W roku 1989 był jednym z 25 pierwszych filmów wprowadzonych do Narodowego Rejestru Filmowego Stanów Zjednoczonych jako film „znaczący kulturowo, historycznie bądź estetycznie”[3]. W roku 1995, z okazji stulecia narodzin kina, film znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne[4][5]. W roku 2007 film został wpisany na listę UNESCOPamięć Świata[6].
Fabuła
Główną bohaterką jest 12-letnia Dorotka Gale, która mieszka z ciotką i wujkiem na farmie w Kansas, a jej najbliższym przyjacielem jest piesek Toto. Połowa farmy należy jednak do pani Gulch, która nie należy do sympatycznych osób. Kiedy pewnego dnia Toto gryzie kobietę w nogę, ta postanawia go uśpić. Dorotka uważa, że jedynym sposobem na uratowanie czworonoga będzie ucieczka. Jednak spotkany przypadkiem profesor Marvel przekonuje nieświadomie dziewczynkę do powrotu do domu. Gdy Dorotka i Toto wracają tam, w dom z ogromną mocą uderza dużych rozmiarów trąba powietrzna i porywa dziewczynkę wraz z psem i całym budynkiem.
Tornado przenosi Dorotkę i Toto do fantastycznej krainy Oz, znajdującej się po drugiej stronie tęczy. Nowa przygoda rozpoczyna się od śmierci Złej Czarownicy ze Wschodu, której siostra – Zła Czarownica z Zachodu – poprzysięga zemstę na dziewczynce. Dorotka postanawia udać się do Szmaragdowego Grodu, stolicy krainy Oz, aby odnaleźć jej władcę, potężnego czarownika, i prosić o pomoc w powrocie do domu.
Podczas wyprawy dziewczynka poznaje nowych przyjaciół – Blaszanego Drwala, Stracha na Wróble i Tchórzliwego Lwa, którzy przyłączają się do Dorotki i Toto. Nowi towarzysze również pragną poznać czarnoksiężnika i poprosić go o spełnienie własnych marzeń: Blaszany Drwal chciałby mieć prawdziwe serce, Tchórzliwy Lew – odwagę, a Strach na Wróble – mądrość. Plany Dorotki i jej przyjaciół stara się jednak usilnie pokrzyżować Zła Czarownica z Zachodu.
Rolę Dorotki miała zagrać Shirley Temple, jednak ostatecznie w postać tę wcieliła się aktorka i piosenkarka Judy Garland, która miała wówczas 17 lat[7].
2001: 26. miejsce w rankingu 100 najlepszych filmów wszech czasów przeprowadzonym przez telewizję Channel 4
2002: 7. miejsce w rankingu brytyjskiej sieci sklepów Woolworths na filmy zapewniające dobre samopoczucie
2003: 3. miejsce w rankingu ogłoszonym przez kanał Channel 4 na najpopularniejsze na Wyspach Brytyjskich musicale
2003: 4. miejsce na Liście 100 największych bohaterów i złoczyńców wszech czasów dla Margaret Hamilton za rolę Złej Czarownicy z Zachodu według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2004: 1. miejsce na Liście 100 najlepszych piosenek filmowych wszech czasów dla Over the Rainbow według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2004: 82. miejsce Liście 100 najlepszych piosenek filmowych wszech czasów na dla piosenki Ding Dong! The Witch Is Dead według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2005: 7. miejsce w kategorii najlepszy film w historii kina w rankingu Digital Dreem Doors
2005: 4., 23. i 99. miejsce na Liście 100 najlepszych kwestii filmowych wszech czasów według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2006: 6. miejsce w rankingu magazynu „Hotdog” na najwspanialszy film wszech czasów
2006: 3. miejsce na liście 25 najlepszych musicali wszech czasów według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2006: 26. miejsce na Liście 100 najbardziej inspirujących filmów wszech czasów według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2007: 10. miejsce na liście stu najlepszych filmów według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
2008: najlepsza produkcja fantasy w historii kina według Amerykańskiego Instytutu Filmowego
Nawiązania i kontynuacje
Czarnoksiężnik z krainy Oz po sukcesie produkcji LeRoya był jeszcze wielokrotnie przenoszony na ekrany kin i telewizorów: jako Czarnoksiężnik z krainy Oz (The Wiz, 1978) Sidneya Lumeta[9], Powrót do Krainy Oz (Return to Oz, 1985) Waltera Murcha[10] i poważniejszy w tonacji miniserial Blaszany bohater (Tin Man, 2007)[11]. Do Czarnoksiężnika... nawiązują m.in. Muppety w krainie Oz (2005) Kirka Thatchera[12].
W Australii (USA, Australia, 2008) lady Ashley, chcąc nawiązać kontakt z Nullah, opowiada mu o Czarnoksiężniku z Oz i śpiewa piosenkę „Over the Rainbow”. Z kolei podczas balu u Kinga Carneya bohaterowie oglądają film[13].
W Prezencie pod choinkę (USA, 1983), którego akcja dzieje się w latach 40. XX wieku, trwa kampania reklamowa filmu, a Ralphie w swoich wyobraźni obsadza niektóre osoby z jego otoczenia w postacie filmu[14].
W skeczu brytyjskiego programu komediowego The Benny Hill Show „WonderGran Meets Dr. Jackal and Mr. Hyde”, gdy pan Hyde zaprzyjaźnia się z gangiem złodziei, w tle leci muzyka „We’re Off to See the Wizard”[15].
