Cynosphenodon – rodzaj sfenodonta z rodziny hatteriowatych (Sphenodontidae) żyjącego w środkowej jurze na obecnych terenach Ameryki Północnej. Został opisany w 1996 roku przez Víctora-Hugo Reynoso w oparciu o prawą kość zębową z zachowanym kompletnym rzędem zębów (IGM 6652) odnalezioną w dolnej części formacji La Boca w Kanionie Huizachal, około 15 km na południowy zachód od miasta Ciudad Victoria w meksykańskim stanie Tamaulipas. Początkowo jej wiek oceniano na wczesną jurę[1], jednak późniejsze analizy sugerują, że jej skały pochodzą z końca wczesnej jury[2]. Oprócz niej odkryto również kilka innych kości zębowych oraz prawą kość szczękową. Cynosphenodon cechował się niewielkimi rozmiarami i dużym podobieństwem do współczesnej hatterii. Główną cechą łączącą te dwa rodzaje jest obecność z przodu szczęk jednego zęba przypominającego kieł[1]. Schemat rozwoju zębów również jest bardzo podobny u Cynosphenodon i hatterii. Ząb przypominający kieł jest zębem stałym drugiej generacji, zastępującym ząb stały pierwszej generacji, a jego rozwój łączy pięć synapomorfii z rozwojem analogicznego zęba u tuatary[3].
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Reynoso (1996) Cynosphenodon jest taksonem siostrzanym hatterii[1], co wspierają badania biologii rozwoju oraz prawdopodobna homologia zęba przypominającego kieł u przedstawicieli obu tych rodzajów[3]. Oprócz hatterii Cynosphenodon mógł być również blisko spokrewniony z Theretairus oraz prawdopodobnie jadowitą Sphenovipera[4].
Nazwa Cynosphenodon pochodzi od greckiego słowa cyno, oznaczającego psa (podczas gdy cynodon oznacza „kieł”), i odnosi się do charakterystycznego, przypominającego kieł zęba znajdującego się z przodu szczęk oraz podobieństwa do hatterii. Nazwa gatunkowa gatunku typowego, huizachalensis, pochodzi od Kanionu Huizachal, gdzie odnaleziono holotyp[1].
Przypisy
- ↑ a b c d Víctor-Hugo Reynoso. A Middle Jurassic Sphenodon-like sphenodontian (Diapsida: Lepidosauria) from Huizachal Canyon, Tamaulipas, Mexico. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 16 (2), s. 210–221, 1996. (ang.).
- ↑ D.E. Fastovsky, S.A. Bowring, O.D. Hermes. Radiometric age dates for the La Boca vertebrate assemblage (late Early Jurassic), Huizachal Canyon, Tamaulipas, Mexico. „Avances en Investigación: Paleontología de Vertebrados. Instituto de Investigaciones en Ciencias de la Tierra, Universidad Autónoma del Estado de Hidalgo, Special Publication”. 1, s. 4–11, 1998. (ang.).
- ↑ a b Víctor-Hugo Reynoso. Growth patterns and ontogenetic variation of the teeth and jaws of the Middle Jurassic sphenodontian Cynosphenodon huizachalensis (Reptilia: Rhynchocephalia). „Canadian Journal of Earth Sciences”. 40 (4), s. 609–619, 2003. DOI: 10.1139/e02-097. (ang.).
- ↑ Víctor-Hugo Reynoso. Possible evidence of a venom apparatus in a Middle Jurassic sphenodontian from the Huizachal Red Beds of Tamaulipas, México. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 25 (3), s. 646–654, 2005. DOI: 10.1671/0272-4634(2005)025%5B0646:PEOAVA%5D2.0.CO;2. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson kopalny):