ვესპასიანე

ტიტუს ფლავიუს კეისარი ვესპასიანუს ავგუსტუსი
Titus Flāvius Caesar Vespasiānus Augustus

ვესპასიანეს ბიუსტი
რომის იმპერატორი
მმართ. დასაწყისი: 1 ივლისი, 69
მმართ. დასასრული: 23 ივნისი, 79
წინამორბედი: ვიტელიუსი
მემკვიდრე: ტიტუსი
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი: 17 ნოემბერი, 9
გარდ. თარიღი: 23 ივნისი, 79 (69 წლის)
მეუღლე: დომიცილა უფროსი (გარდაიცვალა 69 წლამდე)
კენისი (საყვარელი და ფაქტობრივი ცოლი 65–74 წწ.)
შვილები: ტიტუსი
დომიციანე
დომიცილა უმცროსი
დინასტია: ფლავიუსები
მამა: ტიტუს ფლავიუს საბინუსი
დედა: ვესპასია პოლა
რომის საიმპერატორო დინასტიები
ფლავიუსების დინასტია
ქრონოლოგია
ვესპასიანე 69-79 წწ.
ტიტუსი 79-81 წწ.
დომიციანე 81-96 წწ.
მემკვიდრეობა
წინამორბედი
ოთხი იმპერატორის წელი 		მემკვიდრე
ანტონინუსების დინასტია

ვესპასიანე (ლათ. Titus Flāvius Caesar Vespasiānus Augustus ტიტუს ფლავიუს კეისარი ვესპასიანუს ავგუსტუსი; დ. 17 ნოემბერი, 9 — გ. 23 ივნისი, 79[1]) — რომის იმპერატორი 69–79 წლებში. ფლავიუსების დინასტიის დამაარსებელი, რომელიც იმპერიას 27 წლის განმავლობაში მართავდა. ვესპასიანე წარმოშობით მდაბიო გვარის ოჯახიდან იყო,[2][3] რომელმაც სენატორთა რანგს იულიუს-კლავდიუსების დინასტიის იმპერატორთა დროს მიაღწია. მიუხედავად იმისა, რომ მან წარმატებას მიაღწია საჯარო სამსახურში და 51 წელს კონსულიც გახდა, ვესპასიანე ცნობილი მისი სამხედრო მიღწევებით გახდა: იგი იყო რომის II ლეგიონის ლეგატი რომაელთა ბრიტანეთში შეჭრისას[4] და დაიმორჩილა იუდეა ებრაელთა 66 წლის აჯანყებისას.[5]

როდესაც ვესპასიანემ ებრაელთა აჯანყებისას იერუსალიმს ალყა შემოარტყა, იმპერატორმა ნერონმა თავი მოიკლა და იმპერია ოთხი იმპერატორის წლის სახელით ცნობილ სამოქალაქო ომში ჩაძირა. მას შემდეგ, რაც გალბა და ოტონი მიყოლებით გარდაიცვალნენ ხანმოკლე მმართველობის შემდეგ, 69 წლის აპრილში ვიტელიუსი მესამე იმპერატორი გახდა, რის საპასუხოდაც, რომაული ეგვიპტისა და იუდეის ლეგიონებმა თავიანთი მთავარსარდალი, ვესპასიანე, იმპერატორად გამოაცხადეს 69 წლის 1 ივლისს.[6] იმპერატორის ძალაუფლებისათვის ბრძოლაში ვესპასიანე შეუკავშირდა სირიის მმართველ მუციანუსსა და პანონიის სარდალ პრიმუსს, ხოლო იერუსალიმის ალყის გასაგრძელებლად თავისი ვაჟი, ტიტუსი დატოვა. პრიმუსი და მუციანუსი მეთაურობდნენ ფლავიუსების ძალებს ვიტელიუსის წინააღმდეგ, ხოლო ვესპასიანემ ეგვიპტეზე დაამყარა კონტროლი. 69 წლის 20 დეკემბერს ვიტელიუსი დამარცხდა, ხოლო მომდევნო დღეს რომის სენატმა ვესპასიანე იმპერატორად გამოაცხადა. ვესპასიანეს ტრიბუნობის წლები 1 ივლისიდან იწყება, როდესაც მან თავისი ძალაუფლების ლეგალურ წყაროდ სენატისა და ხალხის ნაცვლად თავისი ლეგიონები გამოაცხადა და ისინი ამომრჩეველ კოლეგიად გარდაქმნა.[7]

