Benoît Paul Émile Clapeyron

Data i miejsce urodzenia	26 lutego 1799 Paryż
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1864 Paryż
Zawód, zajęcie	fizyk, inżynier
Multimedia w Wikimedia Commons

Benoît Paul Émile Clapeyron^[1] (ur. 26 lutego 1799 w Paryżu, zm. 28 stycznia 1864 tamże) – francuski fizyk i inżynier, członek Francuskiej Akademii Nauk, profesor uczelni technicznych.

Clapeyron to jeden z twórców podstaw współczesnej termodynamiki i projektant urządzeń kolejowych.

Benoît Clapeyron ukończył studia w École polytechnique i École des Mines, po czym w 1820 r. wyjechał do Petersburga, gdzie objął posadę profesora fizyki w École des Travaux Publics. Do Paryża powrócił w lipcu 1830 r. aby zająć się budową pierwszej francuskiej linii kolejowej Paryż – Wersal – Saint-Germain.

W 1834 r., zafascynowany pracami Carnota nad teorią działania silnika parowego, opublikował swoje przemyślenia na ten temat. W pracy tej zawarł m.in. wykres obrazujący wpływ zmian temperatury na ciśnienie pary wodnej oraz wykazał, że procesy sprężania i rozprężania gazów w warunkach izotermicznych są całkowicie powtarzalne i zachodzą zawsze jednakowo niezależnie od tego, co się wcześniej z danym gazem działo.

W 1843 r. Clapeyron zdefiniował pojęcie termodynamicznej przemiany odwracalnej. Definicja ta umożliwiła mu sformułowanie zasady Carnota (czyli II zasady termodynamiki) w formie prostego wzoru, który można było łatwo wykorzystywać w praktyce. Zastosowanie koncepcji odwracalnej przemiany do gazów naprowadziło go z kolei do sformułowania równania stanu gazu idealnego.

Nazewnictwo:

• Równanie Clapeyrona (stan gazu doskonałego);
• Równanie Clapeyrona (przemiana fazowa);
• Równanie Clausiusa-Clapeyrona;
• Stała gazowa bywa nazywana stałą Clapeyrona.

Jego nazwisko pojawiło się też na liście 72 nazwisk na wieży Eiffla^[2].

• John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Benoît Clapeyron w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].