Bahasa Somali

Bahasa Somali
Af Soomaali,[1] Soomaali[2]
𐒖𐒍 𐒈𐒝𐒑𐒛𐒐𐒘, 𐒈𐒝𐒑𐒛𐒐𐒘
اف صومالي‎, صومالي
Asli kepadaSomalia, Habsyah, Djibouti, Kenya komuniti penting di Eropah, Amerika Utara, dan Yaman.
KawasanTanduk Afrika
EtnikOrang Somali
Penutur bahasa
21,807,730 orang (2019)[3]
Afro-Asia
Status rasmi
Bahasa rasmi di
Somalia, Somaliland
Kod bahasa
ISO 639-1so
ISO 639-2som
ISO 639-3som
Glottologsoma1255
Linguasphere14-GAG-a
Kawasan tuturan bahasa Somali
Rencana ini mengandungi simbol fonetik IPA. Tanpa sokongan perisian tertentu, anda mungkin melihat tanda tanya, kotak, atau simbol lain dan bukannya askara Unicode. Untuk panduan pengenalan mengenai simbol IPA, lihat Bantuan:IPA.
Somalia

Rencana ini adalah sebahagian dari siri:
Budaya Somalia

Negara lain - Portal Budaya

Bahasa Somali (tulisan Rumi: Af-Soomaali; tulisan Wadaad: صومالي; tulisan Osmanya: 𐒖𐒍 𐒈𐒝𐒑𐒛𐒐𐒘 Templat:IPA-so)[4] adalah ahli dari rumpun Cushitik Timur dari keluarga bahasa-bahasa Afroasia. Ia dituturkan kebanyakannya di Somalia (termasuk kawasan berpecah dari Somaliland) dan bahagian berdekatan Djibouti (majoriti), Habsyah dan Kenya. Penuturnya dikenali sebagai Orang Somali. Disebabkan perang saudara dan diaspora, penutur didapati seluruh dunia. Jumlah sebenar penutur tidak diketahui tetapi dianggarkan menjadi 10 juta mana-mana sahaja hingga 16 juta. Satu rencana dari Majlis Pelarian meletakkan jumlah pada tujuh juta orang Somalia, satu juta di rantau Ogaden Habsyah, dan 300,000 di Kenya.[5] Ethnologue menganggarkan 7.78 juta penutur di Somalia dan 12.65 juta penutur seluruh dunia.[6] Bagaimanapun, populasi Somalia dianggarkan menjadi 8.8 juta kini; satu juta lebih lagi penutur lebih dari anggaran Ethnologue.[7] Populasi lain dianggarkan dibuat oleh Universiteitsbibliotheek Utrecht Belanda meletakkan populasi orang Somalia antara 10 hingga 15 juta.[8] Bergabung dengan ramai komuniti mastautin antarabangsa, ia sukar untuk dapat jumlah spesifik penutur orang Somalia, tetapi suatu tempat antara 10 hingga 16 juta seluruh dunia adalah anggaran berpatutan.


Pengelasan

Somali merupakan bahasa Afro-asia, dari rumpun Cushitik Timur. Ia adalah paling berkait rapat dengan Oromo dan Afar. Somali telah meminjam sebilangan kata dari Arab sejak kedatangan Islam, utamanya di domain keagamaan. Ia juga telah meminjam kata dari Inggeris dan Itali dari zaman kolonial.

Pembelajaran akademik Somali bermula diterbitkan sekitar 1900. Ilmiawan penting kemudian adalah Abraham, Andrzejewski dan Saeed. Berbanding dengan bahasa Cushitik lain, Somali relatifnya didokumenkan-baik.

Taburan geografi

Bahasa Somali dituturkan terutamanya di Somalia, Ethiopia Timur, Djibouti, dan Kenya, tetapi penuturnya boleh didapati di seluruh dunia kerana Perang Saudara Somali. Komuniti-komuniti Somali antarabangsa termasuk tetapi tidak terhad kepada Timur Tengah, Eropah, Amerika Syarikat, dan Australia.

Status rasmi

Bahasa Somali ialah bahasa kebangsaan Somalia. Walaupun tidak merupakan bahasa rasmi di Djibouti, Ethiopia, dan Kenya, bahasa Somali adalah penting di negara-negara ini.

Loghat

Saeed (1999) membahagikan loghat-loghat bahasa Somali kepada tiga buah kumpulan utama:

  1. Somali Utara atau Somali Tengah-Utara, juga dikenali sebagai bahasa Somali Biasa atau Somali Piawai;
  2. Benaadir atau Somali Pantai;
  3. Maay.

