Arkens (Fries: Erkens) is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten zuidwesten van Schalsum en aan de noordoostzijde van de stad Franeker. De bewoning van de buurtschap bestaat uit enkele boerderijen aan de gelijknamige verharde landweg.
Arkens ligt door de stadsuitbreidingen aan de rand van een woonwijk van Franeker, binnen de bebouwde kom van Franeker. Het wordt daarom ook wel geduid als een deelkern, als onderdeel van de wijkbuurt Franeker Schalsummerplan en Arkens.[1] Deze heeft een eigen buurtvereniging onder de naam Arkens met een eigen verenigingsgebouw in deze wijkbuurt, wijkgebouw De Terp.
Geschiedenis
Net als zoveel plaatsen in de regio is Arkens ontstaan op terp, opgeworpen heuvel in het landschap. In het geval van Arkens wordt er gesproken van een drietal terpen gelegen in een kwelderwallenlandschap, waarbij de terpen dichtbij elkaar zijn gelegen en door middel van kruinige percelen met elkaar verbonden zijn.[2][3]
Arkens als plaats werd in 1433 als Erdenze vermeld. Mogelijk een spelfout gezien het in 1499 als Erckens wordt vermeld. Edernze zou dan gelezen moeten worden als Erckenze. In 1543 werd de plaats vermeld als Arckens en in 1718 Arkens. Het eerste element van plaatsnaam verwijst naar de persoonsnaam (Ark) terwijl het tweede element naar de Friese vorm (-ens) van de suffix -ingi in zich heeft, wat maakt dat plaatsnaam kan worden opgevat als plaats of woongebied van/bij de lieden van de persoon Ark. De persoonsnaam draagt mogelijk de adelaar in zich.[5][6]
Molen in de polder Arkens
De Molen Arkens.
In de (voormalige) polder Arkens, stond er tot begin jaren 70 van de twintigste eeuw een poldermolen, ook wel aangehaald als Polder 36. Deze poldermolen, een spinnenkop dateert uit de eerste helft van de 19e eeuw en bemaalde een diep bemalingsgebied tussen Arkens en Franeker. De molen verkreeg in 1967 de status van een rijksmonument. De molen stond ten zuiden van de buurtschap Arkens, binnen het stadsgebied van Franeker. Wegens de stadsuitbreidingen van Franeker in het poldergebied moest de molen worden verplaatst.
De molen werd verplaatst naar een locatie tussen de Van Andel-Ripkestraat en de Leeuwarderweg, schuin tegenover de watertoren van Franeker. De herplaatste molen die de naam draagt van de plaats en polder, Arkens, bemaalt sindsdien enige plantsoenvijvers, als ververser van het water van de vijvers. Voor de verplaatsing was de molen in verval geraakt na een grondige restauratie in 1954, het verval was mede omdat het niet bedrijf was. Ondanks het feit dat de molen groot deels nieuwbouw betrof bij de verplaatsing heeft het diens rijksmonumentstatus behouden.
