Browar Pinta
Butelka piwa Atak Chmielu
Kapsel Browaru PINTA do 2021 r.
Pinta – polski browar rzemieślniczy znajdujący się w Wieprzu , jeden z pionierów piwnej rewolucji w Polsce. W okresie od debiutu browaru w 2011 r. do końca 2022 r. ilość piwa warzonego co roku przez Pintę wzrosła z 780 hl do 27 307 hl. W tym czasie w browarze powstało ponad 400 różnych piw[1] .
Historia
Pinta powstała w 2011 r. z inicjatywy Ziemowita Fałata, Grzegorza Zwierzyny oraz Marka Semli jako czwarty po Browarze Zamkowym w Radomiu , Starym Krakowie oraz Browarze Gontyniec browar kontraktowy w Polsce. Ideą powstania było krzewienie w Polsce kultury spożywania piwa i propagowanie różnorodności stylów piwnych[2] . Premiera pierwszych piw browaru Pinta odbyła się 7 maja 2011 r. podczas II Festiwalu Dobrego Piwa we Wrocławiu .
Impulsem do założenia browaru był komercyjny i wizerunkowy sukces piwa grodziskiego , reaktywowanego z inicjatywy Ziemowita Fałata i Grzegorza Zwierzyny po 17 latach od uwarzenia ostatniej warki tego piwa w jego macierzystym browarze w Grodzisku Wielkopolskim. Piwo pod marką A'la Grodziskie zostało uwarzone według receptury Ziemowita Fałata 26 maja 2010 r. w ilości 5 hl w browarze Grodzka 15 w Lublinie . Piwo to miało swoją premierę 18 czerwca 2010 r. na Festiwalu Birofilia w Żywcu .
W 2018 r. Pinta udzieliła franczyzy na swój pierwszy firmowy pub - multitap PINTA Wrocław[3] . Obecnie w tej samej formule działają też puby PINTA Warszawa i PINTA Sopot. W 2023 r. w Węgierskiej Górce powstał również franczyzowy lokalny pub PINTA Beskidy & Restauracja Prawda.
W marcu 2019 r. Pinta jako jeden z pierwszych browarów rzemieślniczych w Polsce rozpoczęła rozlewanie piw do półlitrowych puszek. W tym samym roku założyciele Pinty otworzyli zbudowany od podstaw stacjonarny browar w Wieprzu. Ogłosili też plany budowy specjalistycznego browaru Pinta Barrel Brewing i zbiórkę kapitałów poprzez crowdfunding. W ramach zbiórki spółka Pinta Barrel Brewing SA pozyskała rekordową wówczas kwotę 4,15 mln zł[4] . Pierwszy browar typu Barrel Aged w Polsce, specjalizujący się w warzeniu piw starzonych w drewnianych beczkach po innych alkoholach oraz piw dzikich, zaczął działać tuż obok browaru Pinta w czerwcu 2021 r. Głównym akcjonariuszem Pinta Barrel Brewing SA jest Browar Pinta Sp. z o.o., do której należy 70% udziałów. Reszta akcji znajduje się w posiadaniu ponad 1200 inwestorów społecznościowych.
W 2020 roku w plebiscycie Ratebeer Best Browar PINTA został uznany za najlepszy browar w Polsce i jeden ze 100 najlepszych browarów na świecie[5] .
W 2022 r. przy browarach Pinta i Pinta Barrel Brewing w Wieprzu powstało OneMoreBeer, nowoczesne centrum dystrybucji piw rzemieślniczych[6] .
Do czasu wybudowania browaru piwa warzone były m.in. w zawierciańskim Browarze na Jurze [7] .
W 2022 r Pinta uwarzyła 120 różnych piw, z czego 90 premierowych, w łącznej ilości 27 307 hl. W tym samym roku browar Pinta Barrel Brewing uwarzył 19 różnych piw. W sumie do beczek trafiło 186,2 hl piwa[8] . W latach 2011–2022 Pinta uwarzyła łącznie 430 różnych piw, a Pinta Barrel Brewing - 31.
Od 2022 r. browary Pinta i Pinta Barrel Brewing są otwarte dla zwiedzających[9] .
