מונופתונגיזציה

בבלשנות, מונופתונגיזציה (ביוונית: μονόφθογγος – מונופתונגוס – "צליל יחיד"[1]) או כיווץ תנועה היא שינוי פונטי המורכב מהפיכת דיפתונג (דו־תנועה) למונופתונג (חד־תנועה).

התהליך ההופכי למונופתונגיזציה נקרא דיפתונגיזציה.

מונופתונגיזציה בשפה העברית

בשפה העברית העתיקה, קיימים ארבעה סוגים של דיפתונג שהתכווצו:

הדיתפונג הבניינים בהם הוא בא לידי ביטוי
[aw/ ---> [ō/ בניין נפעל (כמו: נַוְלַד ---> נוֹלַד) בניין הפעיל (כמו: הַוְלִיד ---> הוֹלִיד)
[uw/ ---> [ū/ בניין הופעל (כמו: הֻוְלַד ---> הוּלַד)
[ay/ ---> [ē/ בניין הפעיל (כמו: הַיְטִיב ---> הֵיטִיב)
[iy/ ---> [ī/ בניין קל (כמו: יִיְנַק ---> יִינַק)

בשפה העברית המודרנית ישנן חמש תנועות בלבד בשל תהליך מונופתונגיזציה שעברו התנועות הגדולות. בחלק מעדות אשכנז, התנועות צירה וחולם נהגות עד היום כדיפתונג. [2] [3]

מונופתונגיזציה באנגלית

מונופתונגיזציה בשפה האנגלית עקב מעתק התנועות הגדול

בשפה האנגלית, עקב מעתק התנועות הגדול צירוף התנועות ea נהגה כיום תמיד כמונופתונג בעקבות תהליך מונופתונגיזציה.

מונופתונגיזציה מתרחשת גם כיום בחלק מהדיאלקטים האמריקניים של השפה. לדוגמה, בדרום ארצות הברית ובאנגלית מקומית אפרו־אמריקאית הדיפתונגים /ɑɪ/ ו־/ɔɪ/ הופכים ל־/aː/ ו־/ɔː/ למשל המילה try /trɑɪ/ → /traː/, והמילה boil / bɔɪl/ →/bɔːl/ [4]

מונופתונגיזציה בלטינית

בלטינית תהליכי המונופתונגיזציה נמשכו לאורך כל תולדות השפה.

הדיפתונג [aʊ] כבר בעת העתיקה הראה נטייה להשתנות ל־[o] ארוך, (לדוגמה המילה plausttrum 'עגלה' נשמעה כמו plostellum).

הדיפתונג הידוע הראשון שעבר מונופתונגיזציה, הוא [eɪ] שהפך ל־[ɪ] ארוך במהלך המאה ה־2 לפני הספירה. (למשל, הלטינית הישנה marei → mari).

הדיפתונג [oɪ] הפך במספר רב מאוד של מילים ל[u] ארוך. מאוחר יותר (סביבות המאה ה־3 לספירה), תהליך מונופתונגיזציה הפך אותו לתנועה מעט יותר פתוחה, שנכתבה באמצעות האות "E", אם כי ייתכן שהיא הייתה קרובה מאוד לתנועה [ö] בגרמנית מודרנית.

הדיפתונג [aɪ] החל להשתנות כבר בסוף המאה ה־2 לפני הספירה ל־[æ] ובמאה ה־1 לפני הספירה התחיל להתמזג באופן קבוע לכדי [e] טהור. במאה ה־1 לפני הספירה התהליך החל באזורים הכפריים ומשם ואז החל להתפשט. בסוף המאה ה־1 לפני הספירה השינוי כבר פשט בגאליה, מחוז ומרכז תרבות גדול, ובמאה השלישית לספירה התבסס מעמדו גם בשפת המעמדות המשכילים.

מונופתונגיזציה בגרמנית

השפה הגרמנית חוותה מונופתונגיזציה משמעותית. בגרמנית סטנדרטית מודרנית, הביטוי "liebe gute Brüder" (אחים טובים יקרים) מכיל את המונופתונגים i[ɪ], [uː] ו־[yː], בעוד שבשלבים מוקדמים של גרמנית גבוהה חדשה ביטאו את המשפט באמצעות הדיפתונגים "liebe guete brüeder" ( [ iə], [uə] ו־[yə] בהתאמה). הדיגרף "ie" המציין [iː] שמר על האיות שלו למרות המונופתונגיזציה. [5] הדיאלקטים הבוואריים והאלמניים הקיימים בדרום גרמניה ובשווייץ דוברת הגרמנית לא עברו שינויי מונופתונגיזציה, ולכן ניבים אלו משקפים מצב לשוני ארכאי יותר.

