ღრმა ზღვის ღარი

სტრუქტურული ერთეულები
1. კერმადეკი 2. ტონგა 3. ბუგენვილი 4. მარიანა 5. იძუ-ოგასავარა 6. იაპონია 7. კურილ-კამჩატკა 8. ალეუტი 9. ცენტრალურამერიკული 10. პერუ-ჩილე 11. მენდოსინო 12. მიურეი 13. მოლოკაი 14. კლარიონი 15. კლიპერტონი 16. ჩელენჯერი 17. ელტანინი 18. უდინცევი 19. აღმოსავლეთწყნაროკეანური ამაღლება (S-სებრი) 20. ნასკას ქედი
ღრმა ზღვის ღარის სქემა

ღრმა ზღვის ღარი, ოკეანური ღარი — გარდამავალი ზონის რელიეფის ერთ-ერთი ყველაზე დამახასიათებელი ელემენტი. წარმოადგენს ვიწრო (1-20 კმ), ძლიერ წაგრძელებულ (6 ათ. კმ) და ღრმა (6 ათ. მ-ზე მეტი) ქვაბულს. ღრმა ზღვის ღარები უმეტესად წყნარი ოკეანის კიდეებზეა. აქ არის მარიანას ღარიც. ღარის პროფილი V-სებრია, ფერდობების დაქანება ზემო ნაწილში 5-6°, ქვემოთ — 25°. ფსკერი ბრტყელია. ფერდობებსა და ფსკერზე დალექილია ტერიგენული ლამის სქელი ფენა.[1]

ფილების ტექტონიკის მიხედვით ღრმა ზღვის ღარების გასწვრივ მიმდინარეობს ლითოსფეროს შთანთქმა დედამიწის მანტიაში. გეოლოგიური თვალსაზრისით, ღრმა ზღვის ღარები წარმოადგენენ თანამედროვე გეოსინკლინურ სტრუქტურებს. ამავე მიზეზით ღარის რაიონები ხშირად მიწისძვრის ეპიცენტრებია, ხოლო ფსკერი წარმოადგენს მრავალი ვულკანის საფუძველს. ღრმა ზღვის ღარები გვხვდება ყველა ოკეანეში, რომელთაგან ყველაზე ღრმა წყნარ ოკეანეშია. მსოფლიო ოკეანის უღრმესი წერტილი მოქცეულია მარიანას ღარში, კერძოდ, მის სამხრეთ ნაწილში, რომელსაც ეწოდება „ჩელენჯერის უფსკრული“. მისი სიღრმეა 10 994 მ, სიზუსტით ±40.[2] მსოფლიო ოკეანის ყველაზე გრძელი ღარია პერუ-ჩილეს ღარი, რომლის სიგრძე დაახლოებით 5900 კმ-ია.[3]

ღრმა ზღვის ღარი გეგმაში წარმოადგენს სუსტად დახრილ ან იშვიათად სწორხაზოვან ვიწრო ასიმეტრიულ როფს, რომელიც აქტიურად ვითარდება რღვევების გასწვრივ თალასოკრატონების პერიფერიულ ნაწილებში, რომლებიც შეადგენს კუნძულთა რკალების სისტემის ნაწილს. უკანასკნელ შემთხვევაში ღრმა ზღვის ღარები გამოიხატება ან ძალიან მკვეთრად (ალეუტის ღარი, კურილ-კამჩატკის ღარი, ფილიპინების ღარი და სხვა) ან სუსტად (კიუსიუს ღარი, ახალი გვინეის ღარი და სხვა).[4]