Nagrody i wyróżnienia
2022
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2022[10] :
Piwo Robust Porter – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Strong Stout/Porter
Piwo Risfactor Cocoa Nibs & Coconut – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Specialty Imperial Stout/Porter
Piwo Nobility – 1 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Pastry Stout
Piwo Reputation – 2 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Pastry Stout
Piwo Transition – 3 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Pastry Stout
Piwo Substance – 1 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Wood & Barrel Aged Imperial Stout/Porter
Piwo Memory – 3 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Wood & Barrel Aged Imperial Stout/Porter
Piwo Amarillo Goes Red – 2 miejsce Browar Pinta w kategorii Other American Ale
Piwo Old Friend Simcoe – 1 miejsce Browar Pinta w kategorii West Coast IPA
Piwo Zwycięskie Polish Pale Ale – 1 miejsce Browar Pinta w kategorii Polish Ale
Piwo Origin – 1 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Belgian Sour Ale
Piwo Bloom – 2 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Belgian Sour Ale
Piwo Iridesce – 3 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Belgian Sour Ale
Piwo Kwas Ypsilon – 2 miejsce Browar Pinta w kategorii Fruit Sour Ale
Piwo Jak w Dym – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Smoked Beer
2021
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2021[11] :
Piwo Risfactor Rioja BA – 1 miejsce Browar Pinta w kategorii Wood & Barrel Aged Imperial Stout/Porter (> 20ºPlato)
Piwo Wisdom – 3 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Wood & Barrel Aged Baltic Porter (>18ºPlato)
Piwo Hoppy Crew How Far is it? – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Imperial IPA (>18ºPlato)
Piwo Zwycięski Belgian Saison – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Belgian Ale (10-18ºPlato)
Piwo Dyniamit – 1 miejsce Browar Pinta w kategorii Field Beer
Piwo Insights – 3 miejsce Pinta Barrel Brewing w kategorii Wood & Barrel Aged Beer
Piwo Mini Maxi IPA – 3 miejsce Browar Pinta w kategorii Non-Alcohol Beer
2020
RateBeer Best Awards 2020[12] :
The Best Brewers In The World for the Year 2020 (30 miejsce Browar Pinta)
Najlepszy Browar w Polsce 2020
2019
RateBeer Best Awards 2019[13] :
The Best Brewers In The World for the Year 2019 (48 miejsce Browar Pinta)
Najlepszy Browar w Polsce 2019
Piwo Kryształ – w kooperacji z Browar Łańcut Best In Style w kategorii Pale Lager – International / Premium
Piwo Oh, Honey! – w kooperacji z Superstition Meadery Best In Style w kategorii Mead – Braggot /Hopped
Piwo Viva Śliwa – w kooperacji z Browar Nepomucen Best In Style w kategorii Grodziskie/Grätzer/Lichtenhainer
Piwo Bałtyk-Atlantico – w kooperacji z browarem DUM Najlepsze Piwo w Brazylii
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2019[14] :
Piwo Havana Stout – 2 miejsce w kategorii Mocny Stout/Porter
Piwo Imperator Bałtycki Rum & Bourbon – 3 miejsce w kategorii Wood & Barrel Aged Baltic Porter
Piwo Atak Chmielu – 3 miejsce w kategorii East Coast IPA
Piwo Simply the Best! – 3 miejsce w kategorii Imperial IPA
Piwo Oh, Honey! – 2 miejsce w kooperacji z Superstition Meadery w kategorii Honey Beer
Piwo Portermass Mead BA – 3 miejsce w kategorii Wood & Barrel Aged Beer
Piwo Mini Maxi IPA – 3 miejsce w kategorii Non-Alcohol Beer
2018
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2018[15] :
Piwo Oto Mata IPA – 2 miejsce w kategorii Session IPA (<14º Plato)
2017
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2017[16] :
Piwo Dyniamit – 2 miejsce w kategorii Piwo z warzywami
2016
RateBeer Best Awards 2016[17] :
Piwo Imperator Bałtycki – srebro w kategorii Imperial, Baltic Porter
Piwo I’m so horny! – złoto w kategorii Dark Lager
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2016[18] :
Piwo Czarna Dziura – 3 miejsce w kategorii Ciemny Lager (10-15°Plato)
2015
RateBeer Best Awards 2015[19] :
Piwo Imperator Bałtycki – złoto w kategorii Imperial, Baltic Porter
Konkurs Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2015[20] :
