Amomek szydlasty, zwany także kardamonem indyjskim[3], czarnym[4], górskim, brązowym, nepalskim lub skrzydlatym[5] (Amomum subulatum Roxb.) – gatunekbyliny należący do rodziny imbirowatych. Naturalnie występuje na zboczach Himalajów, w indyjskimSikkimie oraz w Nepalu, w gorących, wilgotnych, zacienionych lasach tropikalnych, zwykle w pobliżu górskich strumieni, w temperaturach od 10–35 °C i na wysokości od 700 do 1500 m n.p.m.[6]
Morfologia
Jest to wysoka (1,5–3 m)[7], wiecznie zielona roślina o tęgich, błyszczących, wąskich blaszkach liściowych i czerwonawych ogonkach. Na czerwonobrązowych kłączach rozwijają się żółte lub białe kwiaty, z których powstają owoce zawierające nasiona[6].
Zastosowanie
Owoce zbierane późną jesienią, używane są jako przyprawa[6]. Od kardamonu zielonego (uważanego za właściwy kardamon, a reprezentującego odrębny rodzaj roślin imbirowatych)[8] różni się smakiem – ma lekko dymny posmak i bardziej wyrazisty, kamforowy aromat. Kardamon czarny uprawia się w Azji od blisko 5 tysięcy lat[5], uważany za najstarszą używaną przyprawę na świecie i nazywany królową przypraw[6]. Indie są jednym z największych producentów i eksporterów kardamonu, zbierając 3500–4000 ton rocznie[6], ponadto jego uprawa prowadzona jest także przez Nepal i Bhutan[5]. Kardamon jest zbierany ręcznie i jest 3. najdroższą przyprawą świata[6] pod po szafranie i wanilii[8]. W klimacie umiarkowanym gatunek uprawiany jest w warunkach szklarniowych[6].
Tradycyjnie stosowany jest w kuchni indyjskiej, pakistańskiej, nepalskiej, wietnamskiej oraz chińskiegoSyczuanu[5] do dań warzywnych i mięsnych[9]. Strąki czarnego kardamonu tradycyjnie suszy się przy otwartym ogniu, co nadaje im bardziej intensywnego smaku i aromatu. Kardamon nepalski jest niezastąpionym składnikiem mieszanki przypraw garam masala[5].
Chińska medycyna tradycyjna wykorzystuje czarny kardamon jako środek na zaburzenia układu pokarmowego, a wywar z kłączy rośliny na żółtaczkę. Stosowany jest również jako środek wspomagający trawienie[10]. Wśród mieszkańców Indii i Nepalu występuje zwyczaj żucia nasion po posiłku w celu pozbycia się nieprzyjemnego zapachu z ust[5]. Badania potwierdziły wpływ czarnego kardamonu na poziom cholesterolu[11] i obniżenie ciśnienia tętniczego[12].
↑ abAmomum subulatum Roxb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-07].
↑Amomum subulatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species(ang.).
↑Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 28. ISBN 83-214-1305-6.
↑Piyush kumarP.SinghalPiyush kumarP. i inni, A Review on Amomum subulatum and Elettaria Cardamomum with their Pharmacological Activity, „Recent Trends in Pharmaceutical Sciences and Research”, 4 (1), ResearchGate GmbH, 2022, s. 1-6 [dostęp 2022-07-10].
↑PariaP.AzimiPariaP. i inni, Effects of Cinnamon, Cardamom, Saffron, and Ginger Consumption on Markers of Glycemic Control, Lipid Profile, Oxidative Stress, and Inflammation in Type 2 Diabetes Patients, „The Review of Diabetic Studies : RDS”, 11 (3), 2014, s. 258–266, DOI: 10.1900/RDS.2014.11.258, ISSN1613-6071, PMID: 26177486, PMCID: PMC5397291 [dostęp 2022-07-10].
↑Abdul HalimA.H.SerafiAbdul HalimA.H. i inni, Beneficial Effects of Black Cardamom (Amomum subulatum) on Hemodynamic Parameters in Normotensive and Spontaneously Hypertensive Rats, „Pakistan journal of biological sciences: PJBS”, 25 (4), 2022, s. 358–368, DOI: 10.3923/pjbs.2022.358.368, ISSN1812-5735, PMID: 35638531 [dostęp 2022-07-10].
