Fosfopentosa epimerase (juga dikenali sebagai ribulosa-fosfat 3-epimerase dan ribulosa 5-fosfat 3-epimerase, EC 5.1.3.1) yang dikodkan oleh gen RPE ialah metaloprotein yang memangkinkan pertukaran antara D-ribulosa 5-fosfat dan D-xilulosa 5-fosfat.[1]
Dalam Cupriavidus metallidurans, dua salinan pengekodan gen untuk PPE diketahui,[4] satu (P40117) dikodkan secara kromosom, dan satu lagi (Q04539) ada di plasmid. PPE telah ditemui dalam pelbagai jenis bakteria, arkebakteria, kulat dan tumbuhan. Semua protein mempunyai 209 hingga 241 sisa asid amino. Enzim mempunyai struktur balang TIM.
Keluarga
Fosfopentosa epimerase tergolong dalam dua keluarga protein dengan hierarki yang semakin meningkat. Enzim ini tergolong dalam keluarga isomerase, khususnya rasemase dan epimerase yang bertindak ke atas karbohidrat dan terbitannya.[1] Selain itu, pangkalan data Pengelasan Struktur Protein telah mentakrifkan superkeluarga "pegnikat ribulosa fosfat", di mana epimerase ini merupakan ahlinya.[1] Protein lain yang termasuk dalam superkeluarga ini ialah 5'-monofosfat dekarboksilase (OMPDC), dan 3-keto-l-gulonat 6-fosfat dekarboksilase (KGPDC).
Struktur
Sehingga akhir 2007, 4 struktur telah diselesaikan untuk kelas enzim ini, dengan kod penyertaan PDB 1H1Y, 1H1Z, 1RPX dan 1TQJ.
Kajian kristalografi telah membantu menjelaskan struktur apoenzim fosfopentosa epimerase. Keputusan kajian ini telah menunjukkan bahawa enzim ini wujud sebagai homodimer dalam larutan.[5][6] Tambahan pula, fosfopentosa epimerase dilipat menjadi balang (β/α)8triosafosfat isomerase (TIM) yang merangkumi gelungan.[2] Balang teras terdiri daripada 8 helaian selari yang membentuk helaian beta pusat, dengan struktur heliks terletak di antara helai berturut-turut. Gelung dalam struktur ini telah diketahui mengawal kekhususan substrat. Khususnya, gelung yang menghubungkan heliks α6 dengan helai β6 menutup tapak aktif apabila substrat diikat.[2]
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, fosfopentosa epimerase ialah metaloenzim. Ia memerlukan kofaktor bagi kefungsian, dan mengikat satu kation logam divalen bagi setiap subunit.[7] Enzim ini telah ditunjukkan menggunakan Zn2+ terutamanya bagi pemangkinan bersama dengan Co2+ dan Mn2+.[2] Walau bagaimanapun, fosfopentosa epimerase manusia yang dikodkan oleh gen RPE adalah berbeza kerana ia secara utamanya mengikat Fe2+ dalam pemangkinan. Fe2+ diselaraskan secara oktahedron, dan menstabilkan molekul perantara tindak balas 2,3-enediolat yang diperhatikan dalam rajah.[2]
Tapak aktif
Kawasan gelung β6/α6 berinteraksi dengan substrat, dan mengawal akses ke tapak aktif. Phe147, Gly148, dan Ala149 dalam rantau ini menutup tapak aktif sebaik sahaja pengikatan berlaku. Di samping itu, ion Fe2+ diselaraskan terhadap His35, His70, Asp37, Asp175, dan oksigen O2 dan O3 substrat.[2] Pengikatan atom substrat di kationbesi membantu menstabilkan kompleks semasa pemangkinan. Kajian mutagenesis juga telah menunjukkan bahawa dua asid aspartik terletak di dalam tapak aktif, dan membantu pemangkinan pengantara melalui tindak balas pemindahan 1,1-proton.[1] Asid aspartik ialah pemangkin asid/bes. Akhir sekali, sebaik sahaja ligan dilekatkan di tapak aktif, satu siri metionina (Met39, Met72 dan Met141) menyekat pergerakan selanjutnya melalui penyempitan.[8]
Mekanisme
Fosfopentosa menggunakan mekanisme pemangkin jenis asid/bes. Tindak balas berlaku sedemikian rupa sehingga trans-2,3-enediol fosfat terbentuk sebagai molekul perantaraan.[9][10] Kedua-dua asid aspartik yang disebutkan di atas bertindak sebagai penderma dan penerima proton. Kedua-dua Asp37 dan Asp175 ialah hidrogen terikat kepada kation besi di tapak aktif.[2] Apabila Asp37 dinyahproton, ia menyerang proton di karbon ketiga D-ribulosa 5-fosfat yang membentuk perantaraan.[11] Dalam langkah bersepadu, apabila Asp37 meraih proton, ikatan karbonil di substrat merebut proton kedua daripada Asp175 untuk membentuk kumpulan hidroksil. Kompleks besi membantu menstabilkan sebarang caj tambahan. C3 D-ribulosa 5-fosfat ialah atom yang mengalami epimerisasi ini, membentuk D-xilulosa 5-fosfat.[8] Mekanisme ini ditunjukkan dalam rajah.