Loghat Somali Biasa ialah loghat yang paling banyak digunakan. Ia dituturkan di kebanyakan kawasan Somalia dan wilayah-wilayah bersebelahan (Ethiopia, Kenya, dan Djibouti), serta juga oleh stesen-stesen penyiaran di Somalia dan dalam penyiaran-penyiaran bahasa Somali yang berasal dari luar negeri.

Loghat Benaadir atau Somali Pantai dituturkan di pantai Benadir (dari Cadale ke bahagian selatan Barawa, termasuk juga Mogadishu), dan di daerah pedalaman yang berhampiran. Loghat-loghat dalam kumpulan Benaadir mempunyai fonem-fonem tambahan yang tidak wujud dalam loghat Somali Biasa.

Puak-puak Digil dan Mirifle (kekadang dipanggil Rahanweyn) tinggal di kawasan-kawasan selatan Somalia. Loghat mereka yang terpenting ialah Maay. Penyelidikan terkini (Diriye Abdullahi, 2000) telah menunjukkan bahawa walaupun loghat-loghat mereka dahulu digolongkan bersama-sama dengan bahasa Somali, ia tidak dapat difahami oleh sesetengah penutur bahasa Somali. Salah satu perbezaan yang utama antara loghat-loghat Digil dan Mirifle dengan bahasa Somali ialah ketiadaannya bunyi farinks. Gelungan /ɖ/ juga digantikan dengan /r/ dalam sesetengah kedudukan.

Loghat-loghat yang lain dalam kategori ini ialah Jiido, Dabare, Garre, dan Tunni Tengah. Antara ini, loghat Jiido ialah loghat yang paling tidak difahami oleh para penutur Somali.

Fonologi

Bahasa Somali mempunyai 22 fonem konsonan, termasuk sekurang-kurangnya satu fonem pada setiap daerah artikulasi dalam carta Abjad Fonetik Antarbangsa, kecuali untuk konsonan epiglotis. Ia mempunyai 20 fonem vokal tulen dan 20 diftong yang berlaku di pangkal dan belakang, serta juga dalam pasangan panjang dan pendek.

Bahasa Somali menggunakan sistem nada yang biasa dikelaskan sebagai sistem aksen nada. Ia juga mempunyai keselarasan vokal depan-belakang bagi kata-kata dasarnya.

Tatabahasa

Bahasa Somali ialah sebuah bahasa aglutinatif. Kategori-kategori tatabahasanya yang asas ialah:

Somali mempunyai beberapa strategi untuk menunjukkan di mananya tujuan, minat, atau tumpuan dalam sesuatu frasa: ulasan judul atau binaan fokus. Perkataan-perkataan baa, ayaa, dan waxaa menumpukan pada kata nama dan frasa kata nama.

Contoh:

  1. John baa baxay - John Tumpuan (baa) keluar
  2. John ayaa baxay - John Tumpuan (ayaa) keluar
  3. Waxaa baxay John - Tumpuan (waxaa) keluar John

Oleh itu, perkataan-perkataan baa, ayaa, dan waxaa secara tidak sedar menimbulkan soalan tentang siapa yang keluar dan dengan itulah, terdapat kata namanya.

Somali juga mempunyai perkataan waa yang menumpukan pada kata kerja dan frasa kata kerja.

Contoh:

  • John waa baxay - John Tumpuan (waa) keluar

Waa berbeza dengan tumpuan yang lebih awal kerana ia menimbulkan soalan tentang apakah yang dibuat oleh John dan dengan itulah, terdapat kata kerjanya.

Ayat-ayat dalam bahasa Somali biasanya mempunyai urutan [Subjek-Objek-Kata Kerja]] (SOV). Kata nama mempunyai tanda-tanda nada yang berbeza untuk nombor, jantina (lelaki atau perempuan), dan kes atau peranan dalam ayat. [1]

Sistem tulisan

Lihat juga: Persoalan bahasa dan kenal huruf untuk matlumat lanjut tentang pemilihan skrip.

