PROFILPELAJAR.COM

Bitwa pod Kraśnikiem
	I wojna światowa, front wschodni
Czas	23–25 sierpnia 1914
Miejsce	okolice Kraśnika, Janowa Lubelskiego i Frampola
Terytorium	Królestwo Polskie, Lubelszczyzna (obecnie Polska)
Przyczyna	austriacka ofensywa „wyprzedzająca”
Wynik	zwycięstwo Austro-Węgier
Strony konfliktu
Imperium Rosyjskie	Austro-Węgry
Dowódcy
Anton Jegorowicz von Zalca	Victor Dankl
Siły
ok. 9 i 1/2 dywizji piechoty, 4 i 1/2 dywizji kawalerii, 350 dział	ok. 9 dywizji piechoty, 2 dywizje kawalerii, 354 działa
Straty
ok. 60 tys. zabitych i rannych, ok. 6000 wziętych do niewoli, 28 dział	ok. 40 tys. zabitych i rannych
	Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904) miejsce bitwy
	50°55′59,8800″N 22°13′00,1200″E/50,933300 22,216700

Bitwa pod Kraśnikiem – bitwa stoczona w dniach 23–25 sierpnia 1914 pomiędzy 1 Armią austro-węgierską pod dowództwem gen. Victora Dankla a 4 Armią rosyjską gen. barona Antona von Zalcy. Pierwsza bitwa tej wojny na południowym odcinku frontu wschodniego i pierwsze zwycięstwo austro-węgierskie.

Bitwa stanowiła pierwszy akt „ofensywy wyprzedzającej”, zaplanowanej przez szefa austriackiego Sztabu Generalnego Franza Conrada von Hötzendorf w celu zdezorganizowania rosyjskiej mobilizacji i spodziewanych działań z Królestwa Polskiego przeciwko siłom austro-węgierskim w Galicji. Razem z rozpoczętą kilka dni później bitwą pod Komarowem przesądziła ona o sukcesie tej ofensywy, która jednak wobec braku obiecywanej przed wybuchem wojny pomocy niemieckiej oraz załamania frontu we wschodniej Galicji nie mogła osiągnąć pełnego sukcesu.

Przed bitwą

Początek działań wojennych armia austro-węgierska poświęciła na rozpoznanie kawaleryjskie w dniach 20-25 lipca nie przyniosło oczekiwanych rezultatów z powodu 400 kilometrowej długości frontu. Po jego zakończeniu, Franz Conrad von Hötzendorf wydał 1 Armii gen. Victora Dankla rozkaz przekroczenia Sanu i Tanwi.

1 Armia składała się z trzech korpusów – I krakowskiego, V pożońskiego (preszburskiego-bratysławskiego) oraz X przemyskiego, w takim też porządku jednostki te rozciągały się na linii Wisła-Frampol. Jej ruch po lewej stronie Wisły osłaniała niewielka, trzydywizyjna Grupa Armijna Kummera, która nie wzięła udziału w walkach pod Kraśnikiem.

Przeciwko armii Dankla koncentrowała się rosyjska 4 Armia gen. barona von Zalza, składająca się z korpusu grenadierskiego XIV, XVI i XVIII korpusów armijnych w regionie rozwidlenia Wisły i Sanu w okolicach Lublina.

Przebieg bitwy

Działania oddziałów austro-węgierskich rozpoczęły się 21 sierpnia. Dwa pierwsze dni zostały poświęcone przebyciu strefy nad Tanwią – niebezpiecznej dla nacierających wojsk z uwagi na lesisty, bagnisty teren, a także ubezpieczenie się na nowych pozycjach.

23 sierpnia 1 Armia przeszła do natarcia, a jej I Korpus odrzucił Rosjan od Wisły na 70 kilometrów w kierunku Kraśnika. Kolejnego dnia zajęto Urzędów, a 25 sierpnia wojska austro-węgierskie osiągnęły Kraśnik. Kontruderzenie przeciwnika, podjęte na linii Janów Lubelski – Frampol zostało odparte, wobec czego cała rosyjska 4 Armia znalazła się w odwrocie w kierunku północnym. Zwycięstwo oddaliło od sił austro-węgierskich groźbę oskrzydlenia od strony Wisły, a także zabezpieczyło flankę sąsiedniej 4 Armii austro-węgierskiej, umożliwiając jej operację pod Komarowem. Wskutek niepowodzenia, von Zalca został zastąpiony na stanowisku dowódcy 4 Armii rosyjskiej przez gen. Aleksieja Ewerta.

Opis bitwy został zawarty we wspomnieniach gen. Tadeusza Jordan Rozwadowskiego^[2].

Rola lotnictwa

Użyte samoloty w tej bitwie pokazały jego dużą operatywność K.u.K. Luftfschifferabteilung. Siły lotnicze składały się z 7 jednostek:

Nr Jednostki	Data od: (1914)	Miejsce Stacjonowania
c.k. Fliegerkompanien 1.	1 sierpnia	Stanisławów
c.k. Fliegerkompanien 5.	12 sierpnia	Przemyśl-Żurawica
c.k. Fliegerkompanien 7.	9 sierpnia	Łańcut
c.k. Fliegerkompanien 8.	11 sierpnia	Radymno
c.k. Fliegerkompanien 10.	21 sierpnia	Lubaczów
c.k. Fliegerkompanien 11.	18 sierpnia	Przemyśl-Żurawica
c.k. Fliegerkompanien 14.	4 sierpnia	Lwów

Przy wykonywaniu lotów przed i w trakcie bitwy pod Kraśnikiem wymontowano broń pokładową. Liczba samolotów w poszczególnych jednostkach była różna. Maszyny na jakich latano to Lohner B „Pfeilfliger”, Lohner C „Gebirgspfeilflieger”, Aviatik B. i DFW B. Loty rozpoczęły się w przeddzień natarcia rozpoznając teren nad Wisłą i Wieprzem. Z powodu zmian kierunku marszu wojsk zmienione zostały również i loty na rejony rzeki Tanwi. 13 sierpnia zakończono rozpoznania w rejonach Sandomierz-Annopol-Krzeszów i Rudnik-Krzeszów-Tarnogród-Biłgoraj-Terespol-Zaklików.

Rozpoznania dotyczyły głównie ruchu kolejowego oraz foto-rozpoznania prac na umocnieniami polowymi. Po kilku dniach lotów silniki okazały się zawodne z powodu usterek technicznych. 16 sierpnia wykryto zwiadem lotniczym jednostki piechoty i artylerii, a następnego dnia wykryto pociąg z 50 wagonami. Na dwa dni przerwano wykonywanie lotów, a 20 sierpnia wykryto wielki transport kolejowy. 22 sierpnia ustanowiono rekord frontowy lotu przelatując 350 kilometrów w czasie 270 minut^[3].

Przypisy

↑ Jan Dąbrowski, Wielka Wojna 1914-1918, t. 1, s. 159.
↑ Tadeusz Jordan Rozwadowski, Wspomnienia Wielkiej Wojny, Warszawa 2015, ISBN 978-83-7181-899-8
↑ AndrzejA. Olejko AndrzejA., C.K. Lotnictwo nad Galicją i Kongresówką w pierwszych tygodniach wielkiej wojny, [w:] Lotnictwo, maj 2016, s. 74-76, ISSN 1732-5323 .