Piwo Dyniamit – 3 miejsce w kategorii Pumpkin Ale - ekstrakt dowolny
Piwo Kwas Delta – 3 miejsce w kategorii Sour Ale - ekstrakt dowolny
2014
RateBeer Best Awards 2014[21] :
Piwo Imperator Bałtycki – srebro w kategorii Imperial, Baltic Porter
2013
X Plebiscyt portalu Browar.biz na Najlepsze Polskie Piwo A.D. 2013[22] .:
Piwo Czarna Dziura – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Odsiecz Wiedeńska – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Imperator Bałtycki – 1 miejsce w kategorii "portery dolnej fermentacji"
Piwo Dobry Wieczór – 2 miejsce w kategorii "piwa ciemne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Stare Ale Jare – 6 miejsce w kategorii "piwa ciemne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Ognie Szczęścia – 5 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Atak Chmielu – 4 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Imperium Atakuje – 5 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Oto Mata IPA – 8 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Angielskie Śniadanie – 9 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Viva la Vita – 2 miejsce w kategorii "piwa pszeniczne - wit/blanche"
Piwo Jak w Dym – 4 miejsce w kategorii "piwa specjalne - wędzone"
Piwo Dymy Marcowe – 5 miejsce w kategorii "piwa specjalne - wędzone"
Piwo a'la Grodziskie – 6 miejsce w kategorii "piwa specjalne - wędzone"
Piwo Żytorillo – 1 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo Apetyt na Życie – 2 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo Koniec Świata – 3 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo Ce n'est pas IPA – 5 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo B-Day – 8 miejsce w kategorii "piwa specjalne" (uwarzone razem z AleBrowar)
Browar Roku według portalu Browar.biz
2012
Piwo Atak Chmielu – 1 miejsce w VIII International Beer Competition w Miskolcu, na Węgrzech[23] .
X Plebiscyt portalu Browar.biz na Najlepsze Polskie Piwo A.D. 2012[24] .:
Piwo Czarna Dziura – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Odsiecz Wiedeńska – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Czarna Dziura – 2 miejsce w kategorii "piwa ciemne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Stare ALE Jare – 3 miejsce w kategorii "piwa ciemne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Ognie Szczęścia – 3 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Atak Chmielu – 2 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Imperium Atakuje – 3 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo PszeKoźlak – 1 miejsce w kategorii "piwa pszeniczne - ciemne, mocne"
Piwo Viva la Wita – 1 miejsce w kategorii "piwa pszeniczne - wit/blanche"
Piwo Jak w Dym – 1 miejsce w kategorii "piwa specjalne - wędzone"
Piwo Dymy Marcowe – 1 miejsce w kategorii "piwa specjalne - wędzone"
Piwo Koniec Świata – 1 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo Dyniamit – 2 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Browar Roku 2012 według portalu Browar.biz[24]
2011
IX Plebiscyt portalu Browar.biz na Najlepsze Polskie Piwo A.D. 2011[25] .:
Piwo Pierwsza Pomoc – 2 miejsce w kategorii "piwa jasne dolnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Czarna Dziura – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - do 13°BLG"
Piwo Odsiecz Wiedeńska – 2 miejsce w kategorii "piwa ciemne dolnej fermentacji - pow. 13°BLG"
Piwo Wesołych Świąt – 1 miejsce w kategorii "piwa ciemne górnej fermentacji"
Piwo Atak Chmielu – 1 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji"
Piwo Ale Szycha – 7 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji"
Piwo 70/- Szylingów – 8 miejsce w kategorii "piwa jasne górnej fermentacji"
Piwo PszeKoźlak – 1 miejsce w kategorii "piwa pszeniczne"
Piwo Jak w Dym – 1 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo A'la Grodziskie – 4 miejsce w kategorii "piwa specjalne"
Piwo Atak Chmielu – "Debiut Roku 2011" oraz "Piwo Roku 2011" według portalu Browar.biz[25]
Browar Roku 2011 według portalu Browar.biz[25]
Produkty
Piwa warzone regularnie (wrzesień 2023)[26]
Marka
Styl piwa
Parametry
Atak Chmielu
American India Pale Ale
alkohol 6,1% obj.,
ekstrakt 15,0% wag.
