45 Dywizja Piechoty (II RP)

Ten artykuł dotyczy 45 Dywizji Piechoty okresu II RP. Zobacz też: 45 Dywizja Piechoty – stronę ujednoznaczniającą.

45 Dywizja Piechoty Rezerwowa, 45 DP (rez.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

W czasie kampanii wrześniowej dywizja przeznaczona była pierwotnie do Armii „Kraków”. Walczyła jednak w rozproszeniu: 154 pułk piechoty z III/55 pal w rejonie Kielc w osłonie koncentracji Armii „Prusy”, 155 pp w składzie 24 DP i 156 pp w składzie w 10 BK, a I/ 55 pal walczył w Grupie Fortecznej OWar. „Katowice”, II/55 pal w grupie „Sandomierz”^[1].

45 Dywizja Piechoty nie istniała w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” dywizja miała być sformowana w II rzucie mobilizacji powszechnej z wyjątkiem dowództwa i I batalionu 156 pułku piechoty, które formowano w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym.

Dywizja pod dowództwem gen. bryg. Henryka Kroka-Paszkowskiego miała wejść w skład Grupy Operacyjnej „Bielsko” i stanowić odwód Armii „Kraków” w rejonie Wadowic. Oddziałów dywizji nie zdołano scalić w wielką jednostkę. Zaniechano formowania Kwatery Głównej 45 DP, a poszczególne oddziały i pododdziały walczyły oddzielnie^[2].

154 pułk piechoty walczył w składzie Grupy „Kielce”.

I batalion 155 pułku piechoty został wysłany do rejonu Zawady Tarnowskiej jako odwód 24 DP. II batalion tego pułku walczył w składzie grupy gen. Dembińskiego, a III batalion brał udział w obronie linii Sanu. Następnie oba bataliony zostały rozbite pod Lwowem. Jeden batalion został odesłany do Grupy „Stryj”.

Dowództwo 156 pułku piechoty z pododdziałami specjalnymi i I batalionem zostało skoncentrowane 3 września pod Łazanami koło Wieliczki jako kombinowany odwód Armii „Kraków”. Został później zadysponowany do osłony skrajnego prawego skrzydła armii wespół z mobilizowanymi w alarmie trzema batalionami piechoty i dwiema bateriami artylerii 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. W dniach 5 i 6 września brał udział w walkach pod Wiśniową ze zmotoryzowanym oddziałem wydzielonym z niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej. Po południu dowódca pułku zawiadomił bataliony, że pułk jest okrążony przez Niemców i nakazał im samodzielnie przebijać się na Bochnię, dokąd sam odjechał. Wieczorem bataliony rozeszły się w różnych kierunkach, przemykając się lasami na tyłach wroga. Ostatecznie uległy oddzielnemu rozbiciu (pod Gdowem, Bochnią, Tarnowem i Rzeszowem) w dniach 7–9 września. Ppłk Walerian Józef Młyniec usiłował 7 września przedostać się do swoich batalionów, a gdy mu się nie udało, popełnił samobójstwo w nocy z 7 na 8 września.

I dywizjon 55 pułku artylerii lekkiej działał w składzie Grupy Operacyjnej „Śląsk”, dwie baterie II dywizjonu w Grupie „Kielce”, a dwie baterie III dywizjonu – w Grupie „Sandomierz”.

Planowana organizacja wojenna i obsada personalna 45 DP (rez.) w kampanii wrześniowej. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących oraz stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.

• Kwatera Główna
  • Dowództwo
    • dowódca dywizji – gen. bryg. Henryk Krok-Paszkowski
    • dowódca piechoty dywizyjnej –
    • dowódca artylerii dywizyjnej – ppłk Karol Pasternak
    • dowódca saperów dywizyjnych –
    • dowódca kawalerii dywizyjnej –
  • Sztab
    • szef sztabu – ppłk dypl. Wacław Spława-Neyman^[3]
      • oficer operacyjny –
      • oficer informacyjny –kpt. Tomasz Adam Piotrowski^[3]
      • dowódca łączności –
      • kwatermistrz –

• 154 pułk piechoty

• 155 pułk piechoty

• 156 pułk piechoty

• 55 pułk artylerii lekkiej
• 55 batalion saperów typ IIb
• samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 54
• kompania kolarzy nr 57
• pluton pieszy żandarmerii nr 56
• kompania asystencyjna nr 154
• kompania telefoniczna nr 56
• pluton łączności kwatery głównej nr 56
• pluton radio nr 56
• sąd polowy nr 51 (KRU Kraków Powiat)

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Wacław Stachiewicz: Wierności dochować żołnierskiej : przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Warszawa: "Rytm", 1998. ISBN 83-86678-71-2. Brak numerów stron w książce
• Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.