Droga Dębińska – ulica w Poznaniu mająca swój początek w pobliżu centrum miasta i biegnąca przez tereny Łęgów Dębińskich i Dębiny w kierunku południowym ku granicy miasta.
Przebieg i charakter
Ulica rozpoczyna bieg na skrzyżowaniu ulic Strzeleckiej i Królowej Jadwigi (rejon dawnego Placu Zjednoczenia), odchodząc w kierunku południowym od skrzyżowania. Zabudowę wzdłuż ulicy stanowią obiekty sportowe skupione w kwadracie ulic Droga Dębińska, o. M. Żelazka, Dolna Wilda, Królowej Jadwigi oraz ogródki działkowe. Za skrzyżowaniem z ul. Piastowską, Droga Dębińska jest traktem biegnącym w południowym klinie zieleni. Ulica kończy się w pobliżu ulicy Ku Dębinie[2].
Przejazd pod wiaduktem Hetmańskim możliwy jest dla pojazdów nie przekraczających 3,9 m wysokości. Stosowne znaki zakazu znajdują się jednak wyłącznie przy samym wiadukcie[3][4], co najmniej kilkaset metrów od skrzyżowań z ulicami umożliwiającymi dokonanie objazdu. Przy skrzyżowaniach nie występują znaki uzupełniająceF-5 oraz F-6, uprzedzające o ograniczeniu. Ponadto jadąc od strony północnej kierowca wyższego pojazdu nie ma możliwości przeprowadzenia manewru zawracania.
Ulica była jedną z głównych dróg dojazdowych do miasta od strony południowej. W pobliżu ulicy istniała prawdopodobnie przeprawa łodziami na prawy brzeg miasta – Rataje (ul. Wioślarska)[11].
W 1820 książę Antoni Radziwiłł nakazał wytyczyć drogę z miasta do pałacyku myśliwskiego na Dębinie, będącego własnością jego żony Ludwiki[12].
W latach 1820–1840 przy ulicy wybudowanych zostało wiele domków letniskowych i willi[13]. Powstawały ogródki rozrywkowe pod nazwami "Nowa Wenecja", "Domek Szwajcarski", "Columbia", "Nowa Ameryka" ("Kalibrok"[12])[6], "Dolina Szwajcarska", "Villa Nova"[12] oraz inne obiekty, np. strzelnica Bractwa Kurkowego (ok. 1827, "Syberia" lub "Nowa Syberia"[12])[14], ogród Wiktoria (Park ks. Józefa), Vogielka (Wesołe Miasteczko). W ciągu ulicy znajdowała się Brama Dębińska (Eichwaldtorplatz, zbudowana w poł. XIX w., rozebrana w 1908)[12].
Przy Drodze Dębińskiej powstał pierwszy tor wyścigów konnych w Poznaniu, nieopodal ogródka rozrywkowego "Villa Nova", gdzie w 1839 zorganizowano pierwsze wyścigi. Od tego czasu (z nielicznymi przerwami) odbywano tam wyścigi konne aż do wybudowania w roku 1914 nowego toru wyścigowego na Woli. W miejscu dawnych nadwarciańskich torów powstały ogródki działkowe[15].
14 maja 1872 Drogą Dębińską przemaszerowało 700 uczniów Gimnazjum św. Marii Magdaleny do ogrodu Wiktoria. Wystawiona została sztuka A. Fredry "Pan Geldhab". Przybyła nader liczna publiczność. Manifestacja ta zaniepokoiła władze pruskie[12].
W 1911 ulicę poszerzono, a teren ujęcia wody pitnej dla miasta znajdujący się przy końcu drogi zalesiono, ogrodzono palami betonowymi i siatką[16].
Ulica i tereny wokół były zalewane przez pobliską Wartę[17]. Na przykład w 1850 rzeka zrujnowała wiele zabudowań na tym terenie[12]. W 1927 ulica została zmodernizowana: wyrównana i podwyższona, usypany został wzdłuż ulicy wał mający zapobiegać zalewaniu przez rzekę. Prace zlecono bezrobotnym w ramach walki z bezrobociem[18][19].
5 września 1939, po wysadzeniu mostów na Warcie w Poznaniu, Zarząd Miasta nakazał wybudować most pontonowy między ul. Wioślarską a ul. Bielniki. Droga Dębińska stała się jedyną trasą dojazdową z prawobrzeżnego Poznania do centrum; trasą tą wkroczyły powracające z Warszawy do Poznania wojska niemieckie[20]. Drogą Dębińską, 14 września 1939, Cyryl Ratajski powrócił do Puszczykowa po faktycznym przejęciu władzy przez Niemców w Poznaniu[21][22].
Przed II wojną światową w ulicy funkcjonowała komunikacja tramwajowa (przystanek końcowy Łęgi Dębińskie)[23]. Po wojnie tory służyły także jako tory odstawcze. W 1959 zaprzestano eksploatacji torowiska dla przewozów pasażerskich, tor na poboczu ulicy pozostawiony został jako dojazd do bazy MPK przy ul. Bielniki. Ostatecznie trakcja tramwajowa została rozebrana w 1974[24].
Przy ulicy znajduje się zabytkowe założenie parkowo-rekreacyjne wraz z zabudowaniami[26] z 1927-1928 Zespół Dziecińca "Pod Słońcem" (nr rej. A-290 z 8.09.1986) oraz podlegające ochronie Miejskiego Konserwatora Zabytków wille pod nr 3, 7, 10, 17[27].
Obiekty przy ulicy
Akademia Wychowania Fizycznego (2019)Dzieciniec pod Słońcem (2010)
↑Andrzej Ryżyński: Kronika Miasta Poznania 3/2001. Cz. -: Poznański most Królowej Jadwigi. Poznań: 2001, s. 182. (pol.).
↑ abcdefgMagdalena Mrugalska-Banaszak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Uroki Drogi Dębińskiej - zapomniany trakt spacerowy dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 7-37. (pol.)., fot.
↑właścicielami byli m.in. Juncker (sekretarz Rejencji), Baarth (kupiec), Schumman (mydlarz), Daehne (aptekarz, radny miejski), Dominik (mistrz kominiarski) z posiadłością "San Domingo", Hoyer (radca prawny) - dom z ok. 1832
↑Teresa Ziółkowska: Kronika Miasta Poznania 4/1998. Cz. -: U źródeł nowoczesnego sportu w Poznaniu. Poznań: 1998, s. 160-292. (pol.).
↑"Gonitwy nad Wartą" - Informator Samorządowy Metropolii Poznań - Październik 2013, s. 9, www.wm.poznan.pl
↑Waldemar Karolczak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 70. (pol.).
↑Kronika Miasta Poznania 9/1925. Cz. -: Nowe łazienki rzeczne przy Warcie na Bociance. Poznań: 1925, s. 186. (pol.).
Magdalena Mrugalska-Banaszak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Uroki Drogi Dębińskiej - zapomniany trakt spacerowy dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 7-37. (pol.).
