PROFILPELAJAR.COM

Bjørnstjerne Bjørnson
8 december 1832 – 26 april 1910
	Bjørnstjerne Bjørnson door Anders Wilse, 1903
Geboorteland	Noorwegen
Geboorteplaats	Kvikne, Hedmark
Nationaliteit	Noorse
Overlijdensplaats	Parijs ( Frankrijk)
Nobelprijs	Literatuur
Jaar	1903
Reden	"Voor zijn edele, prachtige en veelzijdige poëzie, die zich onderscheidt in frisheid van inspiratie en zeldzame pure spiritualiteit."
Voorganger(s)	Theodor Mommsen
Opvolger(s)	Frédéric Mistral ; José Echegaray y Eizaguirre

Bjørnstjerne Martinius Bjørnson (Kvikne, Hedmark, 8 december 1832 – Parijs, 26 april 1910) was een Noorse schrijver, dichter, journalist en politicus.

Leven en werk

Bjørnson was de zoon van een plattelands predikant, bezocht het gymnasium in Kristiania (nu Oslo) en brak in 1854 zijn studie af om journalist te worden. Van 1857 tot 1859 was hij directeur van de Noorse schouwburg in Bergen om daarna toe te treden tot de redactie van Aftenbladet. Van 1860 tot 1863 maakte hij een studiereis naar Duitsland en Italië, waarna nog veel buitenlandse reizen volgden. Van 1880 tot 1881 bereisde hij de Verenigde Staten en daarna ging hij wonen in Parijs. Hij pendelde vanaf 1887 ook veelvuldig op en neer naar zijn hofstede in Lillehammer, in zijn geliefde Noorwegen. Hij stierf ook in Parijs, maar werd in Kristiania begraven.

Als literator verwierf Bjørnson bekendheid als episch poëet, toneelschrijver en romanschrijver. Tot zijn bekendste werken behoren het drama Sigurd Slembe (1862) en de historische roman Maria Stuart i Skottland (1864). Hij schreef ook de tekst van het Noorse volkslied Ja, vi elsker dette landet, waarvan zijn neef Rikard Nordraak de componist is. Verder werkte hij samen met Edvard Grieg, die onder meer de toneelmuziek schreef voor Sigurd Jorsalfar (1872). In Parijs werd Bjørnson sterk beïnvloed door het Franse realisme (Victor Hugo), maar bijvoorbeeld ook door Georg Brandes. Mede vanuit deze nieuwe invloeden groeide hij uiteindelijk uit tot een der grootste vernieuwers van de Noorse literatuur. Met Henrik Ibsen, Jonas Lie en Alexander Kielland wordt hij gerekend tot de Grote Vier van de 19e-eeuwse Noorse letterkunde. In 1903 ontving hij de Nobelprijs voor Literatuur.

Bjørnson was behalve als schrijver ook als politicus een toonaangevende kracht in het toenmalige Noorwegen. Hij was fel republikein, toonde zich voorstander van het pangermanisme, zette zich in voor het algemeen kiesrecht in Noorwegen en verzette zich tegen de macht van de (staats)kerk. In cultureel opzicht keerde hij zich fors tegen de toen in Noorwegen sterk voelbare invloed vanuit de Deense cultuur. Ook nam hij geregeld stelling in internationale kwesties, onder meer tijdens de Dreyfusaffaire, waarin hij nadrukkelijk partij koos voor Alfred Dreyfus.

Bjørnson had vanaf 1856 wellicht een relatie met theaterrecensent Clemens Petersen en had ook contacten met acteur Ivar Bye, Hans Christian Andersen en Herman Bang die waarschijnlijk ook allen vielen op mannen. Ook steunde hij Magnus Hirschveld in zijn pogingen de Duitse wetgeving op gebied van homoseksualiteit te versoepelen.^[1]

Bibliografie

Epische gedichten, vertellingen, romans

Synnøve Solbakken, 1857
Mellem Slagene, 1857
Halte Hulda, 1858
Arne, 1859
Smaastykker, 1860
Kong Sverre, 1861
Maria Stuart i Skottland, 1864
De Nygifte, 1865
Fiskerjenten, 1868
Digte og Sange, 1870
Arnljot Gelline, epos 1870
Fortællinger I-II, 1872
Brudeslaaten, 1872 (vertaald als Het bruiloftslied en Het bruidslied)
Kong Eystejn, 1873
Magnhild, 1877
Kaptejn Mansana, 1879

Støv, 1882
Det flager i Byen og paa Havnen, 1884 (vertaald als Vlaggen in stad en haven)
Paa Guds Veje, 1889
Nye Fortællinger, 1893
Lyset, 1895
To Fortællinger, 1901
Daglannet, 1904
Mary, 1906

Theater

Sigurd Slembe, 1862
Sigurd Jorsalfar, 1872
En fallitt, 1875
Redaktøren, 1875
Kongen, 1877
Leonarda, 1879
Det nye System, 1879
Over Ævne I. 1883
En Hanske, 1883
Geografi og Kærlighed, 1885
Over Ævne II 1895
Paul Lange og Tora Parsberg 1898
Laboremus 1901
På Storhove 1902
Når den ny vin blomstrer 1909

Literatuur en bronnen

A.G.H. Bachrach, J.G. Gaarlandt: Moderne encyclopedie van de wereldliteratuur. De Haan, Haarlem, 1980. ISBN 90 228 4341 6
Harold Larson: Bjørnstjerne Bjørnson: A Study in Norwegian Nationalism. King's Crown Press, New York, 1944.
Per Amdam: Bjørnstjerne Bjørnson. Kunstneren og samfunnsmennesket 1832-1880. Gyldendal Norsk, Oslo, 1993. ISBN 82 05 20598 1
Fredrik Engelstad: Kjaerlighetens irrganger. Sinn og samfunn i Bjørnsons og Ibsens diktning. Gyldensal, Oslo 1992. ISBN 82-05-20947-2
Øystein Sørensen: Bjørnstjerne Bjørnson. Cappelen, Oslo, 1997. ISBN 82 02 16240 8