ზოგჯერ ღრმა ზღვის ღარი ვრცელდება არა კუნძულთა რკალების ოკეანისკენ მიბჯენილ მხარეს, არამედ განაპირა ზღვის ღრმა წყლის ქვაბულის ფარგლებში (ბანდის ზღვის ღრმა ზღვის ღარი, კუნძულ ლუსონიდან დასავლეთით სამხრეთ ჩინეთის ზღვაში). სიღრმე მერყეობს 5-11 კმ ფარგლებში. ღრმა ზღვის ღარის სიგრძე შეადგენს რამდენიმე ათას (2000-4000) კმ-ს, სიგანე, პირობითად იზომება იზობათებით 6,5 კმ — რამდენიმე კმ-მდე. ღრმა ზღვის ღარის ფსკერი წარმოადგენს ოკეანესთან შედარებით ინტენსიური ნალექთდაგროვების არეს. ფხვიერი დანალექი საფრის სიმძლავრე ფერდობებზე უმნიშვნელოა, ხოლო ფსკერზე აღწევს 2-3 კმ-ს.[4]

ღრმა ზღვის ღარის განივი პროფილი V-სებრი ფორმისაა, ფერდობები ციცაბოა, საშუალოდ 5°, რღვევებთან თანხვედრის ადგილებში საფეხურებისებრი, ციცაბო. უღრმეს ადგილებში გადის ბრტყელი აკუმულაციური ფსკერის ვიწრო (5-20 კმ) ხაზი. ღრმა ზღვის ღარის ჩაზნექილობის კომპენსაციის ხარისხი სხვადასხვაა და დამოკიდებულია ადგილობრივ ფიზიკურ-გეოგრაფიულ პირობებზე. ჩვეულებრივ ესაა მკვეთრად არაკომპენსირებული როფები, რომლებსაც მკვლევართა უმრავლესობა თანამედროვე გეოსინკლინებს მიაკუთვნებს. ღრმა ზღვის ღარი ყალიბდება ოკეანური ფილის სუბდუქციის ზონაზე.[4]

ღრმა ზღვის ღარის ფერდობები მიქცეულია კუნძულთა რკალებისკენ, ახასიათებს განსაკუთრებული სეისმური აქტივობა, ამასთან, ზედაპირთან ახლოს მყოფი მიწისძვრის კერები დაჯგუფებულია ვერტიკალურად ორიენტირებულ ზონაში. ანომალიური გრავიტაციული ველის ექსტრემუმები ან თანხვდება ღარის ღერძს, ან (ხშირად) არის გადაადგილებული მასთან მიმართებაში კუნძულთა რკალების მხარეს. ღრმა ზღვის ღარის ქვეშ არსებული დედამიწის ქერქის აგებულება რთულია.[4]

ღარების ფსკერული ნალექები პლეისტოცენ-ჰოლოცენური ასაკისაა და წარმოდგენილია ტურბიდიტებით, რომლებიც ზოგჯერ შეიცავენ ტუფების ჰორიზონტებსა და ტუფოგენურ-ტერიგენულ დანალექებს.[5] კურილ-კამჩატკისა და სხვა ღრმა ზღვის ღარების კვლევამ უჩვენა, რომ მათ ქვეშ დაგებულია სუბკონტინენტური (კუნძულთა რკალების მხარისკენ) და ოკეანური (ოკეანის მხარისკენ) ტიპის ქერქები. ღრმა ზღვის ღარის ღერძის ქვეშ მყოფი მძლავრი ბაზალტური ფენა აღწევს 10 კმ-ს.[4]

ღრმა ზღვის ღარის ქვედებულის ასაკი პირობითად შეიძლება მიეკუთვნოს ცარცულს ან პალეოგენურს. ღარების ფსკერული ფაუნა უძველესია, რომელსაც ენდემიზმის მაღალი ხარისხი ახასიათებს. მათი ტექტონიკური აქტივობა მკვეთრად გამოიხატებოდა მთელი გვიანდელი კაინოზოურის განმავლობაში და ნარჩუნდება დღევანდელ დღემდე.

