Als telg van een artistieke familie was Van Moerkerkens belangstelling voor fotografie al vroeg gewekt. Zijn vader, prof. dr. P.H. van Moerkerken, was schrijver en hoogleraar/directeur aan de Rijksacademie van Beeldende kunsten in Amsterdam. Door zijn moeder, Johanna Petronella Cannegieter, kwam hij op jonge leeftijd in aanraking met fotografie. Tijdens reizen naar Parijs met zijn ouders in de jaren twintig nam de jonge Van Moerkerken zijn eerste foto's. Vanaf 1931 ging hij naar de Odenwaldschule in Duitsland, waar hij naast fotografie ook begon met filmen. Vanaf zijn zestiende volgde hij de Filmtechnische Leergang onder leiding van Willem Bon en in 1934 maakte hij zijn eerste film, Sonate '34, een kunstzinnig vormexperiment.
In de jaren dertig verbleef Van Moerkerken veel in Parijs, waar hij mensen ontmoette als Brassaï, Salvador Dalí, André Breton en Man Ray. Hij behoorde tot de surrealistische kringen. In 1938 werd hij door Breton uitgenodigd om foto's te publiceren in het tijdschrift Minotaure. Van Moerkerken weigerde echter het nieuwe surrealistische manifest te ondertekenen vanwege meningsverschillen binnen het communisme. Breton wees Van Moerkerken daarop de deur.
Van 1967 tot 1979 was Van Moerkerken docent film- en cameratechniek en waarnemingspsychologie aan de Nederlandse Filmacademie in Amsterdam. Daarnaast was hij van 1966 tot 1981 wetenschappelijk hoofdmedewerker bij het psychologisch laboratorium van de Universiteit van Amsterdam, vakgroep Functieleer.
In 1983 won Van Moerkerken een Gouden Kalf voor zijn korte film Volgend jaar in Holysloot, waarin hij zelf de hoofdrol speelde. De film gaat over een blinde man die door vele landschappen op de wereld loopt op weg naar Holysloot, een metafoor voor filmmakers die zich blindstaren op de roem van Hollywood.
Op 6 maart 1995 overleed Van Moerkerken op 78-jarige leeftijd in Amsterdam. Hoewel hij zichzelf nooit als fotograaf maar altijd als filmmaker zag, werden na zijn overlijden zijn surrealistische foto's uit de jaren dertig en veertig steeds beroemder. Hij is de enige Nederlandse fotograaf die in die periode een dergelijk groot aantal foto's heeft genomen die nauw aansluiten bij de internationale surrealistische beeldtaal.
Emiel van Moerkerken (2011), groot overzichtswerk van Emiel van Moerkerken. Bevat ook een uitgebreid essay over leven en werk van Emiel van Moerkerken, door Minke Vos.
Foto's (1989)
Meisjes van Nederland (1959), met tekst van Jan Blokker.