ვესპასიანემ ჩაატარა ახალი ცენზი და განაახლა სენატის შემადგენლობა. მან სენატში არა მხოლოდ რომაელი და იტალიელი წარჩინებულები, არამედ, მნიშვნელოვანწილად, პროვინციელებიც შეიყვანა.[8] ვესპასიანემ დიდი სიმტკიცით, მოთმინებითა და პრინციპულობით დაიწყო სავსებით მოშლილი ფინანსური პოლიტიკის მოწესრიგება. დაცარიელებული ხაზინის შესავსებად იგი არავითარ საშუალებას არ ერიდებოდა. აღადგინა ყველა გაუქმებული გადასახადი და შემოიღო ახლები.[9] წყაროების თანახმად, ვესპასიანეს, პრაქტიკულად, არაფერი დარჩენია დაუბეგრავი. მან გადასახადი საპირფარეშოებზეც კი დააწესა. გადმოგვცემენ, რომ, როდესაც ამასთან დაკავშირებით მას უფროსმა ვაჟმა, ტიტუსმა უსაყვედურა, ვესპასიანემ შვილს ცხვირთან მიუტანა ამ გადასახადით მიღებული ოქროს ფული და უთხრა: აბა, დაყნოსე, სუნი თუ ასდისო.[9] ამგვარად გაჩნდა ცნობილი გამონათქვამი — ფულს სუნი არ აქვს.

სიძუნწით განთქმული იმპერატორი მშენებლობისათვის ხარჯებს არ ერიდებოდა. სწორედ მან ააგო მრავალი ცნობილი და მნიშვნელოვანი ნაგებობა რომში. აღადგინა გადამწვარი კაპიტოლიუმი, ააშენა მშვიდობის ბრწყინვალე ტაძარი და მის გვერდით საჯარო ბიბლიოთეკა, ფორუმი. ქალაქი დაამშვენა გრანდიოზული ამფითეატრით (კოლოსეუმი), დაასრულა კლავდიუსის დროს დაწყებული კოლონადების მშენებლობა, აღადგინა და გაამშვენიერა ნერონის დროინდელი ნახანძრალი ქუჩები, მოაწესრიგა წყალსადენები, იტალიასა და პროვინციებში გაიყვანა გზები და ა. შ.[9][10]

68–69 წლების მოვლენების საპასუხოდ, ვესპასიანემ გააუმჯობესა არმიის დისციპლინა, გენერალ აგრიკოლას საშუალებით კი მან ბრიტანეთში იმპერიის ექსპანსია გააძლიერა. მისი პოლიტიკის სოციალურ საყრდენს პროვინციული არისტოკრატია წარმოადგენდა, რომლებზედაც იგი რომის მოქალაქეთა უფლებებს ავრცელებდა.[2]

ვესპასიანეს დროს ჩაახშვეს აჯანყება პონტო-კოლხეთში ანიკეტის მეთაურობით. ვესპასიანესა და მისი მემკვიდრეების დროს ურთიერთობა რომსა და იბერიის შორის მეგობრულ-სამოკავშირეო იყო. ამაზე მეტყველებს 1867 წელს მცხეთაში ნაპოვნი სამშენებლო ქვა მასზე 75 წელს ამოკვეთილი ბერძნული წარწერით: „იმპერატორმა კეისარმა ვესპასიანე ავგუსტოსმა... და იმპერატორმა ტიტე კეისარმა, ავგუსტოსის ძემ და დომიციანე კეისარმა, ავგუსტოსის ძემ იბერთა მეფეს მითრიდატეს, მეფე ფარსმანისა და იამასასპოს ძეს, კეისრის მეგობარსა და რომაელთა მოყვარულს, და ხალხს – ეს კედლები განუმტკიცეს“.

