"Druga bitwa o Kraków"

I wojna światowa, front wschodni
Pomnik na Wzgórzu Kaim – propagandowy symbol powstrzymania rzekomej ofensywy armii rosyjskiej, odsłonięty 6 grudnia 1915 roku[1]
Czas	Bitwa nie miała miejsca[2]
Miejsce	południowo-wschodnie przedmieścia Krakowa
Terytorium	Galicja
Strony konfliktu
Austro-Węgry  Imperium Rosyjskie
Położenie na mapie Austrii miejsce bitwy
50°03′41″N 19°56′18″E/50,061389 19,938333

Druga bitwa o Kraków – błędne określenie na potyczki mające miejsce na południowo-wschodnim przedpolu Twierdzy Kraków w początkach grudnia 1914 roku. Narracja o drugiej bitwie była oparta wyłącznie na źródłach cywilnych takich jak mające wydźwięk propagandowy artykuły prasowe^[3] wydawane w czasie pierwszej wojny światowej oraz wspomnienia osób cywilnych^[4]. W przeciwieństwie do walk mających miejsce pod Krakowem w drugiej połowie listopada 1914 roku, te kwalifikowane jako "Druga bitwa o Kraków" nie były wydzielane w literaturze zagranicznej^[5][6]. Legenda "Drugiej bitwy o Kraków" jak i jej kulminacyjnego punktu czyli bitwy na wzgórzu Kaim była następnie powielana przez współczesne artykuły prasowe^[7][8]. W ostatnich latach zaczęły pojawiać się publikacje oparte na archiwalnych materiałach wojskowych, negujące to, że na wzgórzu Kaim odbyła się bitwa^[1], oraz to, że sama "Druga bitwa o Kraków" miała miejsce^[9].

W ostatnich dniach listopada oddziały rosyjskiej 3. Armii podeszły na południowo-wschodnie przedpola Twierdzy Kraków, zajmując Wieliczkę. Nauczeni doświadczeniem z pierwszego oblężenia Twierdzy Przemyśl, Rosjanie główne linie obronne rozbudowywali poza zasięgiem fortów krakowskiej Twierdzy. Nie prowadzono też aktywnych działań zaczepnych, ograniczając się do wysyłania patroli mających rozpoznać rozmieszczenie pozycji austro-węgierskich^[9]. Patrole rosyjskie przenikały na Bieżanów, a o niskiej intensywności walk świadczy niewielka ilość poległych, ekshumowanych w latach 30. XX wieku na cmentarz wojenny w Wieliczce^[1].

2 grudnia rozpoczęła się operacja limanowsko-łapanowska. Lewe skrzydło rosyjskiej 3. Armii cofało się pod ciosami sił austro-węgierskiej 4. Armii i wspierającej jej pruskiej 47 Rezerwowej Dywizji Piechoty^[1]. Niekorzystna konfiguracja frontu spowodowana przez postępy państw centralnych pod Górą Świętego Jana, Żegociną, Limanową, wymusiły na dowództwie rosyjskiej 3. Armii skrócenie linii frontu. Nocą z 6 na 7 grudnia wojska rosyjskie wycofały się z południowo-wschodniego przedpola Twierdzy Kraków, oddając bez walk Wieliczkę. Odwrót Rosjan nie był wymuszony przez ostrzał artyleryjski prowadzony z krakowskich fortów, który nie przysporzył im większych strat. Wszystkie przesunięcia linii frontu na południowo-wschodnim przedpolu Twierdzy Kraków był wymuszone przez sytuację w jądrze operacji limanowsko-łapanowskiej. Z tego powodu to co do tej pory źródła prasowe i popularnonaukowe opisywały jako "Druga bitwa o Kraków" powinno być traktowane jako peryferyjny obszar operacji limanowsko-łapanowskiej^[9].

• 
  Makieta fortu cytadelowego "Kościuszko".
• 
  Fort pancerny „Kosocice” prowadzący w dniach 5-6 grudnia 1914 roku ostrzał w kierunku pozycji rosyjskich.
• 
  Ciężki moździerz Škoda 30,5 cm, taki, jak biorące udział w bitwie pod Krakowem.
• 
  Pomnik na Wzgórzu Kaim – tablica na ścianie północnej.

• Pierwsza bitwa o Kraków
• Pomnik na Wzgórzu Kaim

• Jan Dąbrowski: Wielka Wojna 1914–1918. Trzaska, Evert i Michalski / reprint-Wydawnictwo KURPISZ s.c., 1937 / reprint 2000. ISBN 83-87621-72-2. Brak numerów stron w książce