Terdapat sekurang-kurangnya empat jenis sistem tulisan yang berbeza yang dicipta untuk bahasa Somali:

Sebelum zaman penjajahan, orang-orang Somalia yang terpelajar dan persaudaraan agama menggunakan skrip Arab (umpamanya surat Sayyid Mohammed Abdullah Hassan kepada seorang cendekiawan yang menganiayainya ditulis dalam skrip Arab. Kitab al-Quran diajar di seluruh Somalia dan oleh itu, mendedahkan orang-orang Somalia kepada abjad Arab sejak dari masa kecil lagi. Bahan-bahan yang ditemui pada tahun 1940 yang terdiri terutamanya daripada surat-surat kuno dan inskripsi-inskripsi kubur menunjukkan bahawa bahasa Somali ditulis dengan abjad Arab, seperti dengan bahasa Urdu dan bahasa Parsi. Tetapi kesemua ini tidak "dikodifikasi" dan menimbulkan soalan-soalan tentang takat penggunaannya. Oleh itu, penyiasatan yang lebih lanjut diperlukan.

Abjad Osmanya dicipta oleh Cismaan Yuusuf Keenadiid pada dekad 1920-an. Selepas sebuah perdebatan yang berpanjangan, skrip berasaskan abjad Latin akhirnya diterima sebagai skrip rasmi pada tahun 1972 dan terangkum dalam sebuah rancangan kenal huruf yang lebih besar.

Abjad Latin Somali yang mengikut urutan abjad Arab adalah seperti yang berikut:

', B, T, J, X, KH, D, R, S, SH, DH, C, G, F, Q, K, L, M, N, W, H, Y, A, E, I, O, U.

Unsur-unsur abjad Somali yang berikut bukannya simbol-simbol Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dalam versi huruf kecilnya atau mempunyai nilai yang menyimpang daripada simbol IPA:

  • ' - /ʔ/
  • J - /tʃ/
  • X - /ħ/
  • KH - /χ/
  • SH - /ʃ/
  • DH - /ɖ/
  • C - /ʕ/
  • Q - /ɢ/
  • W - /w/ atau unsur kedua dalam diftong
  • Y - /j/ atau unsur kedua dalam diftong
  • A - /æ/ atau /ɑ/
  • E - /e/ atau /ɛ/
  • I - /i/ atau /ɪ/
  • O - /ɞ/ atau /ɔ/
  • U - /ʉ/ atau /u/

Abjad Latin Somali tidak menggunakan tiga huruf abjad Latin, iaitu P, V, dan Z, tetapi mempunyai tiga dwilambang konsonan, DH, KH, dan SH. Nada tidak ditandai dan hentian glotis pangkal kata juga tidak ditunjukkan.

Terdapat padanan satu-dengan-satu antara grafem dan fonem. Vokal panjang ditulis dengan menggandakan vokal tetapi perbezaan antara vokal depan dengan vokal belakang tidak digambarkan. Diftong dilambangkan dengan menggunakan Y atau W sebagai unsur kedua (AY, AW, EY, OY and OW), dan diftong panjang ditunjukkan dengan vokal pertama digandakan. Tidak adanya ortografi terpiawai dan oleh itu, terdapat kelainan-kelainan, khususnya -ay dan -ey yang boleh ditukar ganti secara bebas pada akhir perkataan.

Huruf besar digunakan untuk nama dan pada permulaan ayat.

Rujukan

  • Diriye Abdullahi, Mohamed. 2000. Le Somali, dialectes et histoire. Tesis Ph.D., Université de Montréal.
  • Saeed, John Ibrahim. 1993. Somali Reference Grammar. Springfield, VA: Percetakan Dunwoody.
  • Saeed, John Ibrahim. 1999. Somali. Amsterdam: John Benjamins.

Pautan luar

Nota

  1. ^ "Somali alphabets, pronunciation and language". Omniglot. Dicapai pada 16 June 2017.
  2. ^ "cldr/so.xml at master · unicode-org/cldr". Unicode. Dicapai pada 8 November 2020.
  3. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama eth
  4. ^ Saeed (1999:107)
  5. ^ Latar belakang kumpulan pelarian utama ke UK Diarkibkan 2012-07-25 di Wayback Machine Majlis Pelarian
  6. ^ Ethnologue: Somalia Ethnologue.com
  7. ^ Bukufakta Dunia CIA: Somalia: Orang Diarkibkan 2006-10-03 di Wayback Machine CIA
  8. ^ Data demografikal bersejarah SOMALIA dari seluruh negara Universiteitsbibliotheek Utrecht

Read other articles:

Jim CaviezelCaviezel pada tahun 2009LahirJames Patrick Caviezel26 September 1968 (umur 55)Mount Vernon, Washington, Amerika SerikatPekerjaanAktorTahun aktif1991–sekarangSuami/istriKerri Browitt ​(m. 1996)​Anak3 James Patrick Jim Caviezel[1] (lahir 26 September 1968) adalah seorang aktor berkebangsaan Amerika Serikat, dikenal karena perannya sebagai Yesus Kristus dalam film tahun 2004 berjudul The Passion of the Christ. Peran-peran penting Jim ...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Opinion polling for the 1997 United Kingdom general election – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2013) (Learn how and when to remove this template message) Opinion polling for UK general elections 1987 election Opinion polls 1992 election Opini...