ღრმა ზღვის ღარები აღმოაჩინეს XIX საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედში ტრანსოკეანური სატელეგრაფო კაბელების გაყვანის დროს. ღრმა ზღვის ღარების დეტალური კვლევა დაიწყო სიღრმეების ექოლოტური გაზომვის გამოყენებასთან ერთად.[6]

უღრმესი ღარები

ღარი ოკეანე მაქსიმალური სიღრმე
მარიანას ღარი წყნარი ოკეანე 11034 მ
ტონგის ღარი წყნარი ოკეანე 10882 მ
ფილიპინების ღარი წყნარი ოკეანე 10545 მ
კურილ-კამჩატკის ღარი წყნარი ოკეანე 10542 მ
კერმადეკის ღარი წყნარი ოკეანე 10047 მ
იძუ-ოგასავარის ღარი წყნარი ოკეანე 9810 მ
პუერტ-რიკოს ღარი ატლანტის ოკეანე 8800 მ
სამხრეთ სენდვიჩის ღარი ატლანტის ოკეანე 8428 მ
პერუ-ჩილეს ღარი წყნარი ოკეანე 8065 მ
იაპონიის ღარი წყნარი ოკეანე 8046 მ

იხილეთ აგრეთვე

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ ვსევოლოდ ზენკოვიჩი, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 599.
  2. ↑ Марианскую впадину «углубили». compulenta.ru (8 დეკემბერი 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-01-13. ციტირების თარიღი: 2011-11-08.
  3. ↑ პერუ-ჩილეს ღარი — ენციკლოპედია ბრიტანიკა (ინგლისური)
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Геологический словарь: в 2-х томах. — М.: Недра. Под редакцией К. Н. Паффенгольца и др.. 1978.
  5. ↑ ღრმა ზღვის ღარი — დიდი რუსული ენციკლოპედია დაარქივებული 2020-07-29 საიტზე Wayback Machine. (რუსული)
  6. ↑ ღრმა ზღვის ღარი — გეოგრაფიის ენციკლოპედია (რუსული)

Read other articles:

Lincoln Navigator

Lincoln NavigatorInformasiProdusenLincolnMasa produksi1997–sekarangModel untuk tahun1998–sekarangPerakitanWayne, Michigan, AS (Michigan Assembly Plant) (1997–2009)Louisville, Kentucky, AS (Kentucky Truck Plant) (2009–sekarang)[1]Bodi & rangkaKelasFull-size luxury SUVBentuk kerangka5-pintu SUVTata letakFront engine, rear-wheel drive / four-wheel drive Lincoln Navigator adalah SUV mewah ukuran penuh yang dipasarkan dan dijual oleh Ford Motor Company merek Lincoln s...

 

554th Infantry Division

German World War II military unit 554th Infantry Division554. Infanterie-DivisionActive15 February 1940 – 13 August 1940Country Nazi GermanyBranch Heer (Wehrmacht)TypeInfantrySizeDivisionEngagementsPhony WarCommandersCommanderAnton von HirschbergMilitary unit The 554th Infantry Division (German: 554. Infanterie-Division) was an infantry division of the Heer, the ground forces of Nazi Germany's Wehrmacht. It was active for several months in the year 1940. History The 554th Infantry Divi...

 

Capture of Recife (1595)

English victory over Spain in Brazil Capture of Recife (1595)Part of the Anglo–Spanish WarRecife in the early 17th century by Gillis PeetersDate30 March - April 1595LocationAtlantic Ocean, Recife, Captaincy of Pernambuco, Colonial BrazilResult English victory[1][2]Belligerents Spain Portugal under Philip of Spain EnglandCommanders and leaders Jorge de Albuquerque Coelho James LancasterStrength 350 soldiers and militia[3]Unknown Indian allies 5 ships30 prizes400 soldi...

Hydroxyestrone diacetate

Chemical compound Hydroxyestrone diacetateClinical dataTrade namesColpoginon, Colpormon, Hormobion, HormocervixOther namesRD-310; 16α-Hydroxyestrone diacetate; 3,16α-Dihydroxyestra-1,3,5(10)-trien-17-one 3,16α-diacetateRoutes ofadministrationBy mouthDrug classEstrogen; Estrogen esterIdentifiers IUPAC name [(8R,9S,13S,14S,16R)-3-acetyloxy-13-methyl-17-oxo-7,8,9,11,12,14,15,16-octahydro-6H-cyclopenta[a]phenanthren-16-yl] acetate CAS Number1247-71-8PubChem CID102046ChemSpider92184UNII2U3VOE52...

