Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej Ministerstwa Spraw Wojskowych – organ pracy dowódcy obrony przeciwlotniczej^[1].

Minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 7146/Org. Tj. ustanowił z dniem 15 stycznia 1937 na szczeblu Ministerstwa Spraw Wojskowych Dowódcę Obrony Przeciwlotniczej^[1]. Dowódca obrony przeciwlotniczej był organem pracy ministra spraw wojskowych, któremu podlegał bezpośrednio w sprawach obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w wojsku i marynarce wojennej^[1]. Organem pracy dowódcy obrony przeciwlotniczej było Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej^[1].

Jednocześnie minister spraw wojskowych zlikwidował Wydział OPL w Departamencie Dowodzenia Ogólnego^[1].

Na podstawie rozkazu Departamentu Dowodzenia Ogólnego L. 10868/Org. tjn. z 2 września 1939 dotychczasowe Dowództwo OPL MSWojsk. zostało przekształcone w Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej Kraju^[2]. Zgodnie z etatem w skład dowództwa wchodziły następujące komórki organizacyjne:

• Sztab,
• Służba Dozorowania,
• Wydział Broni,
• Wydział Balonowy,
• Wydział Terenowy z Referatem Przeciwpożarowym,
• Wydział Chemiczny,
• Samodzielny Referat Budżetowy,
• Kancelaria^[a].

Pokojowa obsada personalna Dowództwa OPL MSWojsk. w marcu 1939^[3][b]

• dowódca OPL MSWojsk. i jednocześnie Inspektor Obrony Powietrznej Państwa – gen. bryg. dr Józef Zając
• zastępca dowódcy OPL – płk dypl. art. Włodzimierz Ludwig
• szef Wydziału Ogólno-Organizacyjnego – mjr dypl. art. Józef Konrad Gorski
• kier. referatu organizacyjnego – kpt art. Aleksander Marian Maniszewski
• kier. referatu ogólnego – mjr art. Walenty Miller
• szef Wydziału Przeciwgazowego – ppłk dypl. uzbr. Walery Jasiński
• kier. referatu obrony pgaz. – kpt. uzbr. Zdzisław Marynowski
• kier. referatu – mjr uzbr. Leonard Matuszewski
• szef Wydziału Dozorowania – ppłk łączn. Aleksander Stanisław Kornel Stebelski
• kier. referatu organizacyjnego – kpt. łącz. Napoleon Szpak
• kier. referatu materiałowego – kpt. łącz. inż. Kazimierz Lubiński
• szef Wydziału Broni – mjr art. Kazimierz Tadeusz Mroziński
• kier. referatu – mjr sap. Edward Fryzendorf
• kier. referatu – kpt. art. Grzegorz Wojtowicz
• szef Wydziału Obrony Biernej – mjr piech. Michał Saturnin Brzozowski
• kier. referatu organizacyjnego – rtm. Zygmunt Podmagórski
• kier. referatu przeciwpożarowego – kpt. piech. Edmund Strużanowski

Obsada personalna Dowództwa OPL Kraju we wrześniu 1939^[2]

• dowódca OPL kraju – płk dypl. art. Włodzimierz Ludwig
• zastępca dowódcy OPL kraju – płk art. Rudolf Underka
• oficer do zleceń – ppłk dypl. piech. Włodzimierz Scholze-Srokowski
• szef sztabu – mjr art. Kazimierz Henryk Angerman
• I oficer sztabu – mjr dypl. art. Józef Konrad Gorski †1940 Charków
• II oficer sztabu – mjr dypl. art. Stanisław Dziewiszek
• szef Wydziału Broni Przeciwlotniczej – mjr art. Kazimierz Tadeusz Mroziński
• kierownik Referatu Organizacyjnego – kpt. art. Aleksander Marian Maniszewski
• kierownik Referatu Materiałów Artyleryjskich – kpt. art. Tadeusz Dunicz
• kierownik Referatu Reflektorów Przeciwlotnicznych i Technicznego – mjr sap. Edward Fryzendorf
• kierownik Referatu Personalnego – kpt. art. Grzegorz Wojtowicz
• szef Wydziału Broni Chemicznej – ppłk dypl. uzbr. Walery Jasiński
• kierownik Referatu Obrony Przeciwgazowej – kpt. uzbr. Zdzisław Marynowski
• szef Wydziału Dozorowania – kpt. łącz. Napoleon Szpak †1940 Charków^[5]
• kierownik Referatu Organizacyjnego – kpt. łącz. Włodzimierz Florian Rychlicki †1940 Charków^[6]
• kierownik Referatu Materiałowego – kpt. łącz. inż. Kazimierz Lubiński
• szef Wydziału OPL Biernej – mjr piech. Michał Saturnin Brzozowski
• kierownik Referatu Organizacyjnego – rtm. Zygmunt Podmagórski †1940 Katyń^[7]
• kierownik Referatu Maskowania – kpt. mar. Włodzimierz Ziemomysł Dołęga-Otocki
• kierownik Referatu Statystycznego – kpt. mar. inż. st. sp. Bolesław Gajewski
• szef Wydziału Balonowego – ppłk obs. Jan Wolszleger
• kierownik Referatu Organizacyjnego – kpt. obs. Antoni Stencel
• kierownik Referatu Materiałowego – kpt. pil. Władysław Pionko
• kierownik Głównej Składnicy Meldunkowej Kraju – kpt. łącz. Stanisław Władysław Żmitrowicz
• referent – por. rez. Kazimierz Bienert
• kierownik Referatu Przeciwpożarowego – kpt. piech. Edmund Strużanowski
• komendant Kwatery Głównej – mjr uzbr. Leonard Matuszewski
• kierownik Referatu Pieniężnego – kpt. uzbr. Jerzy Romuald Wyrzykowski
• kierownik kancelarii – urzędnik cywilny Szella
• mjr art. Stefan Sztukowski (od 15 IX 1939^[8])

• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных - узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Mieczysław Lipiński, Zbigniew Moszumański. Polska artyleria przeciwlotnicza w wojnie obronnej 1939 r. Sprawozdanie dowódcy Obrony Przeciwlotniczej Kraju, płk dypl. Włodzimierza Juliusza Ludwiga z działalności w czasie wojny. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 4 (204), 2004. Warszawa: Wojskowe Biuro Badań Historycznych. ISSN 1640-6281. 
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.