Labu siam utawa jipang (Sechium edule, basa Inggris: chayote) ya iku tuwuhan saka suku labu-labuan (Cucurbitaceae) kang bisa dipangan woh lan pucuké (pupus) kang isih enom.
Ing Indonesia, labu siam kagolong salah siwijiné janganan (sayuran) kang akèh didol ana ing pasar. Wohé bisa digodhog kanggo ngilangi tlutoh (getah) lan bisa kanggo lalapan karo sambel, uga bisa dicampur jangan bening utawa jangan bobor. Wohé bisa uga dirajang kanggo campuran ngémpikake siomay. Labu siam ing Mexico dadi panganan pokok. Ing tlatah Australia, woh labu siam diiris, diwènèhi glepung panir, banjur digorèng.
Labu siam ing tlatah Indonésia sok diarani labu siam amarga tuwuhan iki asalé saka Thailand (Siam, jeneng Thailand jaman biyèn). Ing tlatah Basa Sundha dijenengaké lèjèt lan wong Jawa asring nyebut jipang (Jawa Tengah), manisah (Jawa Wétan), lan waluh siam (Jawa Kulon).[1] Déné ing Inggris diarani chayote, ing Perancis diarani christophene, lan ing China diarani chowchow.
Dhèskripsi
Tuwuhan labu siam mrambat ana ing lemah (siti) utawa ana ing lanjaran lan padatan dikembangaké ana ing tegalan utawa ana ing kebon, padatan urip ana ing cedhak banyunan kaya ta ing pinggir kolam utawa ing pinggir kali (pèrèngan).[2] Wohé nggantung (gémbandul ana ing pang). Godhongé awujud kaya segi telu lan ana wuluné utawa ana rambut alusé.[2]
Woh labu siam dhapuré bunder ing arah ngisor.[3] Ana alur ing kulit njaba kang rada mèmper kaya pambagéyan ruang ing njero woh.[3] Kulité brenjol ora aturan. Kulit wohé tipis kanthi daging kang kandel.[3] Nalika dioncèki, metu tlutuhé. Mula, nalika arep ngolah labu siam kudu dikum sadhéla nganggo banyu.[3]
Kandhutan Gizi
Labu siam duwé kandhutan Vitamin C kang dhuwur, sithik kalori, sithik sodium, ora ngandhut kolesterol, lan uga sumber serat sing apik. Kandhutan gizi ing labu siam sing migunani kanggo kasarasan badan, ya iku:
- Folat, ya iku Vitamin B sing migunani banget kanggo wong wadon sing lagi ngandhut lan kanggo kasarasan kardiovaskuler.
- Vitamin C, ya iku salah sawijiné antioksidan kuat sing bisa ngayomi sel saka karusakan amarga radikal bébas.
- Mangan, kang mbantu badan ngrubah protèin lan lemak dadi tenaga.
- Tembaga, kang mbantu yodium njaga kasarasan tiroid.
- Vitamin K, kang mbantu njaga kasarasan balung lan untu.
- Kalium, kang migunani kanggo kerja otot lan simpul saraf. Kalium bisa nglancaraké pangiriman oksigèn tumuju utek uga nglancaraké kaseimbangané cuwèran saéngga badan bisa luwih seger.
Paédah Labu Siam
- Ngudhunaké tekanan darah. Labu siam duwé èfèk diuretik kang bisa ngudhunaké kadar uyah ing jero getih kang kebuwang saka uyuh. Sudané kadar uyah mau duwé sipat nyerep utawa nanggon banyu sing bisa ngènthèngaké kerja jantung anggoné mompa getih, saéngga tekanan darah bisa mudhun.[4]
- Ngudhunaké kolesterol. Kandhutan kalium ing labu siam duwé paédah kanggo ngudhunaké tekanan darah lan ngresikaké karbondioksida ing jero getih. Kalium nglancaraké pengiriman oksigèn menyang utek lan mbantu nglancaraké kasalarasané cuwèran, saéngga awak dadi luwih seger. Labu siam uga duwé kandhutan Vitamin B3 sing bisa ngudhunaké prodhuksi kolesterol.[4]
- Nyegah kanker. Labu siam duwé kadar serat sing apik, ya iku 1,7 g per 100 gram. Konsumsi serat sing cukup apik banget kanggo ngelongi risiko lara kanker amarga sistem pencernaan sing ora sampurna.[4]
- Ngobati asem urat. Èfèk diuretik saka labu siam nglancaraké prosès mbuwak uyuh, saéngga kaluwihan asem urat bisa ditokaké saka badan.[4]
- Panganan apik kanggo ibu sing lagi ngandhut. Asam folat wigati banget kanggo ibu sing lagi ngandhut amarga bisa ngelongi risiko bayi lair cacat.[5]
- Apik kanggo wong kang kena lelara Diabetes mellitus, ing labu siam ana kandhutan karbohidrat kang cukup dhuwur, saéngga wong kang kena diabetes ora prelu mangan panganan pokok kang akèh. Mangan labu siam kukus kanthi rutin bisa maregi lan nggantèkaké panganan pokok.[4]
- Nambani gusi kang getihen, nambani sariawan, lan bisa uga nambani tungkak kang ireng.[4]
Budidaya Labu Siam
Labu siam kagolong taneman sing gampang ditandur, saguh adhaptasi karo kurangé banyu nalika mangsa katiga lan kaluwihan banyu nalika mangsa rendheng. Labu siam bisa urip apik ing lemah garing, drainase lan aerasené apik, gembur, lan akèh kandhutan bahan organik.[3]
Winih labu siam dikasilaké saka wiji woh sing wis tuwa tenan. Wiji iku banjur didèlèhake ing panggonan sing anyep lan ditunggu nganti thukul trubusé. Sawisé thukul trubus, banjur ditandur ing lemah lan dirumati, diwènèhi rabuk, lan digawékaké lanjaran kanggo mrambat. Labu siam bisa dipanèn yèn umuré udakara wis 4 sasi.[3]
Cathetan sikil