79 წელს ვესპასიანე 70 წლის ასაკში გარდაიცვალა. მას იუმორის გრძნობა სიკვდილის წინაც კი არ დაუკარგავს, მისი უკანასკნელი სიტყვები იყო: „ვაიმე, ცუდად შევიქენ, მგონი ღმერთად უნდა ვიქცე!“ და შემდეგ: „იმპერატორი ფეხზე მდგომარე უნდა მოკვდეს!“ ამ სიტყვებით პირზე ღიმილით, სამხედრო პოზაში გაჭიმული შეეგება სიკვდილს.[11]

მისი გარდაცვალების შემდეგ, იმპერატორის ტახტი მისივე ვაჟმა, ტიტუსმა დაიკავა, რითაც ვესპასიანე გახდა რომის პირველი იმპერატორი, რომელიც ტახტზე უშუალოდ მისმა ბიოლოგიურმა შვილმა ჩაანაცვლა, რაც ფლავიუსების დინასტიის დასაბამად იქცა.

წყაროები

პირველადი წყაროები
მეორეული წყაროები
  • ლ. სანიკიძე, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 381-382.
  • სანიკიძე, ლევან (1984). რომის იმპერია. თბილისი: თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა. 
  • Lissner, I. (1958). "Power and Folly: The Story of the Caesars". Jonathan Cape Ltd., London.
  • Courtney, H. (1999). Vespasian (Roman Imperial Biographies), Routledge. ISBN 0-415-16618-7 (hbk). ISBN 0-415-33866-2 (pbk.).
  • Morgan, G. (2006). 69 A. D. The Year of the Four Emperors. London: OUP, გვ. 170–173. ISBN 9780195124682. 
  • Levick, B. (1999). Vespasian (Roman Imperial Biographies). Oxford: Routledge. ISBN 0-415-16618-7. 
  • Roberts, J. (ed.) (2007). 'Vespasian' in Oxford Dictionary of the Classical World (e-reference edition). Oxford University Press.

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ Levick, Vespasian, xxi & 4
  2. ↑ 2.0 2.1 ქსე, ტ. 4. გვ. 381
  3. ↑ სანიკიძე, (1984), გვ. 67
  4. ↑ Levick, Vespasian, 16.
  5. ↑ Levick, Vespasian, 29–38.
  6. ↑ Levick, Vespasian, 43.
  7. ↑ ODCW, Vespasian (2007).
  8. ↑ სანიკიძე, (1984), გვ. 68
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 სანიკიძე, (1984), გვ. 69
  10. ↑ ქსე, ტ. 4, გვ. 381-382
  11. ↑ სანიკიძე, (1984), გვ. 72
ვესპასიანე
დაიბადა: 17 ნოემბერი, 9 გარდაიცვალა: 23 ივნისი, 79
რომის იმპერატორები
წინამორბედი:
ვიტელიუსი 		რომის იმპერატორი
69-79 		შემდეგი:
ტიტუსი
პოლიტიკური თანამდებობები
წინამორბედი:
გაიუს კვინტიუს ატიკუსი და გნეუს ცეცილიუს სიმპლექსი 		რომის იმპერიის კონსული
70-72
ტიტუსთან ერთად (70)
ნერვასთან ერთად (71)
ტიტუსთან ერთად (72) 		შემდეგი:
დომიციანე და ლუციუს ვალერიუს კატულუს მესალინუსი
წინამორბედი:
დომიციანე და ლუციუს ვალერიუს კატულუს მესალინუსი 		რომის იმპერიის კონსული
ტიტუსთან ერთად
74-77 		შემდეგი:
დეციმუს იუნიუს ნოვიუს პრისკუს რუფუსი და ლუციუს ცეიონიუს კომოდუს ვერუსი
წინამორბედი:
დეციმუს იუნიუს ნოვიუს პრისკუს რუფუსი და ლუციუს ცეიონიუს კომოდუსი 		რომის იმპერიის კონსული
ტიტუსთან ერთად
79 		შემდეგი:
ტიტუსი და დომიციანე
ფლავიუსების დინასტია
ვესპასიანე | ტიტუსი | დომიციანე