מונופתונגיזציה בשפות נוספות

מבחינה היסטורית, בשל תהליכי מונופתונגיזציה, ניתן למצוא בשפות רבות שימוש בצלילי תנועות שהיו בעבר דיפתונגים כמונופתונגים.

בסנסקריט, הצלילים של [e] ו־[o] הם במקור הדיפתונגים [ai] ו־[au], והם מצוינים כך בדוואנגרי ובכתבים דומים. הצלילים [ai] ו־[au] אומנם קיימים בסנסקריט בפני עצמם, אך הם מסומנים כאילו הם מבוטאים כתנועות ארוכות [āi] ו־[āu].

ביוונית מודרנית, כמעט כל הדיפתונגים שהיו קיימים ביוונית העתיקה עברו מונופתונגיזציה.

בצרפתית, הדיגרף ⟨ai⟩ ייצג בתחילה דיפתונג, שהפך למונופתונג /e/.

מונופתונגיזציה התרחשה גם בשפה הפרוטו־סלבית.

הערות שוליים

  1. ^ Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, μονό-φθογγος, www.perseus.tufts.edu
  2. ^ https://www.academia.edu/43627693/The_matres_Lectionis_in_Biblical_Hebrew_New_Approach_Hebrew_
  3. ^ https://he.m.wikibooks.org/wiki/דקדוק_העברית_החדשה/ההגה/תנועות
  4. ^ Michał Garcarz: African American Hip Hop Slang: A Sociolinguistic Study of Street Speech. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2013, s. 82-83. ISBN 978-83-7432-938-5.
  5. ^ https://www.lernhelfer.de/schuelerlexikon/deutsch/artikel/sprachveraenderungen

Read other articles:

Anould

Peta infrastruktur dan tata guna lahan di Komune Anould.  = Kawasan perkotaan  = Lahan subur  = Padang rumput  = Lahan pertanaman campuran  = Hutan  = Vegetasi perdu  = Lahan basah  = Anak sungaiAnould merupakan sebuah komune di departemen Vosges yang terletak pada sebelah timur laut Prancis. Lihat pula Komune di departemen Vosges Referensi INSEE lbsKomune di departemen Vosges Les Ableuvenettes Ahéville Aingeville Ainvelle Allarmont Ambacourt Ameuvelle...

 

Seychelles

República de SeychellesRepiblik Sesel  (criollo seychelense)République des Seychelles  (francés)Republic of Seychelles  (inglés) Estado miembro de la Unión AfricanaBandera Escudo Lema: Finis Coronat Opus(latín: «El fin corona la obra») Himno: Koste Seselwa(criollo seychelense: «Unidos, seychelenses») Capital(y ciudad más poblada) Victoria4°37′25″S 55°27′16″E / -4.6236111111111, 55.454444444444 Idiomas oficiales Criollo seychel...

 

Piala FA Thailand

Piala FA ThailandPenyelenggaraFATMulai digelar1980; 44 tahun lalu (1980)WilayahThailandJumlah tim736 (2016–17)Piala domestikPiala Championship ThailandPiala internasionalLiga Champions AFCJuara bertahanBuriram United (5 gelar)Tim tersuksesBuriram United, Rajpracha (5 gelar)Televisi penyiarTrueVisionsSitus webFA Cup Piala FA Thailand 2022–23 Piala FA Thailand (Thai: ไทยเอฟเอคัพ), dikenal secara resmi sebagai Piala Asosiasi Sepak Bola Thailand, adalah kompetisi pi...

Cinlok

CinlokPoster filmSutradaraGuntur SoeharjantoProduser Dhamoo Punjabi Manoj Punjabi Ditulis olehTitien WattimenaPemeran Tora Sudiro Luna Maya Tukul Arwana Ria Irawan Penata musikBongkySinematograferYunus PasolangPenyuntingAline JusriaPerusahaanproduksiMD PicturesTanggal rilis 26 September 2008 (2008-09-26) Durasi90 menitNegaraIndonesiaBahasaBahasa IndonesiaPendapatankotorRp 8.8 miliar Cinlok adalah film komedi percintaan Indonesia tahun 2008 yang di yang disutradarai oleh Guntur Soeh...