Pierwsza Pomoc
Polski Pils
alkohol 4,1% obj.,
ekstrakt 10,5% wag.
Dobry Wieczór
Oatmeal Stout
-Stout Owsiany
alkohol 4,9% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Oto Mata IPA
Rice India Pale Ale
alkohol 5,8% obj.,
ekstrakt 14,0% wag.
A Ja Pale Ale
American Pale Ale
alkohol 5,0% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Modern Drinking
West Coast India Pale Ale
alkohol 6,5% obj.,
ekstrakt 15,0% wag.
Bawarka
Hefeweizen
alkohol 5,7% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
IIPPAA
West Coast Double India Pale Ale
alkohol 8,1% obj.,
ekstrakt 18,0% wag.
Hazy Morning
Hazy American Pale Ale
alkohol 4,4% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Hazy Delivery
Hazy American Pale Ale
alkohol 6,0% obj.,
ekstrakt 15,0% wag.
Double Delivery
Hazy Double India Pale Ale
alkohol 8,0% obj.,
ekstrakt 18,0% wag.
Pils Time
Pilsner
alkohol 5,0% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Kwas Jota
Currant Sour Ale
alkohol 4,0% obj.,
ekstrakt 10,5% wag.
Kwas XY
Catharina Sour
alkohol 4,7% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Kwas Gamma
Raspberry Sour
alkohol 5,0% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Kwas Tau
Cherry Sour Ale
alkohol 4,8% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Beskidy Pils
Pils
alkohol 5,0% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Beskidy Pszeniczne
Pszeniczne
alkohol 6,0% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Beskidy APA
American Pale Ale
alkohol 4,8% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Beskidy Prawdziwe Ciemne
Ciemny Lager
alkohol 6,0% obj.,
ekstrakt 15,0% wag.
Mini Maxi IPA
Non-Alcoholic Session IPA
alkohol ˃0,5% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Piwa warzone sezonowo
Lista produktów (wrzesień 2023)[27]
Marka
Styl piwa
Parametry
À la Grodziskie
Grodzisz / Grodziskie/ Grätzer
alkohol 2,6% obj.,
ekstrakt 7,8% wag.
Odsiecz Wiedeńska
Lager Wiedeński
alkohol 5,5% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Czarna Dziura
Schwarzbier
alkohol 5,5% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Jak w Dym
Rauch Doppelbock
alkohol 7,5% obj.,
ekstrakt 18,0% wag.
Angielskie Śniadanie
Extra Special Bitter
alkohol 5,3% obj.,
ekstrakt 14,0% wag.
Dyniamit
Pumkin Ale
alkohol 6,0% obj.,
ekstrakt 16,5% wag.
Viva La Wita!
Imperial Witbier
alkohol 5,5% obj.,
ekstrakt 16,5% wag.
Imperator Bałtycki
Imperialny Porter Bałtycki
alkohol 10,5% obj.,
ekstrakt 25,0% wag.
I’m so horny!
Espresso Lager
alkohol 7,0% obj.,
ekstrakt 18,0% wag.
Sangriale
Fruit Ale
alkohol 4,5% obj.,
ekstrakt 15,0% wag.
Apetyt na Życie
Roggenbier
- piwo żytnie
alkohol 5,5% obj.,
ekstrakt 13,0% wag.
Żytorillo
Black Rye India Pale Ale
alkohol 5,2% obj.,
ekstrakt 14,0% wag.
Jumbo
Double Black India Pale Ale
alkohol 7,5% obj.,
ekstrakt 18,0% wag.
Havana Stout
Tropical Foreign Extra Stout
alkohol 6,9% obj.,
ekstrakt 16,5% wag.
Hop Pokus
Black India Pale Ale
alkohol 6,8% obj.,
ekstrakt 16,5% wag.
Król Lata
Hoppy Oat Witbier
alkohol 4,0% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Sun Super
Hazy Pale Ale
alkohol 4,7% obj.,
ekstrakt 12,0% wag.
Przypisy
↑ Nasza historia [online], PINTA [dostęp 2023-06-14] (pol. ) .
↑ Tomasz Kopyra : PINTA – rew(ela/olu)cyjny pomysł . kopyr.wordpress.com, 2011-08-12. [dostęp 2011-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-23)].