Fungsi
Kitaran Calvin
Eksperimen mikroskop elektron dalam tumbuhan telah menunjukkan bahawa epimerase fosfopentose menyetempat di membran tilakoidkloroplas.[12] Epimerase ini mengambil bahagian dalam fasa ketiga kitaran Calvin yang melibatkan penjanaan semula ribulosa 1,5-bifosfat. RuBP ialah penerima karbon dioksida (CO2) dalam langkah pertama laluan, menunjukkan bahawa fosfopentosa epimerase mengawal fluks melalui kitaran Calvin. Tanpa penjanaan semula ribulosa 1,5-bifosfat, kitaran tidak akan dapat diteruskan. Oleh itu, xilulosa 5-fosfat ditukar secara berbalik menjadi ribulosa 5-fosfat oleh epimerase ini. Selepas itu, kinase fosforibulosa menukarkan ribulosa 5-fosfat kepada ribulosa 1,5-bifosfat.[11]
Laluan pentosa fosfat
Tindak balas laluan pentosa fosfat (PPP) berlaku dalam sitoplasma. Fosfopentosa epimerase secara khusus mempengaruhi bahagian bukan oksidatif laluan yang melibatkan pengeluaran pelbagai molekul gula dan prekursor.[2] Enzim ini menukarkan ribulosa 5-fosfat kepada epimer yang sesuai bagi tindak balas transketolase, xilulosa 5-fosfat.[11] Oleh itu, tindak balas yang berlaku dalam laluan pentosa fosfat adalah terbalik tepat dengan tindak balas yang berlaku dalam kitaran Calvin. Mekanismenya tetap sama, dan melibatkan pembentukan perantara enediolat.
Disebabkan penglibatannya dalam laluan ini, fosfopentosa epimerase ialah enzim penting dalam tindak balas sel terhadap tekanan oksidatif.[2] Penjanaan NADPH oleh laluan pentosa fosfat membantu melindungi sel daripada spesies oksigen reaktif. NADPH mampu mengurangkan glutation yang menyahtoksikkan badan dengan menghasilkan air daripada hidrogen peroksida (H2O2).[2] Oleh itu, bukan sahaja fosfopentosa epimerase mengubah fluks melalui PPP, tetapi ia juga menghalang pembentukan peroksida.
Evolusi
Struktur banyak analog fosfopentosa epimerase telah ditemui melalui kajian kristalografi.[13][14] Oleh kerana peranannya dalam kitaran Calvin dan laluan pentosa fosfat, struktur keseluruhannya dipelihara. Apabila jujukan organisma jauh evolusi dibandingkan, lebih daripada 50% persamaan diperhatikan.[15] Walau bagaimanapun, asid amino yang diletakkan dalam antara muka dimer yang terlibat dalam banyak interaksi antara molekul pula tidak semestinya dipelihara. Ia adalah penting untuk ambil perhatian bahawa ahli superkeluarga "ribulosa fosfat mengikat" terhasil daripada evolusi berbeza daripada nenek moyang balang (β/α)8.[1]
Penyasaran dadah dan malaria
OrganismaprotozoaPlasmodium falciparum ialah agen penyebab utama malaria. Fosfopentosa epimerase terlibat dalam laluan syikimat, laluan penting untuk penyebaran malaria.[16] Setelah enzim menukar ribulosa 5-fosfat kepada xilulosa 5-fosfat, ia dimetabolismekan lagi menjadi eritrosa 4-fosfat. Laluan syikimat kemudian menukarkan eriotrosa 4-fosfat kepada korismat.[16] Fosfopentosa epimerase bertanggungjawab dalam membolehkan Plasmodium falciparum menggunakan eritrosa 4-fosfat sebagai substrat. Disebabkan penglibatan enzim ini dalam laluan syikimat, enzim ini menjadi sasaran ubat berpotensi untuk membangunkan ubat antimalaria.
Rujukan
^ abcde"D-Ribulose 5-phosphate 3-epimerase: functional and structural relationships to members of the ribulose-phosphate binding (beta/alpha)8-barrel superfamily". Biochemistry. 45 (8): 2493–503. Feb 2006. doi:10.1021/bi052474m. PMID16489742.
^ ab"Structure and catalytic mechanism of the cytosolic D-ribulose-5-phosphate 3-epimerase from rice". Journal of Molecular Biology. 326 (1): 127–35. Feb 2003. doi:10.1016/S0022-2836(02)01374-8. PMID12547196.
^"Cloning of the amphibolic Calvin cycle/OPPP enzyme D-ribulose-5-phosphate 3-epimerase (EC 5.1.3.1) from spinach chloroplasts: functional and evolutionary aspects". Plant Molecular Biology. 29 (6): 1279–91. Dec 1995. doi:10.1007/bf00020468. PMID8616224.
^"Structure of D-ribulose 5-phosphate 3-epimerase from Synechocystis to 1.6 A resolution". Acta Crystallographica Section D. 60 (Pt 9): 1687–90. Sep 2004. doi:10.1107/S0907444904015896. PMID15333955.
^ ab"Structure of a ribulose 5-phosphate 3-epimerase from Plasmodium falciparum". Proteins. 62 (2): 338–42. Feb 2006. doi:10.1002/prot.20764. PMID16304640.