Read other articles:

Bezirk Bialystok

Bezirk BialystokOkręg białostockiBezirk di Jerman Nazi1941–1944 Panji daerahBezirk Bialystok pada tahun 1942.Ibu kotaBiałystokLuas • Coordinates53°08′N 23°09′E / 53.133°N 23.150°E / 53.133; 23.150Koordinat: 53°08′N 23°09′E / 53.133°N 23.150°E / 53.133; 23.150 SejarahSejarah • Didirikan 27 Juni 1941• Dibubarkan 27 Juli 1944 Pembagian politis8 kreisskomissariats Didahului oleh Digantikan oleh Bel...

 

Chiang Fang-liang

Faina ChiangChiang Fang-liang蔣方良Фаина Ипатьевна ВахреваFoto dengan Chiang Ching-kuo (dengan Chiang yang berada di luar gambar tersebut) Ibu Negara Republik TiongkokMasa jabatan20 Mei 1978 – 13 Januari 1988 PendahuluSoong May-lingPenggantiTseng Wen-hui Informasi pribadiLahirMay 15, 1916 dekat Orsha, Kegubernuran Vitebsk, Kekaisaran RusiaMeninggal15 Desember 2004 (usia 88) Taipei, Taiwan, Republik TiongkokKebangsaanBelarusiaSuami/istriChiang Ching-kuoAnakCh...

 

Kongregasi Imam-Imam Hati Kudus Yesus

Léon Dehon, pendiri Kongregasi dalam sebuah foto yang dibuat tahun 1908 Kongregasi Imam-imam Hati Kudus Yesus berasal dari bahasa Prancis Prêtres du Sacré-Cœur de Jésus (SCJ) adalah ordo keagamaan katolik yang didirikan oleh Leon Dehon di Saint-Quentin, Aisne dan menerima decretum laudis dari Tahta Suci pada tanggal 25 Februari 1888. Para imam SCJ ini juga sering disebut sebagai Dehonian. Kongregasi ini berawal dari nama Kongregasi Oblat Hati Kudus Yesus yang didirikan pada tanggal 28 Ju...

Distrik Ogachi, Akita

Lokasi Distrik Ogachi di Prefektur Akita. Lokasi munisipalitas yang ada di Distrik Ogachi, Prefektur Akita1. – Ugo 2. – Higashinarusewarna hijau - cakupan wilayah distrik saat iniwarna kuning & coklat muda - bekas wilayah distrik pada awal zaman Meiji Distrik Ogachi (雄勝郡code: ja is deprecated , Ogachi-gun) adalah sebuah distrik yang terletak di Prefektur Akita, Jepang. Per 1 Oktober 2020, distrik ini memiliki estimasi jumlah penduduk sebesar 16.529 jiwa dan kepadatan penduduk se...

 

Frauen regier'n die Welt

Frauen regier'n die Welt Roger Cicero interprétant Frauen regier'n die Welt Chanson de Roger Cicero Sortie 2007 Durée 2:59 Langue Allemand Genre Pop Format Single Auteur Matthias HassFrank Ramond Compositeur Matthias Hass Label Starwatch Music Chansons représentant l'Allemagne au Concours Eurovision de la chanson No No Never(2006) Disappear(2008)modifier Frauen regier’n die Welt (en français, Les Femmes règnent sur le monde) est la chanson représentant l'Allemagne au Concours Eu...