 

Salceda de Caselas

Municipality in Galicia, Spain Municipality in Galicia, SpainSalceda de CaselasMunicipality Coat of armsLocation of the municipality of Salceda de Caselas within Galicia.Salceda de CaselasLocation of Salceda de Caselas within Spain.Coordinates: 42°06′06″N 8°33′32″W / 42.1017°N 8.5589°W / 42.1017; -8.5589Country SpainRegion GaliciaProvincePontevedraComarcaVigoParroquiasEntenza, Parderrubias, A Picoña, San Xurxo de Salceda, Santa María de Salceda,...

 

مغناطيسية حديدية

ترتيب مغناطيسية الذرات المغنيطوحديدية في حبيبة من حبيبات المادة الصلبة). برادة حديد على ورقة وفي وسطها قضيب مغناطيسي، تتخذ البرادة اتجاه خطوط المجال المغناطيسي. الحبيبات المغناطيسية في سبيكة حديد نيوديم وبورون وتتصف بالمغناطيسية الحديدية. (مقطع الحبيبة نحو 10 ميكرومتر). ا�...

Worth Street

Street in Manhattan, New York 125 Worth Street Worth Street is a two-way street running roughly northwest-southeast in Manhattan, New York City. It runs from Hudson Street, TriBeCa, in the west to Chatham Square in Chinatown in the east. Past Chatham Square, the roadway continues as Oliver Street, a north-south street running one-way northbound. Between West Broadway and Church Street, Worth Street is also known as Justice John M. Harlan Way in honor of the Supreme Court justice and alumnus o...

 

The Rooftop (album)

2009 studio album by Webstar and Jim JonesThe RooftopStudio album by Webstar and Jim JonesReleasedOctober 6, 2009GenreHip hopLength36:41LabelE1, Scilla Hill, SplashProducerDame Grease, Remo Green, DJ Webstar, Jane Minovskaya, Ricky BlazeWebstar chronology Uptown Harlem(2008) The Rooftop(2009) Jim Jones chronology Pray IV Reign(2009) The Rooftop(2009) Capo(2011) Singles from The Rooftop Dancin on MeReleased: April 28, 2009 She Can Get ItReleased: September 5, 2009 The Rooftop is a coll...

 

دول المحور

دول المحوردول المحور باللون الأزرقمعلومات عامةالنوع حلف عسكري الأطراف ألمانيا النازية، إيطاليا الفاشية، إمبراطورية اليابان، العراقتعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات دول المحور (بالألمانية: Achsenmächte) (باليابانية: 枢軸国) (بالإيطالية: Potenze dell'Asse)‏، والمعروفة أيضًا باسم «م...

马哈茂德·艾哈迈迪内贾德

馬哈茂德·艾哈迈迪-内贾德محمود احمدی‌نژاد第6任伊朗總統任期2005年8月3日—2013年8月3日副总统帷爾維茲·達烏迪穆罕默德-禮薩·拉希米领袖阿里·哈梅內伊前任穆罕默德·哈塔米继任哈桑·魯哈尼不结盟运动秘书长任期2012年8月30日—2013年8月3日前任穆罕默德·穆尔西继任哈桑·魯哈尼德黑蘭市長任期2003年6月20日—2005年8月3日副职阿里·賽義德盧前任哈桑·馬利克邁達尼�...

 

حكومة القناصل الفرنسية 1799–1804

حكومة القناصل الفرنسية 1799–1804معلومات عامةالبلد فرنسا — الجمهورية الفرنسية الأولى رئيس الحكومة نابليون بونابرت التكوين 9 نوفمبر 1799[1] النهاية 18 مايو 1804 المدة 4 سنواتٍ و6 أشهرٍ و9 أيامٍالمقر الرئيسي قصر التويليري حكومة المديرين الفرنسية 1795 ـ 1799 الإمبراطورية الفرنسية �...

 

Philipp Walsleben

Questa voce sull'argomento ciclisti tedeschi è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Philipp Walsleben Philipp Walsleben alla Ronde van Limburg 2015 Nazionalità  Germania Ciclismo Specialità Ciclocross, strada Termine carriera 2021 CarrieraSquadre di club 2008Palmans-Cras2009-2016BKCP2016-2017Beobank-Corendon2018P&S Thüringen2019 Corendon-Circus2020-2021 AlpecinNazionale 2011- Germaniacross Statistiche aggiornate al 1...

