Cena ziemi rolniczej – skapitalizowana renta gruntowa, proporcjonalna do zdolności danej działki do plonowania i odpowiadająca relacji podaż-popyt na ziemie w danym czasie i w danym miejscu^[1].

W ustawie z 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego przyjęto zasady kształtowania ustroju rolnego państwa przez^[2]:

• poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
• przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych;
• zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:

• prowadzone przez rolnika indywidualnego;
• w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

Za rolnika indywidualnego uważano osobę fizyczną, będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha. Osoba prowadzi osobiście gospodarstwo rolne, posiada kwalifikacje rolnicze, zamieszkuje w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.

Osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.

Osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli:

• uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe;
• osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ceny ziemi rolniczej kształtowały się następująco^[3][4]:

W ustawie z 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw przyjęto, że w okresie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy wstrzymuje się sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa^[5].

Do realizacji ustawy zobowiązany został Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w zakresie^[6]:

• rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji administracyjnych na nabycie nieruchomości rolnych;
• wykonywania prawa pierwokupu oraz prawa nabycia nieruchomości rolnych;
• wykonywania prawa pierwokupu oraz prawa nabycia udziałów i akcji spółek kapitałowych będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha;
• rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji administracyjnych na zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom nabytych nieruchomości rolnych przed upływem okresu 5 lat;
• nabywania na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnych w celu poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
• sprawowania nadzoru nad spełnianiem zobowiązań ustawowych przez nabywców nieruchomości rolnych.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ceny ziemi rolniczej kształtowały się następująco^[7]:

Ceny ziemi rolniczej w układzie wojewódzkim były zróżnicowane regionalnie i terytorialnie, przy czym w 2020 r.najwyższe ceny notowane były w woj. wielkopolskim (64 423 zł/ha), w woj. kujawsko-pomorskim (56 372 zł/ha) i w woj. podlaskim (51 173 zł/ha). Z kolei najniższe ceny ziemia rolnicza notowano w woj. zachodniopomorskim (28 797 zł/ha), w woj. lubuskim (29 125 zł/ha) oraz w woj. podkarpackim (30 012 zł/ha).

Znowelizowanie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 2019 r. określała zasady kształtowania ustroju rolnego państwa przez^[8]:

• poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
• przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych;
• zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach;
• wspieranie rozwoju obszarów wiejskich;
• wdrażanie i stosowanie instrumentów wsparcia rolnictwa;
• aktywną politykę rolną państwa.