Amomek

Amomek
Ilustracja
Amomum compactum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Rodzina

imbirowate

Rodzaj

amomek

Nazwa systematyczna
Amomum Roxburgh
Pl. Coromandel 3: 75. 18 Feb 1820[3]
Typ nomenklatoryczny

A. subulatum Roxburgh[3]

Synonimy
  • Meistera Giseke
  • Paludana Giseke
  • Paramomum S. Q. Tong
  • Wurfbainia Giseke[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Amomek[5] (Amomum Roxburgh) – rodzaj bylin z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Obejmuje ponad 110[6] gatunków występujących w tropikalnej Azji i Australii[4]. Liczne gatunki są uprawiane w Azji południowo-wschodniej (A. compactum, A. maximum, A. subulatum) jako rośliny lecznicze i przyprawowe dostarczające kardamonu. A. maximum jest wykorzystywany także jako warzywo[7].

Morfologia

Kwiaty Amomum compactum
Pokrój Amomum maximum
Owoce Amomum maximum
Pokrój
Rośliny zielne z silnie rozrastającym się kłączem. Z kłącza wyrastają wysokie nibyłodygi (osiągające do 5 m[7]) tworzone z silnie wydłużonych pochew liściowych. Liście o blaszce owalnej, lancetowatej lub równowąskiej. Języczek liściowy całobrzegi lub dwudzielny[4].
Kwiaty
Zebrane po kilka w gęste i krótkie[7] kwiatostany kłosokształtne, wyrastające z kłącza na krótkiej lub długiej szypule okrytej łuskowatymi pochwami. Przysadki zwykle rurkowate. Kielich zielonkawy, zrosły w rurkę, na szczycie z trzema ząbkami. Korona składa się z trzech listków, tworzących walcowatą rurkę. Płatki na końcach owalne lub równowąskie, przy czym listek środkowy zwykle jest dłuższy i bardziej wypukły. Z sześciu pręcików funkcjonuje tylko jeden, dwa inne pręciki wewnętrznego okółka wykształcają się płatkowato i są zrośnięte w zwykle okazałą warżkę (labellum). Warżka jest zwykle żółta lub pomarańczowa w części centralnej, z czerwonymi żyłkami, na obrzeżach jaśniejsza, do białawej. Słupek jeden, dolny z trójkomorową zalążnią. Szyjka słupka nitkowata, zakończona drobnym, lejkowatym znamieniem[4].
Owoc
Torebka, często kolczasta[4].

Systematyka

Pozycja i podział według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do podrodziny Alpinioideae Link, rodziny imbirowatych (Zingiberaceae) będącej kladem siostrzanym rodziny kostowcowatych Costaceae. Wraz z nią należy do rzędu imbirowców (Zingiberales) reprezentującego jednoliścienne (monocots) w obrębie roślin okrytonasiennych[2].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-08-30] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-08-30].
  4. ↑ a b c d e Amomum. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
  5. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 28. ISBN 83-214-1305-6.
  6. ↑ a b Amomum Roxb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-07].
  7. ↑ a b c Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 443-444. ISBN 83-7079-778-4.