Zdjęcie lotnicze osiedli Bohaterów II Wojny Światowej, Rzeczypospolitej, Oświecenia i Powstań Narodowych oraz ulic Piłsudskiego, Śremskiej i Mieszkowskiej na Ratajach (2010)
Na Ratajach według pierwotnych planów miało mieszkać 110–120 tys. (obliczenia oparte były na zasadzie jednostek mieszkaniowych obsługujących szkołę 7-klasową, 27 jednostek po 4700 mieszkańców)[4][5].
Położenie
Charakteryzuje się gęstą zabudową wielorodzinną, skupioną na wyszczególnionych osiedlach mieszkaniowych:
Pierwsza wzmianka o wsi Rataje pochodzi z przywileju lokacyjnego Poznania z 1253 roku. Leżała ona w miejscu dzisiejszego osiedla Piastowskiego. Poznań w XVI wieku korzystał zwyczajowo z lasku ratajskiego, który rósł w okolicy młyna Topolnego, celem pozyskiwania chrustu i gałęzi do umacniania grobli miejskich. W 1561 doszło nawet do sporu sądowego o korzystanie z tego lasu między miastem, a właścicielami terenu[6]. Wieś szlachecka Rataie położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[7]. Według danych ze spisu powszechnego w 1789 (pierwszego w Polsce) Rataje zamieszkiwało 131 osób, a w 1819 było ich już 196[8].
Teren Rataj oraz wsi Chartowo i Żegrze, stanowiących część dzielnicy Nowe Miasto, włączono w granice Poznania w 1925 roku. Idea przekształcenia, zachowującej do tego czasu swój wiejski charakter części miasta zrodziła się w latach 1950–1952, gdy rozpisano konkurs urbanistyczny na zagospodarowanie tych terenów o powierzchni około 2100 ha. Plan zagospodarowania przestrzennego został w 1962 roku zatwierdzony przez Radę Narodową Poznania. Pracami nad kształtem nowego kompleksu osiedli zajmować się miała specjalna pracownia „Rataje” w obrębie poznańskiego „Miastoprojektu” kierowana przez J. Wellengera.
23 sierpnia 1977 osiedla ratajskie, jako przykład nowoczesnego budownictwa mieszkaniowego, zwiedzał Mohammad Reza Pahlawi – szach Iranu[9].
Rataje w latach 1954–1990 należały do dzielnicy Nowe Miasto.
Architektura
Widok na osiedla: Orła Białego, Stare Żegrze i Polan na Żegrzu i Armii Krajowej, Bohaterów II Wojny Światowej na Ratajach. Widoczne ulice: Żegrze, Inflancka, Pawia, Redarowska (2009)
Ten artykuł należy dopracować:
informacje są urywane (jakby były składane z różnych źródeł bez dopracowania redakcyjnego), temat jest zaczynany w jednym zdaniu i nie jest kontynuowany, trzeba ustalić o czym ma być ta sekcja i uaktualnić dane. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Całość Rataj podzielono na dwie części, tzw. tarasy. Dolny taras stanowić miały osiedla Piastowskie, Jagiellońskie, Rzeczypospolitej, Manifestu Lipcowego (obecnie Armii Krajowej), Bohaterów II Wojny Światowej, Oświecenia, Powstań Narodowych i Związku Młodzieży Socjalistycznej (obecnie Polan). Na os. Piastowskim w grudniu 1967 roku ukończono pierwszy ratajski blok. Początkowo istniały jedynie dwa typy pięciokondygnacyjnych budynków. Zbudowano z nich całe os. Piastowskie oraz część os. Jagiellońskiego. W późniejszym okresie dodano dwa kolejne typy budynków pięciokondygnacyjnych o większej liczbie klatek schodowych oraz mieszkaniach o większej powierzchni. Uzupełnieniem tych podstawowych budynków były tzw. „deski”, czyli jedenastokondygnacyjne bloki o długości 220 m, szerokości 13 m, sześciu klatkach schodowych, 540 mieszkaniami z 1260 izbami na 1800 mieszkańców oraz osiemnastokondygnacyjne „punktowce” ze 128 mieszkaniami.
Edukacja
Sportowa Szkoła Podstawowa nr 14, najstarsza szkoła na Ratajach (2017)
Wykaz placówek oświatowych znajdujących się na terenie Rataj:
Zespół Szkół Salezjańskich w Poznaniu, Publiczna Salezjańska Szkoła Podstawowa, Publiczne Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im. bł. Piątki Poznańskiej, os. Bohaterów II Wojny Światowej 29[15]
Szkoła Podstawowa nr 2 im. „Szarych Szeregów”, os. Jagiellońskie 128[16]
Społeczna Szkoła Podstawowa nr 4 STO im. prof. Adama Wodziczki, os. Oświecenia 64 [17]
23 lutego 1979 oddano do użytku trasę na os. Lecha (rozpoczęcie budowy nastąpiło w maju 1978[20]). Początkowo kursowały tam tramwaje linii 5 z Górczyna, a także nowo utworzonej linii 23, kursującej jedynie w dni robocze do ul. Gwarnej (wówczas Lampego). Pierwszy wagon z przedstawicielami władz Poznania, który przejechał po linii, to 102Na-22 (linia 5, prowadzony przez motorniczego Waldemara Jakubowskiego)) oraz typu N (linia 23)[21]. Pierwszym tramwajem przejechali m.in. prezydent Władysław Śleboda oraz I sekretarz KW PZPR w Poznaniu Jerzy Zasada. Skarpa przy ul. Piaśnickiej pełna była ludzi z transparentami. Na czele tramwaju wisiała tablica z napisem: W rocznicę wyzwolenia Poznania budowniczowie przekazują społeczeństwu miasta nową linię tramwajową do os. Lecha[20].
