] E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 27. (ang.).

[rot&dol-14] W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 477–548, 1936. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1936.tb00459.x. (ang.).

[Eldridge&inni-15] M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).

[Eldridge&Coulson-16] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 703–704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Palmer-17] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).

[Jobling-18] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Bolens&inni-19] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 135. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[amw-20] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

PROFILPELAJAR.COM

Drzewiak szary

Taksonomia

Etymologia

Zasięg występowania

Morfologia

Ekologia

Środowisko życia

Tryb życia

Status zagrożenia

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Kedutaan Besar Republik Indonesia di Beijing

École Kanō

Lokomotif D50

Patofisiologi gagal jantung kronik

Happiness (Sam Sparro song)

Primissima

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

نادي جرش (السعودية)

Centre Street (Hong Kong)

Palaeography

Vector processor

Regiones de Arabia Saudita

Athletics at the 2003 Summer Universiade – Men's pole vault

Julien Offray de La Mettrie

Clare Boothe Luce

AR-10自動步槍

باسيل بولتن

Ostia (Roma)

棋戦 (将棋)

57e régiment d'artillerie