 

Syam'un

Syam'un Bupati Serang ke-13Masa jabatan1945–1949PresidenSoekarnoPendahuluR. A. A. Hilman DjajadiningratPenggantiMas Parmadidjaja Informasi pribadiLahir(1894-04-15)15 April 1894Beji, Bojonegara, Bojonegara, Serang, BantenMeninggal28 Februari 1949(1949-02-28) (umur 54)Kamasan, Cinangka, Serang, BantenPenghargaan sipilPahlawan Nasional IndonesiaKarier militerPihak Kekaisaran Jepang (1943—1945) Indonesia (1945—1949)Dinas/cabang TNI Angkatan DaratMasa dinas1943—...

Ali ben Yusuf (Wattasside)

Cet article est une ébauche concernant un homme politique. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Pour les articles homonymes, voir Ali ben Yusuf. Ali ibn Jusufas ZakarijaBiographieDécès 1458Activité Homme politiquemodifier - modifier le code - modifier Wikidata `Alî ben Yûsuf[1] succéda à son oncle[2] Abû Zakarîyâ Yahyâ comme vizir et régent watasside du sultan mérinide Abû Muhammad `Abd...

 

Battle of Bladensburg

Battle of the War of 1812 Battle of BladensburgPart of War of 1812 The Final Stand at Bladensburg, Maryland,24 August 1814 by Charles Waterhouse shows U.S. Marines manning their guns in defense of Washington.DateAugust 24, 1814LocationBladensburg, Maryland38°56′12″N 76°56′15″W / 38.93667°N 76.93750°W / 38.93667; -76.93750Result British victory(see Aftermath section)Belligerents  United Kingdom  United StatesCommanders and leaders George Cockburn R...

 

Dark Corners

2006 horror film For other uses, see Dark Corners (disambiguation). This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Dark Corners – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2019) (Learn how and when to remove this message) Dark CornersFilm posterDirected byRay GowerWritten byRay GowerProduced byNigel ThomasStarringTh...

Bae Doona

South Korean actress (born 1979) In this Korean name, the family name is Bae. Bae DoonaBae in December 2023Born (1979-10-11) October 11, 1979 (age 44)Seoul, South Korea[1]EducationKonkuk University (Department of Film Arts)OccupationsActressphotographerYears active1999–presentAgentGoodman Story Ent.ParentKim Hwa-young [ko] (mother)Korean nameHangul배두나Hanja裵斗娜Revised RomanizationBae Du-naMcCune–ReischauerPae Tuna Websitedoona.net Bae Doo-na (Korea...

 

Gereja Regina Caeli, Pantai Indah Kapuk

Gereja Regina CaeliGereja Katolik Paroki Regina Caeli, Pantai Indah KapukTampak luar Gereja Regina CaeliLokasiJalan Mediterania Boulevard 1, Pantai Indah Kapuk, Jakarta Utara 14460NegaraIndonesiaDenominasiGereja Katolik RomaSitus webwww.reginacaeli.idSejarahDedikasiRegina CaeliTanggal konsekrasi20 Januari 2008ArsitekturStatusParokiStatus fungsionalAktifPeletakan batu pertama15 Februari 2004AdministrasiParokiPantai Indah KapukDekenatUtaraKeuskupan AgungJakartaProvinsiJakartaKlerusJumlah Imam2I...

 

Parenchima

Questa voce o sezione sugli argomenti anatomia vegetale e istologia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Il parènchima (dal greco παρά, parà, oltre, ἔγχυμα, ènchuma, abbondanza di umore), in anatomia, è il tessuto che esplica le funzioni vitali specifiche di un organo; in botanica, tessuto vegetale formato da cellule che esplica...

Variations in traffic light operation

Ball signal redirects here. For the 19th century mechanical railway signal, see North American railroad signals § Early mechanical signals. This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) The examples and perspective in this article may not represent a worldwide view of the subject. You may improve this article, discuss the issue on the talk page, or create a new article, as approp...