Samen uit, in: De Baanbreker nr. 37/38 (21 september 1946)
Eer de rozen verwelkt zijn (1945)
Eer de rozen verwelkt zijn, in: Criterium nr. 5, p. 215-224 (1945-1946)
Andere publicaties
Onder eigen naam
Een duik in het verleden, in: Tirade nr. 230, p. 587-594 (november 1977)
Achtergronden van een trucfoto en een echte foto (25-11-1939), in: Vestdijk Kroniek nr. 17 (september 1977)
Surrealistische objecten, in: Chr.J. van Geel, De ene kunst leeft nooit zonder de andere, althans bij mij (1977), p. 13-20
André Gide en de cinema, in: Maatstaf nr. 7 (De Arbeiderspers, november 1969)
Noordelijk reistriptiek, in: Algemeen Handelsblad (25 januari 1966, p. 16-17)
Nogmaals de gaatjescamera, in: Vakfotografie (1966, 4, p. 31-32)
Het experimentele ideaalportret, in: Elegance jaargang 16, nr. 9, p. 16-19 (juli 1959)
Onder pseudoniem Eric Terduyn
Een ontmoeting met Boris Vian (1954), in: Litterair Paspoort (De Arbeiderspers 1974)
Fotograferen in Leningrad, in: Vrij Nederland (11 januari 1964)
Dagboek van een fotograaf (The Daybooks of Edward Weston, vol. I), in: Litterair Paspoort 169, p. 174-175 (oktober 1963)
Fotograferen in Moskou, in: Vrij Nederland (2 november 1963)
Jef Last, Vuur en vlam. Bloemlezing uit het volledige dichtwerk van Jef Last (Boekvink, 1958)
Diverse bijdragen in Litterair Paspoort (gedurende 1946-1967) (Meulenhoff)
'Notitie over Chaplin', in: Criterium nr. 2, p. 93-95 (1945-1946)
Correspondentie
Van Moerkerken heeft met veel schrijvers, dichters en beeldend kunstenaars correspondentie gevoerd. De meeste brieven zijn terug te vinden in het Literatuurmuseum te Den Haag.
Dichter, Autoren der Gegenwart (C. Bertelsmann Verlag, Gütersloh 1958)
la littérature, l'art néerlandais d'aujourd'hui (Contact, Amsterdam 1956)
Van jaar tot jaar van boek tot boek, 1905-1955, Hoogtepunten uit vijftig jaar Nederlandse letterkunde (Bert Bakker e.a., Den Haag 1956)
Vakfotografie 1950 (Stedelijk Van Abbe Museum, Eindhoven 1950)
Diverse bijdragen in Litterair Paspoort in de periode 1946-1955 (Meulenhoff)
Contax Guide - W.D. Emanuel (The Focal Press, London/New York, Eleventh Edition, 1948)
Literatuur en informatie over Emiel van Moerkerken
Jaap van der Bent - De dichter die het niet wilde zijn - Leven en werk van Louis Lehmann (AFDH Uitgevers, 2021)
Saskia van Krampen-Prein en Laurens Vancrevel - Scheppend toeval, surrealistische kunst en literatuur uit de collectie van Laurens Vancrevel en Frida de Jong (Museum Boijmans Van Beuningen, 2021)
Kees Snoek (samenstelling) - Eddy du Perron - Leven volgens de Eigen Aard (Indische Genealogische Vereniging, 2020)
Marieke Jooren (red.) - Nieuwe kaders - schilderkunst fotografie film 1920-1940 (Museum voor modern realisme MORE, W-Books, 2020)
Anneke van Veen, Modern Perspectives, Foto en Film Amsterdam 1920-1940 (Thoth Bussum, Stadsarchief Amsterdam 2019)
Din Pieters, 'Emiel van Moerkerken', in: Het grote Nederlandse kunst boek (W-BOOKS, Zwolle 2019)
Ian Walker, 'The Latest Snapshot: Surrealist Photography Seen through the Raymond Collection', in: Forbidden Games, Surrealist and Modernist Photography (Cleveland Museum of Art, Cleveland Ohio, USA 2014)
Rommy Albers, 'Un chien (sc)andalou and the Surrealist Film in the Netherlands', in: Conscious Hallucinations (Bewusste Halluzinationen), Filmic Surrealism (Deutsches Filminstitut, Frankfurt am Main 2014)