 

العلاقات السريلانكية الميانمارية سريلانكا ميانمار   سريلانكا   ميانمار تعديل مصدري - تعديل   العلاقات السريلانكية الميانمارية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين سريلانكا وميانمار.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للد�...

American politician Henry L. HopkinsPortrait of Hopkins (c. 1835)Born1805 (1805)Goochland County, Virginia, U.S.Died1870 (aged 64–65)near Wilmington, North Carolina, U.S.OccupationLawyerTitleDelegate Henry Laurens Hopkins[1] (July 12, 1805 – 1870) was a nineteenth century American politician from Virginia. Early life Hopkins was born in Goochland County, Virginia near Goochland Court House, the a son of the Episcopal minister Charles Hopkins. He studied law in ...

 

العلاقات المكسيكية الناميبية المكسيك ناميبيا   المكسيك   ناميبيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات المكسيكية الناميبية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين المكسيك وناميبيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه ال...

 

Halaman ini berisi artikel tentang Putri Dagmar dari Denmark, istri dari Alexander III dari Rusia. Untuk Putri Dagmar dari Denmark dan Islandia (1890–1961), lihat Putri Dagmar dari Denmark. Untuk Maria Feodorovna (1759–1828), istri kedua dari Pavel I dari Rusia, lihat Maria Feodorovna (Sophie Dorothea dari Württemberg). Maharani Maria Feodorovna dari RusiaPermaisuri Seluruh RusiaPeriode13 Maret 1881 – 1 November 1894Penobatan27 Mei 1883Informasi pribadiKelahiran(1847-11-26)26 November ...

Ne pas confondre avec Barbara Jordan, la joueuse de tennis. Barbara Jordan Fonctions Représentante des États-Unis 3 janvier 1973 – 3 janvier 1979(6 ans) Circonscription 18e district du Texas Prédécesseur Bob Price Successeur Mickey Leland Représentante du Texas 10 janvier 1967 – 3 janvier 1973(5 ans, 11 mois et 24 jours) Circonscription 11e district Prédécesseur Bill Moore Successeur Chet Brooks Biographie Date de naissance 21 février 1936 Lieu de na...

 

Pour les articles homonymes, voir Vologèse. Vologèse V (Parthie)Vologèse II (Arménie) Monnaie de Vologèse V, roi des Parthes. Titre Roi des Parthes 191 – 207(16 ans) Prédécesseur Vologèse IV Successeur Vologèse VI Roi d'Arménie ca. 180 – 191 Prédécesseur Sohaemus Successeur Khosrov Ier Biographie Dynastie Arsacides Père Vologèse IV Enfants Rev Ier de Karthli, Vologèse VI, Artaban V, Khosrov Ier modifier  Vologèse V est roi arsacide d’Arménie de 180-191 sous l...

 

Pour un article plus général, voir Président du Viêt Nam. Après son indépendance (1955), et avant sa réunification (1976), le Viêt Nam fut divisé en deux. République du Viêt Nam (Sud) Présidents de la République Portrait Nom Début de mandat Fin de mandat Parti Politique Notes Ngô Đình Diệm (3 janvier 1901 - 2 novembre 1963) 23 octobre 1955 2 novembre 1963 Premier ministre de l'État du Viêt Nam de 1954 à 1955. Autoproclamé chef de la République du Viet Nam. Dương Vă...

Titan bulan Saturnus dalam warna alami Kolonisasi angkasa Planet Dalam Lagrange Merkurius Venus Bumi Bulan Mars Ceres Planet Luar Jupiter Europa Kalisto Saturnus Titan Uranus Objek trans-Neptunus lbs Menurut data Cassini dari 2008, Titan memiliki ratusan kali hidrokarbon cair lebih banyak daripada semua cadangan minyak dan gas alam yang diketahui di Bumi. Hidrokarbon ini berupa hujan dari langit dan terkumpul dalam endapan besar yang membentuk danau dan bukit pasir.[1] Titan hanya ter...