Levi Morton

Levi Parsons MortonLevi Morton Wakil Presiden Amerika Serikat 22Masa jabatan4 Maret 1889 – 3 Maret 1893PendahuluThomas A. HendricksPenggantiAdlai Stevenson Sunting kotak info • L • B Levi Parsons Morton (lahir 16 Mei 1824–meninggal 16 Mei 1920 pada umur 96 tahun) adalah seorang politikus asal Amerika Serikat. Ia pernah menjadi anggota Dewan Perwakilan Rakyat Amerika Serikat mewakili negara bagian New York. Kemudian Levi Morton menjabat sebagai Wakil Presiden Ame...

 

Gadsden Purchase

Land purchased from Mexico by the United States in 1854 Gadsden Purchase of 1854Venta de La MesillaExpansion of United States1853–1854The Gadsden Purchase and main citiesArea • 185476,768 km2 (29,640 sq mi)Government • TypeFederal republicPresident • March 4, 1853 – March 4, 1857 Franklin Pierce Historical eraWestward expansion and Manifest Destiny• Mexican–American War 1846–1848• Treaty drafted[1] December 30, 1...

 

ADPF 187

Landmark case of the Supreme Court of Brazil ADPF 187CourtSupreme Federal CourtFull case nameADPF 187 (Prosecutor General v. President of the Republic) DecidedJune 15, 2011 (2011-06-15)CitationSupreme Court of Brazil permitted the protests in favor of decriminalization of drugs in the countryCourt membershipJudges sittingPresident Cezar Peluso Justices Celso de MelloAyres BrittoCármen LúciaRicardo LewandowskiEllen GracieLuiz FuxMarco Aurélio MelloCase opinionsDecision byMell...

1890 FA Cup final

Football match1890 FA Cup finalThe official match programmeEvent1889–90 FA Cup Blackburn Rovers The Wednesday 6 1 Date29 March 1890VenueKennington Oval, LondonRefereeMajor Francis MarindinAttendance20,000← 1889 1891 → The 1890 FA Cup final was contested by Blackburn Rovers and The Wednesday at the Kennington Oval. Report Blackburn won 6–1 with goals scored by William Townley (3), Nat Walton, Jack Southworth and Joe Lofthouse. The Wednesday's goal was scored by Albert Mumford....

 

سالم العزيزي

سالم العزيزي معلومات شخصية الاسم الكامل سالم جمعة عوض العزيزي الميلاد 25 فبراير 1993 (العمر 31 سنة), الإمارات الطول 1.71 م (5 قدم 7 بوصة) مركز اللعب مدافع الجنسية الإمارات العربية المتحدة  معلومات النادي النادي الحالي الوصل الرقم 44 مسيرة الشباب سنوات فريق 2009–2013 العين 2017...

 

William Ruto

William RutoRuto pada 2014 Presiden Kenya ke-5Mulai menjabat13 September 2022WakilRigathi GachaguaMenggantikanUhuru KenyattaWakil Presiden KenyaPetahanaMulai menjabat 9 April 2013PresidenUhuru KenyattaPendahuluKalonzo Musyoka (Wakil presiden)PenggantiPetahanaKementerian Pendidikan, Sains dan TeknologiMasa jabatan21 April 2010 – 19 Oktober 2010PresidenMwai KibakiPerdana MenteriRaila OdingaPenggantiHellen Jepkemoi Sambili (pelaksana)Kementerian PertanianMasa jabatan17 April 2008...

ميلفينا دين

ميلفينا دين معلومات شخصية الميلاد 2 فبراير 1912(1912-02-02)برانسكومب، ديفون، إنجلترا الوفاة 31 مايو 2009 (97 سنة)أشورست، هامبشير، إنجلترا سبب الوفاة ذات الرئة الجنسية  المملكة المتحدة الأب برترام فرانك دين الأم جورجيت إيفا لايت الحياة العملية المهنة رسّامة الخرائط  اللغات الإن...

 

White Pass and Yukon Route

Canada–US railway line This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: White Pass and Yukon Route – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2013) (Learn how and when to remove this message) White Pass & Yukon RouteCommercial operationsOriginal gauge3 ft (914 mm)Preserved operationsR...