Od 1 lutego 1982 na os. Lecha skierowano również linie 17 z pętli Budziszyńska przez Śródkę. Od 1 listopada 1982 linia 23 kursowała także w weekendy. Pętla na os. Lecha była w zamierzeniu tymczasową. Wraz z nią wybudowano tunele w kierunku Franowa i Ronda Żegrze. 18 października 1983 otwarto odcinek z Ronda Starołęka, przez Rondo Żegrze do osiedla Stare Żegrze (wówczas ZWM). Kursował tu dwukierunkowy wagon 4N-737 (jazda wahadłowa, linia W). Miał on dwa stanowiska motorniczego, jednak drzwi tylko z jednej strony. Z uwagi na wysoką frekwencję pasażerów skład ten rozbudowano do wahadłowej wersji N+ND+N. 30 sierpnia 1985 oba odcinki połączono ulicami Żegrze i Chartowo (wówczas Jedności Słowiańskiej). Nazywany on jest Górnym Tarasem Rataj (GTR). Kursowała tu linia 23 przedłużona do Starołęki, a w nocy linia 4 z Serbskiej na Zawady. Z uwagi na niedostatki wyposażenia podstacji trakcyjnej GTR przez długie lata mogła tu kursować tylko jedna linia tramwajowa, obsadzona wyłącznie taborem typu N (od 1986 także w trójskładach). Od 5 stycznia 1987 skierowano na GTR linię 20 z Ogrodów na Miłostowo, a od 1988 kursowały tu trójskłady 105Na na linii 5 (wycofane w 1994). Od 6 lutego 1989 na trasę tę skierowano linię 0 (okólną). 1 stycznia 1992 zlikwidowano linię 23 oraz zmieniono trasy linii 0 i 17 („zerówkę” zlikwidowano 1 września 1992). Od 1 stycznia 1993 po Trasie Kórnickiej jeździły linie 1 i 5. 1 marca 1999 do os. Lecha skierowano linię D z os. Sobieskiego, a od 1 września tego samego roku poprzez GTR kursowała linii 11 z Piątkowskiej. 1 marca 2005 podzielono linię 1 na dwie: 1 i 17 (1 kursowała po GTR, a 17 do os. Lecha z Ogrodów). Od tego samego dnia linia 11 skrócona została do os. Lecha (i dodatkowo zmieniono jej przebieg), a na GTR skierowano linie 3 i 4 (11 października te dwie linie wycofano z GTR i zastąpiono wydłużoną „siedemnastką”)[20]. 30 sierpnia 2005 odbyły się przez GTR przejazdy specjalne z okazji 10-lecia trasy[21]. 15 sierpnia 2007 do os. Lecha zaczęła kursować linie 16 z os. Sobieskiego[20].
Obecnie przez Rataje biegną liczne linie tramwajowe oraz autobusowe.
Bezpłatny miesięcznik lokalny: „Gazeta ratajska” (nakł. 5 000 egz.). Adresowany jest on do mieszkańców Rataj, Chartowa, Żegrza i Malty. Redaktorem naczelnym jest Jerzy Raube[26],
Waldemar Ciszak i Michał Larek w powieści pt. Mężczyzna w białych butach (2016) inspirowanej prawdziwymi wydarzeniami, fragment akcji rozgrywa się na osiedlu Piastowskim, na którym seryjny zabójca pozbawił życia dwunastoletniego chłopca w 1991 roku[29],
Tablica pamiątkowa poświęcona Krystynie Feldman na bloku w którym mieszkała
Jerzy Bogdanowski – (1944-2010) dziennikarz radiowy i telewizyjny, współtwórca Ratajskiej Telewizji Kablowej, zamieszkiwał na osiedlu Oświecenia [30]
Krystyna Feldman – (1916-2007) aktorka, mieszkała na osiedlu Armii Krajowej
Milan Kwiatkowski - (1938-1999) polonista, nauczyciel, dramatopisarz i kierownik literacki teatrów oraz teatroznawca zamieszkiwał na osiedlu Piastowskim[31]
Krystyna Łybacka - (1946-2020) polityk i doktor nauk matematycznych oraz wykładowca akademicki Politechniki Poznańskiej, mieszkała na osiedlu Oświecenia 93[32]
↑Kronika Miasta Poznania, „Cyrk w zespole jednostek (na podstawie archiwalnych KMP)”, autor Danuta Książkiewicz-Bartkowiak: „Właśnie wtedy, na początku lat 50., pojawiły się pierwsze pomysły na budowę wielkiej, prawobrzeżnej dzielnicy Poznania na obszarze 'o chłonności 110 tys. mieszkańców'” Kronika Miasta Poznania nr 7/1958 str. 19: „ponad 110 tys. mieszkańców”