 

此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2021年5月6日)若您熟悉来源语言和主题,请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译,也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议,译文需在编辑摘要注明来源,或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 约翰斯顿环礁Kalama Atoll 美國本土外小島嶼 Johnston Atoll 旗幟颂歌:《星條旗》The Star-Spangled Banner約翰斯頓環礁�...

 

Северный морской котик Самец Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапси...

 烏克蘭總理Прем'єр-міністр України烏克蘭國徽現任杰尼斯·什米加尔自2020年3月4日任命者烏克蘭總統任期總統任命首任維托爾德·福金设立1991年11月后继职位無网站www.kmu.gov.ua/control/en/(英文) 乌克兰 乌克兰政府与政治系列条目 宪法 政府 总统 弗拉基米尔·泽连斯基 總統辦公室 国家安全与国防事务委员会 总统代表(英语:Representatives of the President of Ukraine) 总...

 

عبد الله بن عبد الله بن عمر بن الخطاب معلومات شخصية مكان الميلاد المدينة المنورة  الوفاة مات سنة خمس وَمِائَة، فِي أول خلَافَة هِشَام بن عبد الْملكالمدينة المنورة الزوجة أم سلمة بنت المختار  الأولاد عبد العزيز الأب عبد الله بن عمر بن الخطاب الأم صفية بنت أبي عبيد إخوة...

 

Voce principale: Campionati europei di atletica leggera indoor 2017. Europei indoor diatletica leggera diBelgrado 2017 Corse piane 60 m piani   uomini   donne 400 m piani uomini donne 800 m piani uomini donne 1500 m piani uomini donne 3000 m piani uomini donne Corse ad ostacoli 60 m hs uomini donne Salti Salto in alto uomini donne Salto con l'asta uomini donne Salto in lungo uomini donne Salto triplo uomini donne Lanci Getto del peso uomini donne Prove multiple Eptathlon uomini Pen...

Open-air museum in Osmaniye Province, Turkey Karatepe-Aslantaş Open-Air MuseumKaratepe-Aslantaş Açık Hava MüzesiLocation of Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum in Turkey.Established1958; 66 years ago (1958)LocationKadirli, Osmaniye Province, TurkeyCoordinates37°18′01″N 36°15′00″E / 37.30022°N 36.25004°E / 37.30022; 36.25004TypeArchaeology Fortress wall in the open-air museum. Hittite stone relief in the open-air museum. Phoenician alph...

 

Extinct volcano in Washington (state), United States Gilbert PeakGilbert Peak in background at far leftHighest pointElevation8,184 ft (2,494 m)[1]Prominence3,664 ft (1,117 m)[1]Coordinates46°29′18″N 121°24′25″W / 46.48833°N 121.40694°W / 46.48833; -121.40694[2]GeographyGilbert PeakLocation in WashingtonShow map of Washington (state)Gilbert PeakLocation in the United StatesShow map of the United States Locatio...

 

German chemist (1812–1885) Hermann von Fehling Hermann von Fehling (9 June 1812 – 1 July 1885) was a German chemist, famous as the developer of Fehling's solution used for estimation of sugar. Biography Hermann von Fehling was born in Lübeck. With the intention of taking up pharmacy he entered Heidelberg University about 1835. After graduating he went to Gießen as preparateur to Justus von Liebig, with whom he elucidated the composition of paraldehyde and metaldehyde. In 1839, on Liebig...

2001 대한민국/일본 2001년2001 韓国/日本 تفاصيل البطولة الدولة المستضيفة كوريا الجنوبية المدن 6 المنظم الاتحاد الدولي لكرة القدم  التاريخ 30 مايو - 10 يونيو الفرق 8 (من 6 اتحادات ) الأماكن 6 (في 6 المدن المستضيفة) المراكز النهائية البطل  فرنسا (1 ألقاب) الوصيف  اليابان المركز الثا...

 

90/53 Mod. 39Tipocannone contraerei ImpiegoUtilizzatori Italia Italia ProduzioneCostruttoreAnsaldo Entrata in servizio1939 Ritiro dal servizio1970 Costo unitario513400 Lire (1939) DescrizionePesoin ordine di marcia 8.950 kg in batteria 6.240 kg Lunghezza canna5,039 m Calibro90 mm Tipo munizionicartoccio-proietto Peso proiettile10,1 kg (granata contraerei) Velocità alla volata850 m/s Gittata massima17.400 Elevazione-2°/85° Angolo di tiro360° Sch...