 

Ярусолов

Ярусоло́в, или я́русник, — рыболовное судно, предназначенное для морского ярусного лова рыбы и других гидробионтов (например, кальмаров и крабов). Океанские ярусоловы оснащаются механизированными или автоматизированными (автолайн) линиями постановки и выборки ярусо...

 

1968 French legislative election

1968 French legislative election ← 1967 23 June 1968 (first round)30 June 1968 (second round) 1973 → All 487 seats in the National Assembly244 seats needed for a majorityTurnout79.95% (first round)77.82% (second round) Party Leader % Seats +/– UDR–RI Georges Pompidou 43.65 359 +119 PCF Waldeck Rochet 20.02 34 −39 FGDS François Mitterrand 16.53 57 −61 PDM Jacques Duhamel 10.34 28 −14 DVD – 4.14 9 0 This lists parties that won seats. See the complete results ...

新罕布什尔州

坐标：43°11′38″N 71°34′21″W / 43.1938516°N 71.5723953°W / 43.1938516; -71.5723953 此條目需要补充更多来源。 (2017年5月21日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目，无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者：请搜索一下条目的标题（来源搜索：新罕布什尔州 — 网页、新闻、书籍、学术、图像），以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源...

 

Anne Hathaway

Halaman ini berisi artikel tentang aktris. Untuk istri William Shakespeare, lihat Anne Hathaway (istri Shakespeare). Untuk kegunaan lain, lihat Anne Hathaway (disambiguasi). Anne HathawayHathway, 2017LahirAnne Jacqueline Hathaway12 November 1982 (umur 41)Brooklyn, New YorkPekerjaanaktrisTahun aktif1999 - sekarangSuami/istriAdam ShulmanAnak2Tanda tangan Anne Jacqueline Hathaway (lahir 12 November 1982) adalah seorang aktris asal Amerika Serikat. Hathaway memulai debut aktingnya pada ...

 

Sint-Andries

Sub-municipality of the city of Bruges, Belgium Sub-municipality of Bruges in Flemish Community, BelgiumSint-AndriesSub-municipality of BrugesTown hall Coat of armsLocation of Sint-Andries Location of Sint-Andries in BrugesSint-AndriesShow map of BelgiumSint-AndriesShow map of West FlandersCoordinates: 51°11′50″N 3°10′49″E / 51.19722°N 3.18028°E / 51.19722; 3.18028Country BelgiumCommunity Flemish CommunityRegion Flemish RegionProvince West Fl...

Promise Me, Dad

2017 book by Joe Biden Promise Me, Dad: A Year of Hope, Hardship, and Purpose First edition coverAuthorJoe BidenLanguageEnglishGenreMemoirPublisherFlatiron BooksPublication dateNovember 14, 2017Publication placeUnited StatesPages272ISBN978-1250171672OCLC1159856691Preceded byPromises to Keep  This article is part of a series aboutJoe Biden Political positions Electoral history Early life and career Eponyms Family Honors Public image U.S. Senator from Delaware Judiciary Committee Bork...

 

Scotstoun

Human settlement in ScotlandScotstounScottish Gaelic: Baile an SgotaichEarlbank Avenue, typical of Scotstoun's avenuesScotstounLocation within GlasgowOS grid referenceNS532675Council areaGlasgow City CouncilLieutenancy areaGlasgowCountryScotlandSovereign stateUnited KingdomPost townGLASGOWPostcode districtG14Dialling code0141PoliceScotlandFireScottishAmbulanceScottish UK ParliamentGlasgow North WestScottish ParliamentGlasgow Anniesland List of pla...

 

Everyone Poops

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Everyone Poops Sampul tebal edisi bahasa Inggris pertamaPengarangTarō GomiJudul asliMinna Unchi (みんなうんち)PenerjemahAmanda Mayer StinchecumIlustratorTarō GomiPerancang sampulTarō GomiNegaraJepangBahasaJepangSeriKagaku no Tomo Ke...

