Imbirowce

Imbirowce
Ilustracja
Zingiber spectabile
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Nazwa systematyczna
Zingiberales Griseb.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Imbirowce (Zingiberales Griseb.) – rząd roślin zielnych należący do jednoliściennych. Rośliny tu zaliczane wyewoluowały ok. 80 milionów lat temu[3]. W obrębie rzędu wyróżnia się 8 rodzin, 92 rodzaje i blisko 2,2 tys. gatunków[2]. Należy tu wiele popularnych roślin użytkowych (np. banan, imbir, kardamon) i ozdobnych (paciorecznik, strelicja, maranta).

Banan zwyczajny
Helikonia papuzia
Canna indica
Strelitzia juncea

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne, zwykle okazałe[3], nie wykształcające wzniesionego pędu poza okresem kwitnienia[4]. Zwykle kłączowe[5].
Liście
Wyraźnie ogonkowe i zwykle pochwiaste[4], często z pochwami liściowymi tworzącymi nibyłodygę. Liście w pąku zwinięte[3]. Blaszki duże[5].
Kwiaty
Grzbieciste, często asymetryczne[5], zwykle okazałe, barwne. Cechą znamienną jest przekształcenie płodnych pręcików w bezpłodne prątniczki. W bardziej pierwotnych rodzinach jest jeszcze 5-6 pręcików (Musaceae, Strelitziaceae, Heliconiaceae, Lowiaceae), podczas gdy u późniejszych (Zingiberaceae) zachował się tylko jeden pręcik, a u przedstawicieli rodzin Marantaceae i Cannaceae pyłek wytwarza jedynie jeden pylnik (połowa pręcika)[4]. Kwiaty wsparte są zwykle przez okazałe i trwałe przysadki. Zalążnia jest dolna[3].
Owoce
Zawierają nasiona wyposażone często w osnówkę[5].

Systematyka

Takson utrwalony w systematyce roślin, uznawany w stosunkowo mało zmienionej formie od kilkudziesięciu lat.

Pozycja rzędu według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
←

tatarakowce Acorales




żabieńcowce Alismatales




Petrosaviales





pochrzynowce Dioscoreales



pandanowce Pandanales





liliowce Liliales




szparagowce Asparagales




arekowce Arecales




wiechlinowce Poales




komelinowce Commelinales



imbirowce Zingiberales











Podział rzędu według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]

Systemy APG uznają (w postaci niezmienionej od 1998 – System APG I) rząd za przynależny do kladu kamelinowych (ang. commelinids) w obrębie kladu jednoliściennych. Relacje filogenetyczne między rodzinami są następujące:

imbirowce

bananowate Musaceae





helikoniowate Heliconiaceae




strelicjowate Streliziaceae



Lowiaceae







paciorecznikowate Cannaceae



marantowate Marantaceae





imbirowate Zingiberaceae



kostowcowate Costaceae






Pozycja i podział rzędu w systemach Reveala (1994-1999 i 2007)

W wersjach systemu publikowanego w latach 90. XX wieku i w 2007 wyróżnione zostały te same rodziny jak w ujęciu systemów APG. Rząd zaliczany był początkowo do nadrzędu Zingiberanae Takht. ex Reveal i podklasy imbirowych Zingiberidae Cronquist w klasie jednoliściennych Liliopsida[6]. W systemie z 2007 roku Reveal zebrał w randze rzędu te same rodziny, ale za nazwę ważną rzędu uznał Cannales R. Br. ex Bercht. & J. Presl, Přir. Rostlin: 269. Jan-Apr 1820. Poza tym zmienił w nowym systemie klasyfikację wyższych jednostek systematycznych. Rząd Cannales znalazł się w nadrzędzie Commelinanae Takht., podklasie Commelinidae Takht. i klasie okrytonasiennych (Magnoliopsida Brongn.)[7].

Pozycja i podział rzędu w dawnych systemach

System Cronquista (1981) do rzędu zalicza te same rodziny jw. Rząd zaklasyfikowany został do podklasy Zingiberidae w obrębie klasy jednoliściennych Liliopsida. Wcześniejsze systemy klasyfikacyjne takie jak system Wettsteina, ostatni raz aktualizowany w 1935 r., oraz system Englera aktualizowany w 1964 r., wyróżniają ten rząd z tymi samymi roślinami jednak podzielonymi na mniejszą liczbę rodzin.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. ↑ a b c d Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 184. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. ↑ a b c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ a b c d Cole T.CH. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018.
  6. ↑ Crescent Bloom: Zingiberales. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22]. (ang.).
  7. ↑ James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme. Department of Plant Biology, Cornell University. [dostęp 2009-01-22]. (ang.).