 

Sümi Naga

Ethnic group in Nagaland, India Sümi NagaPortrayal of a Sümi Naga couple in traditional attire.Total population300,000 (2011)LanguagesSümi and other Naga languagesReligionChristianityRelated ethnic groupsother Naga people The Sümis are a major Naga ethnic group native to the northeast Indian state of Nagaland. They primarily inhabit the Zünheboto District, and in parts of Niuland District and Kiphire District. Anthropological study of the Sümis is documented in the book The Sema Nagas b...

 

Christopher Columbus

Italian navigator, explorer, and colonist (1451–1506) Cristoforo Colombo and Admiral of the Ocean Sea redirect here. For his direct descendant, see Cristóbal Colón de Carvajal, 18th Duke of Veragua. For other uses, see Christopher Columbus (disambiguation) and Cristoforo Colombo (disambiguation). Admiral of the Ocean SeaChristopher ColumbusPosthumous portrait by Sebastiano del Piombo, 1519[a]1st Governor of the IndiesIn office1492–1499Appointed byIsabella I of CastilePrecede...

Colchester, Vermont

Town in Vermont, United StatesColchester, VermontTownView of Malletts Bay (part of Lake Champlain) from Bayside Park near the center of ColchesterLocation in Chittenden County and the state of VermontColchester, VermontLocation in the United StatesCoordinates: 44°32′31″N 73°11′48″W / 44.54194°N 73.19667°W / 44.54194; -73.19667CountryUnited StatesStateVermontCountyChittendenCommunitiesColchesterMalletts BayWalnut LedgeArea • Total58.6&...

 

Volta Mantovana

Volta MantovanaKomuneComune di Volta MantovanaNegaraItaliaWilayahLombardyProvinsiMantua (MN)FrazioniCereta, Castelgrimaldo, Foresto, Ferri-FalzoniPemerintahan • Wali kotaGiuseppe AdamiLuas • Total50,3 km2 (194 sq mi)Ketinggian91 m (299 ft)Populasi (2008[1]) • Total7.102 • Kepadatan14/km2 (37/sq mi)DemonimVoltesiZona waktuUTC+1 (CET) • Musim panas (DST)UTC+2 (CEST)Kode pos46049Kode area telep...

 

Acciona

Acciona, S.A.Kantor pusat Acciona di MadridJenisSociedad AnónimaKode emitenBMAD: ANAIndustriInfrastruktur (konstruksi, air, industri, dan jasa) serta energi terbarukanDidirikan1997 (1931 Entrecanales y Távaora)KantorpusatAlcobendas, SpanyolTokohkunciJosé Manuel Entrecanales (Chairman dan CEO)ProdukInfrastruktur (konstruksi, air, industri, dan jasa) serta energi terbarukanPendapatan €7.510 juta (2018)[1]Laba operasi €757,4 juta (2018)[1]Laba bersih €372,5 juta (20...

Суперкубок Таджикистана по футболу

Суперкубок Таджикистана по футболу Основан 2010 Регион Таджикистан Число участников 2 Действующий победитель «Истиклол» (Душанбе) Наиболее титулован «Истиклол» (Душанбе) (12 раз) Телекомпании Варзиш ТВ Футбол ФФТ 2024 Суперку́бок Таджикистана (тадж. Суперҷоми Тоҷикистон) ...

 

Davide Bernasconi (imprenditore)

Davide Bernasconi Davide Bernasconi (Milano, 1849 – Monte Carlo, 27 gennaio 1922) è stato un imprenditore e politico italiano, pioniere dell'industria tessile di Cernobbio alla fine dell'Ottocento. Biografia A soli diciassette anni fuggì di casa per combattere nelle file dei garibaldini a Bezzecca, battaglia cruciale della terza guerra d'indipendenza[1]. Dopo aver conseguito la laurea in Ingegneria meccanica al Politecnico di Milano, nel 1873 si trasferì a Cernobbio, dove entrò,...