↑ Pinta warzy sieć pubów [online], pb.pl [dostęp 2023-06-15] (pol. ) .
↑ Browar – PINTA Barrel Brewing [online] [dostęp 2023-06-15] (pol. ) .
↑ Magdalena M. Gryn Magdalena M. , Polski browar z Wieprza wśród 50 najlepszych browarów świata [online], Biznes Wprost, 17 lutego 2020 [dostęp 2023-06-15] (pol. ) .
↑ Browar Pinta uruchamia nowy projekt. Startuje OneMoreBeer [online], Wiadomości Handlowe [dostęp 2023-06-15] (ang. ) .
↑ Marek Suliga: Pinta - nowy browar kontraktowy . Bractwo Piwne, 2011-06-30. [dostęp 2011-07-09].
↑ Polski browar rzemieślniczy z rekordowymi wynikami [online], superbiz.se.pl [dostęp 2023-06-15] .
↑ Nowa atrakcja w Beskidach. Browar Pinta otwiera się dla zwiedzających [online], www.portalspozywczy.pl [dostęp 2023-06-15] (pol. ) .
↑ Wyniki Konkursu Piw Rzemieślniczych Kraft Roku 2022 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ 2021 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ RateBeer Best Awards For the year 2020 [online], www.ratebeer.com [dostęp 2023-09-26] (ang. ) .
↑ RateBeer Best Awards For the year 2019 [online], www.ratebeer.com [dostęp 2023-09-26] (ang. ) .
↑ 2019 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ 2018 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ 2017 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ Best By Style 2017 [online], www.ratebeer.com [dostęp 2023-09-26] .
↑ 2016 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ top beers, brewers, new brewers by subregion - ratebeer best for the year 2014 [online], www.ratebeer.com [dostęp 2023-09-26] .
↑ 2015 [online], kraftroku.pl [dostęp 2023-09-26] .
↑ top beers, brewers, new brewers by subregion - ratebeer best for the year 2014 [online], www.ratebeer.com [dostęp 2023-09-26] .
↑ Plebiscyt na Piwo Roku 2013 . [dostęp 2014-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-28)].
↑ BrowarPinta.pl [online], www.browarpinta.pl [dostęp 2020-03-11] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-30] .
↑ a b Plebiscyt na Piwo Roku 2012 . [dostęp 2013-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-31)].
↑ a b c Plebiscyt na Piwo Roku 2011 . [dostęp 2013-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-15)].
↑ PIWA REGULARNE [online], PINTA [dostęp 2023-09-26] (pol. ) .
↑ PIWA SEZONOWE [online], PINTA [dostęp 2023-09-26] (pol. ) .
Linki zewnętrzne
Grupy piwowarskie
Browary duże
Browary średnie
Browary małe
Browary restauracyjne
Alan Hugs
Bielitzer
Bierhalle (Arkadia)
Bierhalle (Katowice)
Bierhalle (Łódź)
Bierhalle (Poznań)
Bierhalle (Wilanów)
BMS35
de Brasil (Warszawa)
Brofaktura
Brovaria
Browarmia
Brovarnia
Browar Chełmiński (Chełmno)
CK
Czenstochovia
Dziedzice
Gloger
Grodzka 15
Haust
Hotel Płock
Jamrozowa Polana
Jan Olbracht (Toruń)
Jedlinka
Kamienica
Karczma pod Wielką Solą
Kaszëbskô Koruna
Kociewski
Kościerzyna
Kowal
Krajcar
Księży Młyn
Lubicz
Lubrow
Lwów
Majer
Marysia
Miedzianka
Osjann
PG4
Pivovaria
Piwna
Piwnica Gawronów
Port Gdynia
Poziomka
Probus
Prost
Przystanek Tleń
Reden
Rynek
Rzeszowski
Słociak
Spiż (Katowice)
Spiż (Wrocław)
Stara Komenda
Stara Zajezdnia
Stary Rynek
Sulewski
Szczecin
TEA Time
Tragarz
Trzy Korony (Nowy Sącz)
Trzy Korony (Puławy)
Tumski
Ułan Bator
Ustka
Vrest
Warmia
Warzelnia Piwa
Watra
Wiatr
Widawa
Wirtuozeria
Wrzos
Wyszak
Zadyma
Zamość
Złoty Pies
Złoty Róg
Z&Z
Żelechów