Barumini

Baruminicomune(IT) Barumini(SC) Barùmini Barumini – Veduta LocalizzazioneStato Italia Regione Sardegna ProvinciaSud Sardegna AmministrazioneSindacoMichele Zucca (lista civica) dal 26-10-2020 TerritorioCoordinate39°42′13.51″N 9°00′13.1″E39°42′13.51″N, 9°00′13.1″E (Barumini) Altitudine202 m s.l.m. Superficie26,4 km² Abitanti1 136[2] (31-12-2023) Densità43,03 ab./km² Comuni confinantiGergei, Gesturi, Las Plassas, Tuili,...

 

Sari Essayah

Sari EssayahSari Essayah nel 2009Nazionalità Finlandia Altezza162 cm Peso48 kg Atletica leggera SpecialitàMarcia SocietàLapinlahden Veto Record 10 km 42'20 (1995) 20 km 1h32'05 (1996) CarrieraNazionale 1987-1996 Finlandia Palmarès Competizione Ori Argenti Bronzi Mondiali 1 0 1 Europei 1 0 0 Universiadi 1 0 1 Vedi maggiori dettagli  Modifica dati su Wikidata · Manuale Sari EssayahSari Essayah Ministro dell'Agricoltura e ForesteIn caricaInizio mandato20 giugno 2023 Capo...

 

Ле-Вёрдр

КоммунаЛе-ВёрдрLe Veurdre 46°45′25″ с. ш. 3°02′26″ в. д.HGЯO Страна  Франция Регион Овернь Департамент Алье Кантон Люрси-Леви Мэр Jacqueline Berthet(2008–2014) История и география Площадь 21,16 км² Высота центра 182–241 м Часовой пояс UTC+1:00, летом UTC+2:00 Население Население 544 человека (...

Арбузов, Антон Петрович

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Арбузов. Антон Петрович Арбузов Дата рождения 1797 или 1798 Дата смерти январь 1843 Место смерти Назарово, Ачинский округ, Енисейская губерния, Российская империя Род деятельности декабристы Принадлежность  Рос�...

 

France during World War II

France during World War II3 September 1939 – 2 September 1945President(s)Albert LebrunPhilippe PétainCharles de GaullePrime Minister(s)Édouard DaladierPaul ReynaudPhilippe PétainPierre LavalPierre-Étienne FlandinFrançois DarlanCharles de GaulleChronology Interwar France Trente Glorieuses vteFree French campaigns Africa and Middle East Dakar Gabon Keren Exporter Kufra Bir Hakeim Run for Tunis Torch Tunisia Europe Eastern Front Husky Corsica Monte Cassino Glières Ist Mont Mouc...

 

唐沢美帆

この存命人物の記事には検証可能な出典が不足しています。 信頼できる情報源の提供に協力をお願いします。存命人物に関する出典の無い、もしくは不完全な情報に基づいた論争の材料、特に潜在的に中傷・誹謗・名誉毀損あるいは有害となるものはすぐに除去する必要があります。出典検索?: 唐沢美帆 – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii ...

كواتس بيند

كواتس بيند   الإحداثيات 34°04′39″N 85°52′27″W / 34.0775°N 85.8742°W / 34.0775; -85.8742   [1] تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2]  التقسيم الأعلى مقاطعة إيتوا  خصائص جغرافية  المساحة 22.212029 كيلومتر مربع22.144515 كيلومتر مربع (1 أبريل 2010)  ارتفاع 617 قدم  عدد الس...

 

Joseph Freiherr von Eichendorff

German poet and novelist (1788–1857) Joseph Freiherr von EichendorffBornJoseph Karl Benedikt Freiherr (Baron) von Eichendorff(1788-03-10)10 March 1788Schloss Lubowitz (Polish: Pałac Eichendorffów) near Ratibor, Prussian Silesia, Kingdom of PrussiaDied26 November 1857(1857-11-26) (aged 69)Neisse (Polish: Nysa), Prussian Silesia, Kingdom of PrussiaOccupationNovelist, poet, essayistEducationHeidelberg UniversityPeriod19th centuryGenreNovellas, poetryLiterary movementRomanticismNotable w...