Marsha Keja, Jabik Veenbaas (red.), Chris J. van Geel, Ik ben een onderling onverzoenlijk ratjetoe, Een keuze uit zijn brieven (Van Oorschot, 2012)
Minke Vos, 'Ik zie ik zie wat jij niet ziet', in: Emiel van Moerkerken (redactie: Bruno van Moerkerken en Minke Vos). (d'jonge hond, 2011)
Bruno van Moerkerken, 'Emiel van Moerkerken', in: Surreal Objects (Schirn Kunsthalle, Frankfurt 2011)
Hripsimé Visser (red.), Fotografie in het Stedelijk, De geschiedenis van een collectie (NAi Uitgevers 2009)
Mayken Jonkman, De onstuitbare verzamelaar J.F.S. Esser (RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) Bulletin 2006 / 1-2)
Philip Mechanicus, De laatste keuze (Uitgeverij Voetnoot, Amsterdam 2005)
Buck Goudriaan, De gedrevene tussen de dorens, Leven en werk van de Leidse dandy-student Gerard Goudriaan (1919-1949) (De Nieuwe Vaart, Leiden 2003)
Richter Roegholt, De stad is een gesprek, Terugblik op mijn leven (Aksant, Amsterdam 2003)
Nico Keuning, Altijd het tinnef om je heen, Een biografie van Max de Jong (Bas Lubberhuizen, Amsterdam 2000)
Josephine van Bennekom, Bewondering was uitgangspunt, Schrijversportretten van Emiel van Moerkerken (Nieuwsbrief NFg, nr. 26, augustus 1999)
Emmanuel Guigon, El objeto surrealista (IVAM Centre Julio González, Valencia 1997)
Hans Renders, 'Emiel van Moerkerken', in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1995-1996 (1997)
100 Foto's uit de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam (Stedelijk Museum en Uitgeverij Thoth, Bussum 1996)
Betsy Dokter, Carry van Lakerveld (red.), Een Kunstolympiade in Amsterdam, reconstructie van de tentoonstelling D.O.O.D. 1936 (Waanders uitgeverij, Zwolle 1996)
'Volgend jaar in Holysloot', in: 15 jaar Nederlands Film Festival (Utrecht 1995)
Buck Goudriaan, Het Leidse literaire leven tijdens de Tweede Wereldoorlog (De Nieuwe Vaart, 1995)
Josephine van Bennekom, 'in memoriam Emiel van Moerkerken', in: Nieuwsbrief van het Nederlands Fotoarchief, jaargang 5, nr. 1 (april 1995)
Josephine van Bennekom, 'in memoriam Emiel van Moerkerken', in: Trouw (8 maart 1995)
Dirk Baartse, E. van Moerkerken: Hermans wilde een portret dat zou lijken op een Romeinse buste, in: Hermans-Magazine nr. 10 (maart 1994)
Buddingh' van A tot Z, ontmoetingen met Nederlandse en Vlaamse letterkundigen (De Bezige Bij 1990)
Lucas Ligtenberg en Bob Polak, Een geschiedenis van Propria Cures, 1890-1990 (Nijgh en Van Ditmar, 1990)
Monika Faber (red.), Das Innere der Sicht, Surrealistische Fotografie der 30er und 40er Jahre (Österreichises Fotoarchiv im Museum moderner Kunst 1989)
Kees Broos & Flip Bool, De Nieuwe Fotografie in Nederland (Fragment Uitgeverij, Amsterdam 1989)
Mattie Boom, Foto in omslag, Het Nederlandse documentaire fotoboek na 1945 (Fragment Uitgeverij, Amsterdam 1989)
Hans Renders, Verijdelde Dromen, Een surrealistisch avontuur tussen De Stijl en Cobra (Haarlem 1989)
Her de Vries en Laurens Vancrevel (red.), Surrealistische ontmoetingen (Meulenhoff, Amsterdam 1989)
Melissa de Vreede, Het oog in het wild, surrealisme & schilderkunst (SUN/LOKV, Nijmegen/Utrecht1989)
Piet Calis, Het ondergronds verwachten, Schrijvers en tijdschriften tussen 1941 en 1945 (Meulenhoff, Amsterdam 1989)
