Łosza (biał. Ло́ша; ros. Лоша) – wieś na Białorusi, w rejonie ostrowieckim obwodu grodzieńskiego, około 10 km na zachód od Ostrowca, nad rzeczką Łoszą.
Historia
Łosza w 1743 roku była dziedzictwem Józefata Naramowskiego[1]. Dobra te przeszły na rodzinę Chodźków przed 1789 rokiem, w połowie XIX wieku należały do rodziny Lokucijewskich, do niejakiej Antoniewiczowej, a początkach XX wieku – do Dobrzyńskich[2].
W XVIII wieku tereny te wchodziły w skład województwa wileńskiego Rzeczypospolitej. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku znalazły się na terenie powiatu oszmiańskiego (ujezdu) guberni wileńskiej. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Łosza wróciła do Polski i znalazła się w gminie Polany. 13 kwietnia 1922 roku gmina weszła w skład objętej władzą polską Ziemi Wileńskiej[3], przekształconej 20 stycznia 1926 roku w województwo wileńskie[4], od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[1][2][5][6].
W XIX wieku miejscowość miała status miasteczka[1]. W 1931 roku we wsi mieszkało 216 osób, a w majątku – 27 osób[6]. W 2009 roku w Łoszy mieszkało 213 osób[7].
W XIX wieku stała tu kaplica katolicka parafii cudzieńskiej (Cudzeniszek)[1]. Na początku XX wieku wybudowano tu nową kaplicę katolicką pw. Miłosierdzia Bożego, do której w 1989 roku dobudowano dzwonnicę[8], i które istnieją do dziś[9].
Na początku XX wieku w okolicach wsi była grupa kurhanów[2].
Dwór
Chodźkowie i późniejsi właściciele Łoszy mieszkali w niewielkim, prawdopodobnie modrzewiowym, parterowym dworze na planie prostokąta, o siedmiu osiach. Środkową część frontowej elewacji zdobił trzyosiowy portyk, którego cztery szeroko rozstawione kolumny dźwigały trójkątny szczyt. Dom był przykryty wysokim, gładkim, czterospadowym dachem z niewielkimi lukarnami, nad którym wznosiły się dwa symetrycznie rozmieszczone kominy[10]. Obecnie dwór nie istnieje, na jego miejscu leży kamień upamiętniający jego istnieje[9].
Dom był otoczony ogrodem, w którym rosły stare drzewa liściaste i iglaste[10]. Leży tu kamień na grobie Lwa Dobrzyńskiego (1907–1937), utalentowanego artysty-malarza[8].
W skład zespołu dworskiego wchodził m.in. świronek otoczony galeryjką o również czterospadowym dachu, wybudowany w 1780 roku[10].
Majątek Łosza został opisany w 11. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[10].
Przypisy
- ↑ a b c d Łosza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 738 ., 1. pozycja
- ↑ a b c Łosza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 274 ., 1. znaczenie
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Art. 8.
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29
- ↑ Majątek Łosza na stronie Radzima.net. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 35. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2018-01-07]. (ros.).
- ↑ a b Лоша na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2018-01-07]. (ros.).
- ↑ a b Łosza na stronie Radzima.org. [dostęp 2018-01-07].
- ↑ a b c d Łosza, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 11: Województwo kijowskie oraz uzupełnienia do tomów 1-10, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. 560–562, ISBN 83-04-04369-6, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
- Siedziba gminy – Oszmiana