Hans Renders, 'De Schone Zakdoek 1941-1944. Een tijdschrift in één exemplaar'. in: De Automatische Verbeelding, Nederlandse surrealisten (Meulenhoff, Amsterdam 1989)
Nanda van den Berg, 'Surrealistische tendensen in de Nederlandse fotografie van de jaren dertig', in: De Automatische Verbeelding, Nederlandse surrealisten (Meulenhoff, Amsterdam 1989)
Mattie Boom, 'Exposition Internationale du Surrealisme' in Amsterdam, in: De Automatische Verbeelding, Nederlandse surrealisten (Meulenhoff, Amsterdam 1989)
Mattie Boom, 150 jaar Fotografie, Een keuze uit de collectie van de Rijksdienst Beeldende Kunst (SDU-uitgeverij, 's Gravenhage 1989)
Mattie Boom, in Depth of Field, 6e jaargang, nr. 11 (maart 1989, website)
Melissa de Vreede, Het oog in het wild (Sun, 1989)
Bert Hogenkamp, De Nederlandse documentaire film 1920-1940 (Van Gennep, Amsterdam 1988)
José Vovelle, Le "bel été" surréaliste d'Amsterdam 1938 (Les Cahiers du Musée national d'art moderne, printemps,1988)
Nico Scheepmaker, De eerste ontmoeting (Nijgh en Van Ditmar, Amsterdam 1988)
Hans Renders, 'Emile van Moerkerken', en anderen in: Surrealistische ontmoetingen, documenten en manifesten, bijeengebracht door Her de Vries en Laurens Vancrevel (Meulenhoff, 1988)
Hans Renders, E. van Moerkerken. "Het surrealisme als drijvende kracht voor van Moerkerkens activiteiten als filmer, schrijver, psycholoog en fotograaf" (Perspektief, nr. 30, 1987)
Hans van Straten, De omgevallen boekenkast (De Arbeiderspers, Amsterdam 1987)
Hans Renders, Barbarber 1958-1971 (Martinus Nijhoff, Leiden 1986)
Karel Dibbets en Frank van der Maden (red.), Geschiedenis van de Nederlandse film en bioscoop tot 1940 (Het Wereldvenster, Weesp 1986)
Mattie Boom, 'Emiel van Moerkerken', in: I.Th.Leijerzapf (red.), Geschiedenis van de Nederlandse fotografie in monografieën en thema-artikelen (Alphen a/d Rijn 1984)
Bert Hogenkamp, 'Hier met de film', Het gebruik van het medium film door de communistische beweging in de jaren twintig en dertig, in: kunst en communistische beweging '20-'40 (Cahiers over de geschiedenis van de CPN, nr. 8, IPSO, Amsterdam 1983)
Boudewijn Büch, 'Drie Van Moerkerkens in Amsterdam', in: Literair Omreizen (Guus Bauer, 1983)
Édouard Jaguer, Les mystères de la chambre noire, le surréalisme et la photographie (Flammarion, Paris 1982)
J.P. Guépin, Van Geel als surrealist, in: Chr.J. van Geel, De ene kunst leeft nooit zonder de andere, althans bij mij (samenstelling E. de Waard) (Meulenhoff, Amsterdam 1977, p. 21-26)
J.P. Guépin, Christiaan Johannes van Geel jr., in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden 1975-1976 (1976?)
Hille Kleinstra, Emile van Moerkerken, in: Mannen die het weten kunnen (Ilford Foto N.V., Amsterdam ca. 1963)
Dvd
Emiel van Moerkerken - avant-gardist (2011), dvd met 7 korte films van Emiel van Moerkerken
Televisieprogramma's
31 augustus 1991. De Orangerie (AVRO), interview door Peter Brusse (Nederlands, 36'50")
15 maart 1984. E. van Moerkerken, in de serie Nederlandse cineasten (NOS) (Nederlands, 51'09")
Onderscheidingen
1988 Erelid van de NBF (Nederlandse Bond voor Filmers)
1983 Gouden Kalf voor de beste kort film, Nederlands Filfestival, Utrecht, voor Volgend Jaar in Holysloot.
1959 Award of Distinction, Creative Film Foundation, New York, voor Cuckoo Waltz.
